Sözlük Bilim Kuram, İlke ve Yöntemler Üzerine

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 8, 3288 - 3312, 25.12.2016

Mehmet Kahraman

https://doi.org/10.15869/itobiad.284821

Cited By: 8

Öz

Bu çalışmada sözlük, sözlük bilim,
sözlükçülük ve sözlük araştırmacılığı ile sözlük kuram, ilke ve yöntemleri ele
alınmıştır. Türkiye’de çok sayıda sözlük ve sözlük bilim/sözlükçülük üzerine
yapılan çalışma vardır. Bu yazılarda yer alan sözlük yapma, sözlük araştırma
kuram, ilke, yöntem ve kuralları tespit edip bir araya getirerek değerlendirmek
istiyoruz. Sözlük bilim çalışmaları genel olarak kuramsal ve uygulamalı olmak
üzere iki koldan yürütülmektedir. Sözlük, sözlük bilim, sözlükçülük, sözlük
türleri gibi terimler kavramsal olarak ele alınıp tanımları yapılmış, bilim
insanlarının bu terimleri nasıl kullandığı ve nasıl tanımladığına dikkat
çekilmiştir. Yüzyıllar içerisinde sözlük, sözlükçülük ve sözlük bilim içerik ve
ilke ve yöntemler bakımından değişikliklere uğramış, eski sözlük tecrübelerine
yenileri eklenerek kimi yeni ve farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Bu farklı
görüşleri tespit edip bir araya getirip değerlendirmeye gayret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

, sözlük bilim/sözlükçülük, kuram, ilke, yöntem

Dictionaries and Lexicography Theory, Principle and About the Methods

Öz

  

In this study, dictionary theory,
dictionary science, lexicography and dictionary research and dictionary theory,
principles and methods are discussed. There are many studies on dictionary and
dictionary science / lexicography in Turkey. We would like to evaluate and
bring together the dictionary making, dictionary research theories, principles,
methods and rules contained in these papers. The dictionary science studies are
carried out in two ways as theoretical and practical in general. The terms such
as dictionary, dictionary science, dictionaryist, dictionary types have been
conceptually handled and described, and attention has been drawn to how
scientists use and define these terms. Over the centuries, dictionary,
lexicography and dictionary science have undergone changes in terms of content
and principles and methods, and new and different opinions have emerged by
adding new ones to old dictionary experiences. It has been tried to identify
and collect these different opinions.

