Kırım Tatar Müzik Geleneğinde Taşıyıcı Bir Unsur Olarak Kırım Tatar Kadınları: “Apakaylar” ve “Kartanaylar”

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 8, 2390 - 2406, 25.12.2016

İlhan Ersoy

https://doi.org/10.15869/itobiad.281401

Cited By: 1

Öz

Müziksel/kültürel
kimlik çalışmaları, cinsiyet bağlamında kadın ve erkek olmak üzere iki farklı
temel özne içerir. Bu özneler genel-geçer algıya göre, hiyerarşik bir düzende
ele alınırken, erkekler öncül; kadınlar ise soncul olarak değerlendirilir. Temel
olarak bu hiyerarşik düzene bir tepki olarak gelişen feminist yaklaşımlar,
erkek lehine olan bu algının değiştirilmesini ve kadınların da aynı düzeyde ele
alınmasını hedefler. Kırım Tatar sosyal yaşamında kadın cinsiyeti toplumdan
soyutlanmış, katı normlar aracılığıyla kısıtlanmış ve bir alana hapsedilmiş
değildir. Özellikle müzik kültürünün/geleneğinin sürdürülmesi bakımından Kırım
Tatar kadınları, enstrüman çalımından, vokal formlara ve danslara kadar birçok
müziksel edimin içinde yer almışlardır. Kırım Tatar dilinde yaş kategorilerine
göre “Apakaylar” (genç kadınlar) ve “Kartanaylar” (ihtiyar kadınlar) olarak
nitelendirilen Tatar kadınlarının, Tatar kültürel kimliğinin müzik yoluyla
taşınmasında ve aktarılmasındaki aktif rolleri bu makalenin konusunu oluşturur.
Bu makale Türkiye’de (Eskişehir, İstanbul/Çatalca ve Ankara/Polatlı) ve
Ukrayna’nın Kırım bölgesinde gerçekleştirilen alan çalışmalarındaki gözlemler,
görüşmeler ve müzik derlemelerinden elde edilen veriler ışığında
oluşturulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Kırım Tatar Kadınları; Apakay; Kartanay; Müziksel / Kültürel Kimlik; Kültürel Süreklilik; Kültürel Aktarım

The Crimean Tatar Women As A Conveyor Component In The Tradition Of Crimean Tatar Music: “Apakays And Kartanays”

Öz

 The
studies of musical/cultural identity includes two different basic subjects as
woman and man in the context of gender. According to the perception that is
generally accepted, the men are appraised as the former the women, are appraised
as the secondary. The feminist approaches that have basically been developed as
a reaction to this perceptional hierarchical order aim to change this sense
which is in the favor of the men by getting the women to be taken up in the
same level with the former. The fact that the young women are called as Apakays
and the old ones are called as Kartanays, accordingly with their age categories
in the language of The Crimean Tatar and these Tatar women have active roles in
carrying and transferring their cultural identity by means of music constitutes
the main topic of this  article.

Anahtar Kelimeler

The Crimean Tatar women; Apakay; Kartanay; Musical/Cultural Identity; Cultural Maintanance, Cultural Transfer.

Kaynakça

• Agat, S. (2002). Kırım Türkleri Halk Ounlları ve Geleneksel Giysileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Altuntek, N. S. (2009). Yerli'nin Bakışı Etnografya: Kuram ve Yöntem. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Assmann, J. (2001). Kültürel Bellek. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Atabey, N. (2010, Mart 08). Şefika Gaspıralı ve ilk kadın dergisi “Alemi Nisvan” (Hanımlar Dünyası). Mart 03, 2015 tarihinde Haberiniz: http://www.haberiniz.com.tr/yazilar/koseyazisi7651-Sefika_Gaspirali_ve_ilk_kadin_dergisi_Alemi_Nisvan_Hanimlar_Dunyasi.html adresinden alındı
• Auerbach, S. (2007). Şarkıdan Ağıta: Bir Yunan Köyünde Kadınların Müzikal Rolü. Dans Müzik Kültür / Folklora Doğru, 221-244.
• ERSOY, İ. (2010). Diaspora Müzik ve Kimlik. İzmir : Ege Üniversitesi.
• Hablemitoğlu, Ş. H. (1998). Şefika Gaspıralı ve Rusya'da Türk Kadın Hareketi (1893-1920). Ankara: Ajans-türk Matbaacılık.
• Kara, K. A.-Ç. (2002). Eskişehir Tatarlarının Kültürel Kimlik Göstergeleri Zamana Uyumlu Gelenekler. Eskişehir.
• Kırım Postası. (1998). Kırım Postası, Yıl 1, Sayı 3, 10.