Kazak Türklerinde Terbiye Edici Bir Unsur Olarak Alkış ve Batalar

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 731 - 740, 25.04.2017

Enver Kapağan , Yılmaz Bacaklı

Öz

Toplumsal yaşamın yazılı olmayan kuralları olarak ifade
edebileceğimiz yasalar niteliğindeki gelenek ve görenekler, beşikten mezara
kadar hemen her devrede kendine has kurallar içinde şekillenir ve yaşar. İnsan,
doğar doğmaz toplum için hayati önemdeki ananelerle bütün hayatını yönlendirecek
bir eğitim süreciyle karşılaşır. Bu yolla geçmişten bugüne insan yaşamında
olumlu etkiye sahip unsurların korunması da sağlanır. Bu geleneklerin başında
da İslami düşüncedeki adlandırma ile insan ve Allah arasında manevi bir bağ
sağlayan alkış ve batalar gelir. Alkış ve bataları Kazak yaşamının hemen her
alanında görmek mümkündür.  İnanan diğer
bütün toplumlar gibi Kazak Türklerinde de alkış ve bataların insan yaşamındaki
terbiye edici ve yaratıcıya ulaştırıcı özelliğine inanılır. Bu nedenle de hemen
hemen her işin başında ve sonunda alkış ve batalara yer verilir. İnsan
hayatının hemen her devresinde önemli bir yere sahip olan alkış ve batalar;
bazen belli bir düzen ve kalıp olarak ezberlenmiş halde, bazen de gelişi güzel,
düzensiz sözler olarak kendilerini gösterir.

Anahtar Kelimeler

alkış, bata, Kazak Türkleri, inanç, terbiye

Applause as a Finishing Element in the Kazakh Turks Show Batalar

Öz

Customs and traditions that
have the characteristics of codes stated as the unwritten rules of communal
living take their forms and live with their own specific rules in each stage
from birth to death. As soon as the man comes into the world, he confronts with
the traditions that are vital for community and with the education process that
will direct his whole life. By this way, it becomes possible to protect the
elements that have positive impact on human life from past to present. At the
beginning of these traditions, it come the consideration of Islam, wishes and
prayers that enable to have spiritual connection between the human and Allah.
It is possible to see the wishes and prayers in every aspects of Kazakh
life.  As well as in the other believing community, it is also believed to
the educatory and spiritual characteristics of wishes and prayers by Kazakh
people. That’s why, they use the wishes and prayers at the beginning and at the
end of almost everything. These wishes and prayers that have an important place
in every aspects of human life show themselves sometimes in a certain manner
and form, and sometimes with random and arbitrary words.

Anahtar Kelimeler

wish, prayer, Kazakh Turks, belief, education

Kaynakça

• ALPTEKİN Ali Berat (2003), Kazak Masallarından Seçmeler, Akçağ Yayınları, Ankara. ALTAY Halife (1998), Anayurttan Anadoluya, T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara. ATALAY Besim (1991). Divanü Lügat-İt-Türk Dizini ‘Endeks’ Türk Dil Kurumu Yay, IV, 3. Baskı, Ankara. ÇINAR Ali Abbas (1996), Türk Dünyası Halk Kültürü, Muğla Üniversitesi Matbaası, Muğla. ERGALİEVA Jannat-NURHAT Şakuzadaulı(2009),, Kazak Kültürü, Al-Farabi Kitabevi, Almatı. İNAN Abdulkadir (2000), Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Yayınevi, 5. Baskı, Ankara. KAPAĞAN Enver (2014), Gök Tanrı İnancı Ve Bu İnanç Sisteminin İçinde Alkış, Dua Ve Dilekler, Turkishstudies - International Periodicalforthelanguages, Literatureandhistory Of Turkishorturkic Volume 9/3 Winter 2014, P. 801-810, Ankara-Turkey KAPAĞAN Enver- BACAKLI Yılmaz (2106) “Kazakistan’da Millî Egemenlik Şuuru Ve Ahmet Baytursunoğlu’nda Bağımsızlık Fikri, “Kazakistan’ın Bağımsızlığının 25. Yılında Ekonomi, tarih ve sosyal alanlardaki gelişmesi” konulu sempozyumda basılmış bildiri. Kazakistan Ekonımi ve İktisat Üniversitesi, Astana 17-19 Kasım 2016. KAYA Doğan (1995), “Alpamış Destanı” Dünya Hoşgörü-Manas-Abay Yılı Vıı. Uluslararası Türk Halk Edebiyatı Semineri Ve Türk Dünyası Kültür Kurultayı Bildirileri, Kırıkkale 9- 11. 6. 1995, 87-93. (Http://Turkoloji.Cu.Edu.Tr/Halk%20edebıyatı/Dogan_Kaya_Alpamis_Destani.Pdf/ 16.05.2016) KAYA Doğan (2001), Folklorumuzda Beddua Söyleme Geleneği Ve Türk Halk Şiirinde Beddualar, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara. Kaynakça ÜÇÜNCÜ Kemal (2006), Alpamış, Töre Yayın Grubu, İstanbul. ҚАРМЫШАҚОВ НУРДИН УУЛУ Аман (2013), БАТА, бата берүү каалоо-тилектер, Бишкек. ОРЫСБАЙ Әбдылдаұлы (2011), Айтұмар Ақ Баталар, Ана Тили Баспасы Алматы.