Selçuklu Seramiklerinde Yer Alan Bir Çalgı Üzerine

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 1, 176 - 203, 20.03.2017

Feyzan Göher Vural

Öz

Seramik dekorlar ve diğer seramik
eserler, kültür tarihine ışık tutan unsurlar içinde yer alırlar ve pek çok
bilim dalı açısından değerli birer kaynak olma potansiyeline sahiptirler. Tarih
metodolojisini kullanan tarihsel müzikoloji ve çalgıların yapısı, tarihi ile
ilgilenen organoloji için de seramik eserler değerli birer kaynaktır. Selçuklu
seramiklerinde kültürel pek çok öge ve müzik kültürüne yönelik çeşitli detaylar
bulunmakla birlikte, biz bu çalışmada günümüzde Anadolu Türklerince kullanımı
unutulmuş, tanınmayan; ancak Büyük Selçuklu seramiklerinde tespit ettiğimiz bir
çalgı üzerinde durarak; Selçuklu dönemi müzik tarihine ilişkin bilgilere bir
nebze de olsa katkı sağlamayı amaçladık. Yukarıda belirtilen amaç doğrultusunda
bu çalışmada, araştırmacı tarafından çeşitli müzelerde bizzat tespit edilmiş ya
da müze kataloglarının edinilmesi yoluyla saptanan seramikler incelenmiş;
farklı yapısıyla öne çıkan bir çalgı tespit edilerek, bu çalgının yapısı,
kökeni ve gelişimi üzerine yorumlamalar yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Selçuklu Devleti, Seramik, Çalgı, Tarihsel Müzikoloji

A Musıc Instrument in Seljuk Ceramics

Öz

Ceramic
ornaments and other ceramic works are important for cultural history.  These works have considerable importancein
terms of many disciplines. Ceramics are very valuable resources for historical
musicology used the methodology of history and organology interested in the
structure of music instruments and musical instruments history. Seljuk ceramics
have different information about cultre and musical culture. But we focused on
a forgotten musical instrument in Anatolian Turks, which we have identified in
Great Seljuk ceramics. With this research we aim to contribute to a little bit
information in music history of Seljuk period. It has been investigated Seljuk
ceramics which have musical scenes in museums or museum catalogs and determined
a musical instrument with a different structure in this research. Also
information have presented about this musical instrument’s structure and roots.              

Anahtar Kelimeler

Great Seljuk State, Ceramic, Musical Instrument, Historical Musicology

Kaynakça

• Abdullayeva Saadet, “Azerbaycan Müzik Aletleri Dünyayı Büyülemektedir”, İRS Kültür Sanat, Bakü 2014, ss.30-35.
• Arslan Mustafa ve Öger Ahmet, “Uygur Türklerinde Bazı Çalgılar ve Çin Kültürüne Etkisi”, Ege Üniversitesi Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Dergisi, C.VIII, S.2, 2008, ss.9-16.
• Barakat Gallery Collection, http://www.barakatgallery.com
• Cincinnati Art Museum, Erişim Dilimi: Mayıs 2015 - Temmuz2016. http://www.cincinnatiartmuseum.org.
• Dobson Elaine, “Dancing on the demon.s back: the dramnyen dance and song of Bhutan”, UNESCO Regional Expert Symposium on Arts Education in Asia, Hong Kong 2004, ss.1-13.
• Gulbenkian Museum, Erişim Dilimi: Kasım 2014 - Eylül 2016, http://museu.gulbenkian.pt
• Keila Diehl, “Music of the Tibetan Diaspora”, Himalaya; The Journal of the Association for Nepal and Himalayan Studies , Volume 24, Number 1, No. 1 & 2, 2004, ss.6-12.
• Morcom Anna, “History, Traditions, Identities And Nationalism: Drawing And Redrawing The Musical Cultural Map Of Tibet” Tibetan Studies: An Anthology. International Institute for Tibetan and Buddhist Studies, Sankt Augustin Almanya 2010, ss.386-417.
• Muradullo Abdukarimov, Танбур, Сато И Сетор В Музыкальной Традиции Узбекистанл И Таджикистана (Özbekistan ve Tacikistan Geleneklerinde Tanbur, Cato ve Cetar), Özbekistan Sanat Akademisi Araştırma Enstitüsü, Taşkent 1997.
• Onoda Shunzo, “チベットの撥弦楽器ダムニェンの奏法と演奏曲” Dranyen ile Tibet Şarkılarını Çalma Yöntemi”, Şamisenin Köklerini Keşfetme Sempozyumu, Aralık 2007, Bukkyo Üniversitesi, Asya Din Kültürü ve Bilgisi Enstitüsü, ss.12-21.
• Ögel Bahaeddin. Türk Kültür Tarihine Giriş IX – Türk Halk Musikisi Aletleri, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1987.
• Princely Collection: Treasures from the Islamic World; Auction in London, Sotheby Yay., Ekim 2010.
• Savolainen Mari, “Dunglen Lute Music and the Beginning of Popular Music in Amdo”, The Sixth Nordic Tibet Research Conference - Stockholm Sweden 2007, ss.1-9.
• Tanrıkorur, Cinuçen. Osmanlı Dönemi Türk Musikisi, Dergah Yayınları, İstanbul 2005.
• Tethong Rakra, “Conversations on Tibetan Musical Traditions”, Asian Music, Vol. 10, No. 2, Tibet Issue, 1979, ss. 5-22.
• The Fitzwilliam Museum, Erişim Dilimi: Nisan 2015 - Ağustos 2016, http://www.fitzmuseum.cam.ac.uk
• The Metropolitan Museum of Art Erişim Dilimi: Kasım 2014 - Ağustos 2016, http://www.metmuseum.org
• The Museum of Islamic Art, Erişim Dilimi: Kasım 2014 - Temmuz 2016, http://www.smb.museum
• Vandor Ivan, “The Musician in the Tibetan Traditional Society”, The World of Music, Vol. 21, No. 2 (1979), ss. 39-45.
• Vural Göher Feyzan, İslamiyet’ten Önce Türklerde Müzik - Hun, Kök Türk ve Uygur Devletleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2016.
• Vural Timur, Tuğ, Nevbet, Mehter – Türklerde askeri Müzik Geleneği, Çizgi Kitabevi, Konya 2013.