Kuşadalı İbrahim Halvetî’ye Göre Mânevî Şahsiyet Gelişimi

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 6, 1698 - 1715, 25.10.2016

İbrahim Işıtan

Öz

Halvetî-Şâbanî Tarikatı’nın Kuşadaviyye kolunun
kurucusu olan Kuşadalı İbrahim Halvetî, döneminin önde gelen sûfîlerinden
biridir. Tarikatta yeni bir kola sahip olmak o tarikatta yenilik yapmak
anlamına gelmektedir. Yenilik yapma ihtiyacı hem söz konusu bireyin kendine ait
özel meşrebinden hem de yaşadığı dönemin psiko-sosyal şartlarından
kaynaklanmaktadır. Bu durum, yenilik yapan sûfînin mânevî şahsiyet algısının
ruhî ve içtimaî bakımdan incelenmesinin önemini
artırmaktadır. Bu gerekçeyle biz de bu makalede Kuşadalı İbrahim Halvetî’ye
göre mânevî şahsiyet gelişiminin ve dönüşümünün temel ilkelerini sûfî
psikolojisi açısından analiz edeceğiz. Çalışmamız bir yandan sûfîmizin ruhî
yapısını anlamayı sağlayacak, diğer yandan da günümüzde gelişmekte olan sûfî
psikolojisi alanına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halvetî-Şâbanî, Kuşadaviyye, Kuşadalı İbrahim Halvetî, Psiko-Ruhsal, Sûfî Psikolojisi

Spiritual Personality Development According to Kuşadalı Ibrahim Halveti

Öz

Kuşadalı Ibrahim
Halveti (1262/1846), the founder of the Kuşadaviyye branch of The
Halveti-Sabani Order, is one of the leading Sufis of his time. Having a new
branch in the order means to bring innovation to that order. The necessity to
innovate stems from both the individual’s own special disposition and the
psycho-social conditions of the period. This condition increases the importance
of investigating the innovating Sufi’s spiritual personality perception through
psycho-spiritual and social aspects. For that reason, we will analyze in our paper
the basic principles of the spiritual personality development and
transformation according to Kuşadalı Ibrahim Halveti in terms of Sufi
psychology. On one hand our study will provide to understand the
psycho-spiritual structure of our Sufi, on the other hand it will contribute
recently developing field of Sufi psychology.

Anahtar Kelimeler

Halveti-Sabani, Kuşadaviyye, Kuşadalı Ibrahim Halveti, Psycho-spiritual, Sufi Psychology

