The Exegetical Method of Dawud Karsı in His Treatises, 'Sharh Al-Basmala' And 'Risala Al-Nuriyya'

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 4, 824 - 849, 18.04.2016

Tuğrul Tezcan

Öz

This article evaluates two treatises of Dawud Karsi in terms of his exegetical standpoint. The treatise titled 'Sharh al-Basmala' offers a detailed explanations of the terms such as hamd, salaat, salaam. In his explanations focusing on language, rhetoric (balaghat) and custom ('urf), the influence of the prepositions on the meaning is in particular dealt with. İt is stated that the treatise was written with the intention of seeking assistance from Allah.The other treatise, 'al-Risala al-Nuriyya wa al-Mishqat al-Qudsiyya' which presents an interpretation of a verse of the Qur'anic chapter of al-Nur (24/35) is composed as a refutation to the radical opinions of the innovators (ahl al-bidat) following a comparison between their opinions and those of renown Muslim scholars.

Anahtar Kelimeler

Dawud Karsi, Basmala, Hamd (praise), Nur (light), Bid’at (Innovation)

Besmele Şerhi ve Risaletü’n-Nuriyye’de Davud-u Karsînin Tefsir Yöntemi

Öz

Bu makalede Davud Karsî’nin iki risalesi, onun tefsir anlayışı açısından değerlendirilmiştir. “Şerhu’l-Besmele” isimli risalesi, besmele içinde geçen, “bismillah”, “hamd”, “salat”, “selâm” kelimelerinin ayrıntılı olarak açıklanmasından ibarettir. Dil, örf, belagat üzerinde yoğunlaşan açıklamalarında, özellikle ibârelerde yer alan edatların mânâya tesir etme yönüne değinilmiş,  risâlenin, kinâye yoluyla Allah Teala’nın yardımını istemek için yazıldığı müellif tarafından  ifade edilmiştir.“Er-Risâletü’n-Nûriyye ve’l-Mişkâtü’l-Kudsiyye” isimli diğer risalesini ise, Nûr suresi 24/35. ayeti tefsir ederken, bidat ehlinin ileri sürdüğü ifrata varan görüşleri, İslâm âlimlerinin görüşleriyle karşılaştırarak, bu aşırı görüşleri reddetmek için yazmıştır. Tefsirin on şer’î mukaddime gözetilerek yapılması gerektiğini söyleyen ve bunları açıklayan Karsî, tefsir yaparken lafız tahlillerine yer vermiş, ayetlerin edebî yönlerine işaret ederek lafzın zahirinde gizlenmiş hakikatlere dikkat çekmiştir

Anahtar Kelimeler

Karsî, Besmele, Hamd, Nur, Bidat.