Anahtar Kelimeler

Dictionary, dictionary science / lexicography, theory, principle, method

Kaynakça

• AHANOV, Kaken (2008) Dilbilimin Esasları, (Aktaran: Murat Ceritoğlu), Ankara: TDK Yayınları.
• AKALIN, Şükrü Haluk (2010) “Sözcük Bilimi ve Sözlükçülük”, Türk Dili, 698, 162-169
• AKSAN, Doğan (2000) Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim(Üç cilt bir arada basım), Ankara, TDK Yayınları.
• AKSAN, Doğan (1998) ‘‘Türklerde Sözlükçülük: Bugün Türkiye’de Sözlük’’, Kebikeç Dergisi Sözlük Dosyası S.6, s.115-118
• ALİYEVA-ESEN, M.(2009) ‘‘Rus Sözlükbilimine Genel Bir Bakış’’, Turkish Studies, Volume 4/4 Summer, s.467-480.
• BASKIN, Sami (2014) ‘‘Türkiye ve Dünyada Sözlük Bilimi: Tanımı, Kapsamı ve Diğer Bilimlerle İlişkisi’’ International Journal of Language Academy Volume 2/4 s. 445/457
• BAYRAV, Süheyla(1975) Filolojinin Oluşumu, İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fak. Yayınları, s.68.
• BİNGÖL, Zekeriya (2006) ‘‘Sözlük ve Sözlükçülük Üzerine Bir Araştırma’’, Akademik Bakış Dergisi, S.9, s.196-206. Kırgızistan.
• BOZ, Erdoğan (2000) Sözlük Bilim Yazıları I, Gazi Kitabevi.
• BOZ, Erdoğan (2011) “Leksikografi Teriminin Tanımı ve Türkçe Karşılığı Üzerine”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 4, 9-14.
• BÜYÜKAKKAŞ, Ahmet (2009) ‘‘Türkiye Türkçesinde Ağız Sözlükleri Üzerine Bir Deneme’’, Turkish Studies, 4/4, 2009 ss. 184-195.
• DURSUNOĞLU, Halit (2011) ‘‘Cumhuriyet Döneminde Yapılan Sözlük Çalışmaları Ve Türkçe Sözlükler Üzerine Bir Kaynakça Denemesi’’, Sayı 31, Aralık, 2011 s.255-272)
• ELBİR, Bilal ve YILDIZ, Hasan (2013) ‘‘Türkçe Öğretiminde Sözlük Kullanımı ve Sözlükçülük’’, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,; S.11, s.249-268
• EMİNOĞLU, Emin (2010) Türk Dilinin Sözlükleri ve Sözlükçülük Kaynakçası, Sivas: Asitan Yayıncılık, s.307
• Eren, Hasan (1999) Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• EYÜBOĞLU, İsmet (1995) Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara: Sosyal Yayınları.
• Hengirmen, Mehmet (1999) Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: Engin Yayınevi.
• FONTENELLE, Thierry (2008) “Introduction”, Practical Lexicography–A Reader-, (Edt. Thıerry Fontenelle), Oxford University Press Inc, New York.
• İLHAN, Nadir (2007) Geçmişten Günümüze Sözlük Geleneği ve Türk Dili Sözlükleri, Elazığ: Manas Yayınları.
• İLHAN, Nadir (2009) ‘‘Sözlük Hazırlama İlkeleri, Çeşitleri ve Özellikleri’’, Turkish Studies, 4/4 Summer s.534
• JACKSON, Horward (2002). Lexicography an İntroduction, Routledge, London/New York.
• KARADAĞ, Özgür (2011) ‘‘İlköğretim Türkçe Sözlüklerinin hazırlanmasında Temel Ölçütler’’, TübarXXX güz. s.193-207
• KOCAMAN, Ahmet (1998) ‘‘Dilbilim, Sözlük ve Sözlükçülük’’, Kebikeç s6/s. 111-113
• KORKMAZ, Zeynep (2007) Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları,
• KORAŞ, Hikmet (2013) ‘‘Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü Hakkında Değerlendirme’’, ZFWT volum 5/1 s.105-114.
• MAGAY, Tamas (2000) “Teaching Lexicography”, Proceedings of EURALEX 2000, Budapest Hungary, 443-450.
• STERKENBURK, Piet Van (2003) A Practical Guide to Lexicography (edit.) Amsterdam ve Philadelphia: Benjamins Publishing Company.
• TOPALOĞLU, A. (2010) “Türkçede Genel ve Özel Sözlükler ile Sözlük Yazımı”, Türkiye’de ve Dünya’da Sözlük Yazımı ve Araştırmaları Uluslar Arası Sempozyumu Bildirileri, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul.
• TÜRK DİL KURUMU (1998) Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları.
• TÜRK DİL KURUMU, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, http://www.tdk.gov.tr, (E.T:14.10.2014)
• ÖLMEZ, Mehmet (1998) ‘‘Eski Türkçenin Sözlükleri’’, Kebikeç Dergisi Sözlük Dosyası, S.6, s119-123
• USTA, Halil İbrahim (2010) ‘‘Sözlükçülük ve Sözlük Araştırmacılığı’’, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, cilt 7/2, s.92-101
• ÜLKÜ, Vural (2011) ‘‘Almanya’da Sözlükçülük ve Sözlükler’’, Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 4, s.259-279
• VARDAR, Berke (1998) Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilenguel Yayınları.
• YAVUZARSLAN, Paşa (2010) ‘‘Tarihi ve Çağdaş Türk Sözlüklerinde Eşadlı (Homonymous) ve Eşyazımlı (homographic) Sözcükler’’, Türkiye’de ve Dünyada Sözlük Yazımı Uluslararası Sempozyumu, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul.
• YÜKSEL, Tahir (2005). Dilbilgisi Kavramları Sözlüğü, İstanbul: Uyanış Yayınevi.
• ZENGİN, Dursun (2010). “Türkçenin Tersine Sözlüğü”, Türkiye’de ve Dünyada Sözlük Yazımı ve Araştırmaları Uluslar Arası Sempozyumu Bildirileri, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul.
• ZÜLFİKAR, Hamza (2008) ‘‘Sözlüklerin Teknik Özellikleri ve Dilbilgisi Çalışmalarına Yararı’’, Türk Dili Dergisi s.681.