Kaynakça

• Aydın, Ayhan, Yılmaz, Kürşad, Altınkurt, Yahya, “Eğitim Yönetiminde Pozitif Psikoloji”, İnternational Journal of Human Sciences, c. 10 (1), (2013): 1470-1490.
• Azamat, Nihat, “Kuşadalı İbrâhim Efendi”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002), c. XXVI, s. 468-470.
• Baktır, Mustafa, “Azîmet”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991), c. IV, s. 330.
• Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber, 1997.
• Ceyhan, Semih, “Tecellî”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2011, c. XL, s. 241-243.
• Çağrıcı, Mustafa ve Uludağ, Süleyman, “İstikamet”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2001, c. XXIII, s. 348-349.
• Çağrıcı, Mustafa, “Îsâr”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000, c. XXII, s. 490-491.
• - “Sabır”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2008, c. XXXV, s. 337-339.
• Deniz, Gürbüz, “Elest Bezmi ya da Hangi Söz?”, Eski Yeni: Anadolu İlahiyat Akademisi Araştırma Dergisi 26, (2013): 151-161.
• Demirli, Ekrem, İslam Metafiziğinde Tanrı ve İnsan: İbnü’l-Arabî ve Vahdet-i Vücûd Geleneği, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2012.
• Erginli, Zafer, “Temel Tasavvuf Klasiklerinde Dünyâ Algısına Toplu Bir Bakış”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c. 15, s. 2, (2006): 117-181.
• Frager, Robert, Kalp, Nefs, Ruh, çev. İbrahim Kapaklıkaya, İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2005.
• Gözütok, Şakir, Sûfî Pedagojisi, Tasavvufta Şahsiyet Eğitimi, İstanbul: Nesil, 2012.
• Gündüz, İrfan, “Tasavvufî Bir Terim Olarak Râbıta”, Tasavvuf 19, (2007): 23-53.
• Hökelekli, Hayati, “İbadet”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1999, c. XIX, s. 248-252.
• Hucvirî, Ali b. Osman Cüllâbî, Keşfu’l-Mahcûb, Hakikat Bilgisi, çev. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergâh, 1996.
• Kartal, Abdullah, “Tasavvufî Tecrübe Aktarılabilir mi?”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c. 16, s. 1, (2007): 97-120.
• Kuşadalı İbrahim Halvetî, “Mektuplar”, Kutsal Gönüllü Velî Kuşadalı İbrâhim Halvetî, Hayatı, Düşünceleri, Mektupları, (ed.) Yaşar Nuri Öztürk, İstanbul: Fatih Yayınevi, 1982.
• Kuşeyrî, Abdulkerim, Kuşeyrî Risâlesi, Haz. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergâh, 1991.
• Işıtan, İbrahim, “Ebü’l-Hasan Harakânî’ye Göre Sûfî Benlik Dönüşümü”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi c. 2, s. 1 (2013): 183-187.
• - Sûfî Psikolojisi, Sülemî’ye Göre Benlik Dönüşümü, Ankara: Divan, 2014.
• Ögke, Ahmed, “Türk Tasavvuf Düşüncesinde Şarîat, Tarîkat, Hakîkat, Mârifet Kavramları ve Marmarvî’de ‘Dört Kapı-Kırk Makam’ Anlayışının İzleri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, c. 18, (2001).
• Özdemir, Eylem, “Kimlik Kavramı ve Teorik Yaklaşımlar”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi 32, (2010): 9-29.
• Öztürk, Yaşar Nuri, Kutsal Gönüllü Velî Kuşadalı İbrâhim Halvetî (Hayatı, Düşünceleri, Mektupları), İstanbul: Fatih Yayınevi, 1982.
• Tûsî, Ebû Nasr Serrâc, El-Lüma’, çev. Hasan Kâmil Yılmaz, İstanbul: Altınoluk, 1996.
• Uludağ, Süleyman, “Ayna”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991, c. IV, s. 260-262.
• - “A‘yân-ı sâbite”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991, c. IV, s. 198-199.
• - “Bâtın İlmi”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1992, c. VI, s. 188-189.
• - “Fakr”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1995, c. XII, s. 132-134.
• - Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet, 1996.
• - “İbadet”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1999, c. XIX, s. 247-248.
• - “Kerâmet”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002, c. XXV, s. 265-268.
• - “Müşâhede”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2006, c. XXVI, s. 152-153.
• - “Ruhsat”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2008, c. XXXV, s. 210.
• - “Sülûk”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2010, c. XXXVIII, s. 127-128.
• “Tevhid”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2012, c. XLI, s. 21-22.
• Yavuz, Yusuf Şevki, Bezm-i Elest, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, (1992), c. VI, s. 106-108.
• Yılmaz, Hasan Kâmil, “Cem‘”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1993, c. VII, s. 278-279.
• - Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2000.
• Wilcox, Lynn, Sufizm ve Psikoloji, çev. Orhan Düz, İstanbul: İnsan, 2001.
• Yalom, İrvin, Grup Psikoterpisinin Teori ve Pratiği, çev. Ataman Tangör, Özgür Karaçam, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2002.
• Yılmaz, Ömer, “Tasavvuf Kültüründe İnsan-Dünya İlişkisi”, Tasavvuf, c. 18, (2007): 191-203.