Kaynakça

• Akpınar, Cemil, “Dâvûd-i Karsî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1994, c. IX, s. 29-32.
• Ankaravî, İsmail Misbâhu’l-Esrâr, İstanbul: İ.B.B. Kitaplığı,Osman Ergin Yazmaları nr. OE.Yz.0623/11,tsiz.
• Bahçıvan, Seyyit ,“Yazma Eserlerin Tahkikinde Metodolojik Problemler”, Selçuk İlahiyat Fakültesi Dergisi 21, (2006): 61-90.
• Beydâvî, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, t. siz ve y. yok
• Bezzâr, Müsned-i Bezzâr, Medine-i Münevvere: Tahk. Mahfuz Abdurrahman Zeynullah (1-9.cüz), Adil ibn Sa’d (10-17.cüz), Sabri Abdülhâlik eş-Şafiî (18.cüz), Mektebetü’l-ulûm ve’l-Hükm, 2009.
• Dartma, Bahattin, Muhsin Demirci, Mustafa Ünver, Fethi Ahmet Polat, Ömer Kara, Tefsir Tarihi ve Usûlü, 1.bs., Eskişehir: Anadolu Ü. Web-Ofset tesisleri, 2010.
• Durmuş, İsmail, “Kazvînî-Hatip”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002, c.XXV, s.156,
• Durmuş, İsmail, “Sekkâkî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı,2009) c. XXXVI, s. 332-333
• Ed-Dımeşkî, Ziriklî, el-A’lâm, 15.Baskı, Daru’l-İlmi li’l-Melâmiyyin, 2002.
• El-Âmidî(h.631), Gâyetü’l-Meram fi İlmi’l-Kelâm, Kahire: Tahk. Hasan Mahmud Abdüllatif, Meclisü’l-A’lâ li’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, t. siz.
• El-Atûfî, Hızır bin Mahmud bin Ömer (948/1541), Hısnu'l-Ayati'l-İzâm fî Tefsîr-i Evâil-i Sûreti'l-En'am, Ankara: Milli kütüphane, Milli Kütüphane yazmalar koleksiyonu, 06 Mil Yz A 4160 ‘no’lu nüsha, t. siz.
• El-Buhari, Muhammed İbn İsmail, Ebu Abdullah, Sahihu’l-Buharî, 1.bs. Tahk. Muhammed Züheyr, Nasır b.En-Nasır, Dar-u Tavku’n-Necat, 1422.
• El-Hâdimî, Ebu Said, el-Hanefî, Berikat-ü Mahmudiyyetin Fi Şerh-i Tarikat-i Mahmudiyyetin Ve Şeriat-i Nebeviyyetin Fi Siret-i Ahmediyyetin, Haleb: Matbaa-i Halebî,1348.
• El-Harrânî, İbn Teymiyye (h.728.), Mecmûu’l-Fetâvâ, el-Medînetü’l-Münevvera: Tahk. Abdurrahman b. Muhammed b. Kasım, Mecmeu Melik Fahd li Tabâati’l- Mushafi’ş-Şerif, 1995
• El-Münzirî, Zekiyyuddin, et-Tergîp vet’-Terhîb mine’l-Hadisi’ş-Şerif, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Tahk. İbrahim Şemsuddin, 1417.
• Es-Sufûrî, Abdurrahman b. Abdüsselam, Nüzhetü’l-Mecalis ve Müntehâbü’n-Nefâis (Mısır: matbaatü’l-Kasteliyye, 1283) c. II, s.62
• Et-Taberânî, el-Mu’cemu’l-Kebîr, 2.bs., Kahire: Tahk. Hamdî İbn Abdi’l-Mecid es-Selefi, Mektebetü İbn Teymiye, t. siz, y. yok.
• Et-Taberânî, Müsnedü’ş-Şâmiyyin, 1.bs., Beyrut: Mektebetü’r-Risale, 1984.
• Et-Tirmizî, Sünen-ü Tirmizi, 2.bs., Mısır: Tah. ve Tağlik: 1,2.ciltler: Ahmed Muhammed Şakir, 3.cilt: Muhammed Fuad Abdü’l-Baki, 4,5.ciltler: İbrahim Atve Naşir, Şirket-ü Mustafa Albânî, 1975.
• Ez-Zemahşeri, el-Keşşaf, 3.bs., Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-Arabiyye,1407.
• Galâyînî, Şeyh Mustafa, Camiu’d-Durûsi’l-Arabiyye, 10.bs. Lübnan: Matbaatü’l-Asriyye, 1962,
• Halil b. Ahmed, Kitabü’l-Ayn, Tahk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrahim Sâmirî, Mektebetü’l-Hilal, t. siz, y. yok
• İbn Hallikan (h.681), Vefâyâtü’l-A’yân, Beyrut: Tahk. İhsan Abbas, Dâru’s-Sadr, 1900-1994.
• İbn Mace, Ebu Abdillah ibn Muhammed ibn Yezid el-Kazvîni, Sünen-ü İbn Mace, , 1.bs., Daru’r-Risale el-Alemiyye, 2009.
• Îcî, Kitabu’l-Mevakıf, Beyrut:,Tahk. Abdurrahman Amîra, Daru’l-Cîl, 1997.
• Karsî, er-Risâletü’n-Nûriyye ve’l-Mişkâtü’l-Kudsiyye, İst: Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi külliyatı, t. siz., nr.6383, vr.289 b,
• Karsî, Şerhu’l-Besmele, Manisa: Akhisar Zeynelzâde Kolleksiyonu, t. siz. nr. 45 Akze 5937/1, vr.2a
• Kehhâle, Ömer Rıza, Mucemu’l-Müellifin, Dımeşk: Müessetü’r-Risâle, t. siz
• Koçyiğit, Yakup, Hadimi'nin el-Berika’da İzlediği Hadis Metodolojisi ve Hadis İlmindeki Yeri, basılmamış doktora tezi,
• M.E.B., Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü , İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, 1983.
• Muhammed Emin, Teysîru’t-Tahrîr, Daru’l-Fikr, t. siz, y. yok.
• Öztürk, Resul, “Dâvud-i Karsî (1169/1756): Kelâmî Görüşleri Ve Kaynakları”, Atatürk Ü. İlahiyat F. Dergisi 41, (2014), 83.
• Rıfat, Okudan, “Ebubekir Şiblî: Hayatı ve Tasavvuf Tarihindeki Yeri”, Tasavvuf, 19. (2007), 211-234.
• Tahavî, Şerh-i Müşkili’l-Âsâr, 1.bs. Tahk. Şuayb Arnavut, Müessesetü’r-Risâle, 1994, c. VII, s.432
• Yaran, Rahmi, Arapça’da İ’râb, İst: Rağbet yay. 2010.