Understanding the Experience of the Early Turkish Republic Over Poems: A Comparison of Nazım Hikmet and Necip Fazıl

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 1088 - 1122, 25.04.2017

Selman Yılmaz

Öz

Literary works
give clues about the religious, moral, political and social life of their time
as much as they reflect the art concept of the era. By examining the poetry of
Necip Fazıl Kısakürek and Nazım Hikmet Ran, who were flagged to represent
certain ideologies, this research depicts the religious, political and social
atmosphere of the time they lived. In that time period, which even literacy
level was below forty percent and still oral tradition was common, poems have
turned into ideological mottos by their literary power and ease of keeping in
mind. Many poems have been used as means of spreading ideological and social
messages as well as some of them have been composed to influence masses.
Therefore, it is important to examine their poems to understand how the
experience differed among diverse parts of society during the early Republic
and transition to multi-party system.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, Nazım Hikmet Ran, Early Turkish Republic, Poet, Poem, Social Conflict, Islam

Erken Dönem Cumhuriyet Tecrübelerinin Farklı İdeolojik Kesimlerce Nasıl Hissedildiğini Şiirler Üzerinden Anlamak: Bir Nazım Hikmet ve Necip Fazıl Karşılaştırması

Öz

Edebi eserler, yazıldıkları dönemin
sanat anlayışını yansıttıkları kadar içinde bulundukları toplumun dini, ahlaki,
siyasi ve sosyal hayatı hakkında da ipuçları vermektedir. Bu unsurlar tiyatro
gibi bazı edebi eserlerde daha belirginken, şiir gibi edebi eserlerde daha
örtülü olarak bulunmaktadır. Araştırmamız, Cumhuriyet’in ilk yıllarında ve çok
partili hayata geçiş sırasında Türkiye’deki dini, siyasi ve toplumsal havanın
farklı kesimlerce nasıl hissedildiğini şiirler üzerinden anlamaya
çalışmaktadır. Bunun için ideolojik olarak iki zıt kutbu temsil eden Necip
Fazıl Kısakürek ve Nazım Hikmet Ran’ın şiirleri incelenmiştir. Okur-yazarlığın
%40 seviyesine dahi ulaşamadığı, sözlü anlatım ve kültürün hakimiyetini
sürdürdüğü bu dönemde şiirler, akılda tutmanın kolaylığı ve edebi gücün
etkisiyle ideolojileri bayraklaştıran mottolara dönüşmüştür. Birçok şiir
ideolojik ve toplumsal mesaj vermenin aracı olarak kullanılmış, kimi şiirler de
bestelenerek daha geniş kitleleri etkileme aracına dönüştürülmüştür. İki şairin
yaşanan olayları nasıl yorumladığını görmek, erken dönem Cumhuriyet
tecrübelerinin farklı kesimlerde nasıl hissedildiğini anlamak bakımından
önemlidir. 

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, Nazım Hikmet Ran, Şiir, Şair, Toplumsal Çatışma, İdeoloji, Cumhuriyet dönemi, din

Kaynakça

• Ak, Suat (2009). Necip Fazıl Kısakürek ve Büyük Doğu: Sistem Karşısında Gerçek Muhalefet. İstanbul: Rasyo Yayınları.
• Akbayır, Sıddık (2012). Aynı Göğün Yıldızları: Nâzım Hikmet, Necip Fazıl. 6. Baskı. İstanbul: Asur Yayınları.
• Alver, Köksal (2015). Türkiye’de Edebiyat Sosyolojisi Çalışmaları Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyoloji Konferansları. No: 52 (2015-2), ss. 343-354.
• Beyaz, Yasin (2013). Necip Fazıl’ın Düşünce Dünyası: Edebiyat—Toplum—Din—Siyaset. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Binyazar, Adnan (2010). Toplum ve Edebiyat. İstanbul: Can Yayınları.
• Boynukalın, Neva (2013). Argümantasyon Yoluyla Fikir İklimi Oluşturma: Nazım Hikmet Ran ve Necip Fazıl Kısakürek Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Esntitüsü.
• Ceylan, Adem (2014). Yenimahalle’de İnsanlar Parka Gidemiyor. Memurlar.net, 25 Mart 2014. Erişim 01.05.2017 http://www.memurlar.net/haber/461613/adem-ceylan-yenimahalle-de-insanlar-parka-gidemiyor.html
• Coşkun, Atilla (2002). Nâzım’ın Siyasal Yaşamı ve Davaları. İstanbul: Cem Yayınevi. http://www.nazimhikmet.org.tr/davalari.asp
• Fuat, Memet (2002). A’dan Z’ye Nazım Hikmet. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Göksu, Saime ve Edward Timms (2002). Romantik Komünist: Nazım Hikmet’in Yaşamı ve Eseri. 5. Baskı. İstanbul: Doğan Kitap.
• Gül, Mehmet (2003). Nazım Memleket mi? Direnen Son Lenin Heykeli. İstanbul: Zaman Kitap.
• İnce, Özdemir (2017). Cumhuriyet’in Şairi Nazım Hikmet, Cumhuriyetsiz Şair Necip Fazıl. İstanbul: Eksik Parça.
• Kılıç, Abdullah (2013). Necip Fazıl’dan Menderes’e Yalvaran Mektuplar! HaberTürk. 02.01.2013 http://www.haberturk.com/kultur-sanat/haber/808111-necip-fazildan-menderese-yalvaran-mektuplar
• Kısakürek, Necip Fazıl (1932). Ben ve Ötesi: 1922-1931. İstanbul: Sühulet Kütüphanesi
• Kısakürek, Necip Fazıl (1964). Büyük Doğu. Sayı 1-7.
• Kısakürek, Necip Fazıl (1965). Büyük Doğu. 12. Devre, Sayı 1-10.
• Kısakürek, Necip Fazıl (1983). Bir Sanatçının Günlüğü: Necip Fazıl Kısakürek. TRT 2 Mart 1979, 21:00. İçinde Necip Fazıl’ın Şiiri. Haz. Bekir Oğuzbaşaran. İstanbul: Kültür ve Sanat Yayınları.
• Kısakürek, Necip Fazıl (1986). Benim Gözümde Menderes. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, Necip Fazıl (2011). Öfke ve Hiciv. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, Necip Fazıl (2016). Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Öke, Mim Kemal (1990). Unutulan Savaşın Kronolojisi Kore, 1950-53. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Ran, Nazım Hikmet (2017). Bütün Şiirleri. 13. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Seçer, Turhan (2008). Kore Savaşı’nın Bilinmeyenleri. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Sert, İsmail (2005). Fikir Öfkesiyle Kavrulan Bir Ömür. Hece, Necip Fazıl Kısakürek Özel Sayısı. Yıl 9, Sayı 97, ss. 83-94.
• TÜİK (2012). İstatistik Göstergeler 1923-2011. Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara: TÜİK. www.tuik.gov.tr/IcerikGetir.do?istab_id=158