The Sufi Stages in the Diwan of Dede Omer Rushani

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 5, 1419 - 1434, 01.07.2016

Ahmet Cahid Haksever , Nurten Altıntop

https://doi.org/10.15869/itobiad.21938

Cited By: 1

Öz

This article aims to demonstrate the approach of Dede Umar Rushani to the concept of asceticism, repent, manifested according to his Divan. Rushaniyyah is one of the four major arms Khalwatiyya. Omar Rûşenî (d. 892 / 1486-87), lived in the fifteenth century which combines literalist and esoteric sciences is recognized as a scholar and gnostic personality. After he graduated from the madrasah education was on spiritual education from Syed Yahya Shirvani. Dede Umar is grips with the Islamic sciences such as Tafsir, Hadith, Akaid. He is influenced by Rumi and Ibn Arabi's ideas. He is influential in the history of Sufism with his students like Ibrahim Gulshani, Timurtas Khalifa, Shahin Khalvati. 

Dede Ömer Ruşeni'nin Divanı'nda Tasavvufi Mertebeler

Öz

Bu makale, Dede Ömer Rûşenî’nin (ö. 892/1486-87) Divan’ında tasavvuf mertebeleri olarak nitelendirdiği tevbe, zühd ve nihayetinde tecelli kavramlarına yaklaşımını ortaya koymayı hedeflemektedir.

Halvetiyye’nin dört büyük kolundan biri konumundaki Rûşeniyye’nin nispet edildiği Dede Ömer Rûşenî (ö. 892/1486-87), yaşadığı onbeşinci asırda zahirî ve bâtınî ilimleri birleştirmiş âlim ve ârif bir şahsiyet olarak tanınmaktadır. Kendisi, medrese tahsili sonrası Halvetîlik’te “Pir-i Sâni” diye de anılan Seyyid Yahya Şirvanî’nin yanında manevi eğitim görmüştür.

Tefsir, hadîs, akâid, kelâm başta olmak üzere İslâmî ilimlere vâkıf olan Dede Ömer’in düşüncelerinde Mevlânâ ve İbn Arabî’nin tesiri açık bir şekilde hissedilir. Ruşeni, yetiştirdiği İbrahim Gülşenî, Timurtaş Halife, Şâhin-i Halvetî gibi isimler yanında eserleriyle de tasavvuf tarihinde etkili olmuş bir şahsiyettir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Halvetilik, Dede Ömer Ruşeni

Kaynakça

• el-ACLÛNÎ, Keşfu’l-hafâ ve muzillü’l-libâs, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut tr.
• AKKUŞ, Mehmet (1996). “Gaybet”, DİA, c.13, ss. 409-410.
• ÂSIM EFENDİ (1852) Kâmûs Tercümesi, İstanbul.
• AŞKAR, Mustafa (1999). “Bir Türk Tarikatı Olarak: Halvetiyye’nin Tarihî Gelisimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 39, ss.534-563
• CEBECİOĞLU, Ethem (1997). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay. Ankara.
• CEYHAN, Semih (2011). “Telvîn”, DİA, Ankara, c. 40, ss.409-410.
• el-CÜRCÂNÎ, Ali b. Muhammed es-Seyyîd eş-Şerîf, Kitâbu’t-ta‘rîfât, (thk. Abdulmun’im Hafnî), Kahire trz.
• HAKSEVER, Ahmet Cahid (2004). “Varoluşsal Kendinden Geçme ve Yansımaları”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi S.,5, ss. 103-126.
• HEREVÎ, Ebû İsmail (1989), Menâzilü’s-sâirîn ile’l-Hakki’l-Mübîn, Kum.
• HULVÎ, Mahmud Celaleddin (1993). Lemezât-ı Hulviyye ez-Lemezât-ı Ulviyye, (haz.: Mehmet Serhan Tayşi), Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yay., İstanbul.
• KONUK, Ahmed Avni (1990). Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, (haz.: Mustafa Tahralı-Selçuk Eraydın), MÜİF Vakfı Yay., İstanbul.
• LAMİÎ ÇELEBİ (1998). Nefehâtü’l-üns Tercüme ve Şerhi, (haz.: Prof. Dr. Süleyman Uludağ, Prof. Dr. Mustafa Kara), Marifet Yay., İstanbul.
• MECDÎ MEHMET EFENDİ (1989). Şakaik-i Nu’maniye ve Zeylleri, (haz.: Doç. Dr. Abdülkadir Özcan), Çağrı Yay., İstanbul.
• MUHYİDDÎN İBN ARABÎ (1988). el-Futûhâtu’l-Mekkiyye, (thk. Osman Yahya), Kahire.
• NÛREDDÎN ALİ b. MUHAMMED b. SULTAN ALİYYU’L-KÂRÎ (1986). el-Esrâru’l-merfû’a fi’l-ahbâri’l-mevdû’a, (thk.: Muhammed b. Lütfi es-Sabbâğ), el-Mektebetü’l-İslâmî Yay., Beyrut.
• SADIK VİCDÂNÎ (1995). Tomar-ı Turuk-ı Aliyye, (haz.: Doç. Dr. İrfan Gündüz), Enderun Kitabevi, İstanbul.
• SEYYİD MUSTAFA RASİM EFENDİ (2013). Tasavvuf Sözlüğü Istılâhât-ı İnsân-ı Kâmil, (haz.: İhsan Kara), İnsan Yay. İstanbul.
• TAVUKÇU, Orhan Kemal (2000) , Dede Ömer Rûşenî Hayatı, Eserleri ve Dîvânının Tenkitli Metni, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• TEHÂNEVÎ, Muhammed b. A’lâ b. Ali el-Fârûkî, Keşşâfu ıstılâhati’l-fünûn,Daru sadr, Beyrut tr.
• ULUDAĞ, Süleyman (2012) Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yay. İstanbul.
• ------------ (1997). “Halvetiyye”, DİA, Ankara c. 15, ss.393- 395.
• ------------ (2003). “Mârifet”, DİA, Ankara c. 28, ss. 54-56.
• UZUN, Mustafa (1982). Dede Ömer Rûşenî Hayatı, Eserleri ve Miskinlik-nâme Mesnevîsi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• ---------------- (1994). “Dede Ömer Rûşenî”, DİA, İstanbul, c. 9, ss. 81-83.
• YILMAZ, Hasan Kamil (2009). Ana hatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, Ensar Yay., İstanbul.
• YAZICI, Tahsin (1998). “Haydariyye”, DİA, Ankara, c. 17, ss. 35-36.
• YETİK, Erhan (1998). “Hayret”, DİA, Ankara, c. 17, ss. 60-61.