Öz
Holy Qur'an envisages a
society formed of conscious individuals who urge the Muslims to the charity and
enjoin the good and forbid the evil. The warm-hearted are the ones who disclose
the secrets of goodness and thus lead hundreds of men and women to divine
rewards. In addition to educating people about manners, these sufi leaders
whose selves are imbued with divine secrets and whose external is embellished
with good manners, have also ascertained principles pertaining to the duties
and responsibilities of individuals to other persons, Haqq and haqiqa ,
the belongings and the creatures. This study deals with two themes:
firstly the life and personality of Mehmed Emin Effendi of Yazıköy,
Safranbolu, a sheikh of Shabani branch of Khalwati order who conduced
towards the spread of Khalwati-Shabani order in the west of Anatolia thanks to
the successors he trained together with an introduction of his works and the
mosque in which his dargah is found and secondly the spread of the mentioned
sufi order across the district of Safranbolu, Karabük.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdulkadiroğlu, Abdulkerim, “Zulmiye Camii Olur mu?” Altınoluk, 2000-Kasim, Sayı: 177 Abdulkadiroğlu, Abdulkerim-Ülkü Ayan Özsoy, Safranbolu meşhurlrı, Anıl Matbaası, Ankara 2000. Abdülkādiroğlu, “İki Vesîka”, AÜİFD, XXVIII, (1986) Acar, Türkan, “Tabhâneli Camilerin Tipolojisi Üzerine Bir Deneme” SDÜ. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler dergisi, Nisan,2013, Sayı:28. Akman, Eyyüb, Safranbulu’daki Adak yerleri ve bu yerlerle ilgili İnançlar, Ankara 2000. Aşkar, Mustafa, “Bir Türk Tariktı olarak Halvetiye’nin tarihi Gelişimi ve Halvetiye Silsilesinin Gelişimi”, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi,XXXIX(Ankara 1999. Azamat, Nihat, “Çerkeşî Mustafa Efendi”, DİA, 8. BOA.İMVL.189/5699. Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, Tıpkıbasım (haz.M.Tatcı-C.Kurnaz), Ankara 2000. Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, Marifet Yayınları, İstanbul1984. Ersoy, Hüseyin Lütfi, Karabük Tarihi, İstanbul 2011. Haksa, Mehmet Nermi,Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, İstanbul 2001, c.II, s. 600. Halvetî, Mehmed Emin, Safranbolulu, Mir'atü'l-aşıkin ve Mizanü’l-aşıkin: (aşıklara ayna ve terazi). /, 1283/1867 ; haz. Mustafa Tatçı, Musa Yıldız, Ankara : Alperen Yayınları, 2003. İz, Mahir, Tasavvuf, İstanbul 1969. Mustafa Rumî Efendi, Divân, Haz., M.Tatcı-A.Abdülkadiroğlu, Ankara 1998. Oğuz, M. İhsan, Şâbân-ı Velî ve Mustafa Çerkeşî, İstanbul 1995. Sadık Vicdânî, Tomâr-ı Turûk-ı Aliyye, (Hz.Doç.Dr.İrfan Gündüz), İstanbul, 1995. Şeyh Halil Efendi Zâviyesi Vakfı, VGMA, 204/519-1562 Tunçözgür, Ünsal, Dünden Bu Güne Safranbolu, Ankara 1997. Uçman, Abdullah, “Âkif Paşa”, DİA, II. Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 1991.
Öz
Kur'an-ı Kerim, İslam’a uyanları hayra
çağırıp, iyilikleri emreden, kötülüklere dur diyen bilinçli bir topluluğun
(grubun) oluşmasını talep etmektedir. Bu nedenle hayra çağırmak için hayır
adamı olmak, iyiliklere çağırmak için iyi olmak, kötülüklere dur diyebilmek
için kötülüklerden uzak durmak gerekir. Gönül adamları, hayır sırlarını açan,
açtıkları sırlarda yüzlerce insanı ardından sürükleyip söz konusu hayır ve
iyiliklere kavuşmalarını sağlayan kimselerdir. Gönül ehli sûfiler, manâ
yönleriyle olduğu kadar, halk eğitimcisi olarak da dikkati çeken
şahsiyetlerdir. Benlikleri ilâhî sırlarla ve dış dünyaları ise güzel ahlakla
bezenmiş olan bu gönül adamları, insanların hayatta benimsemeleri gereken her
türlü davranış, bilgi ve görgü kurallarını onlara öğrettikleri gibi, zaman
zaman insanın insana, Hakk’a ve hakikate, eşyaya ve mahlûkata karşı davranış ve
sorumluluklarıyla ilgili prensipler de vazetmişlerdir. Biz de bu makalemizde
yetiştirdiği halifelerle Halveti/Şa’bânî
tarikatının batıda yayılmasına vesile olan bu gönül erlerinden
Safranbolulu Halvetî-Şa’bânî Şeyhi Mehmed Emin Efendi’nin hayatı, şahsiyeti,
yetişmesi, eserleri, dergâhı, camii ve Halvetilik/Şa’bânî’liğin Safranbolu-Karabük yöresinde yayılması üzerinde duracağız.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdulkadiroğlu, Abdulkerim, “Zulmiye Camii Olur mu?” Altınoluk, 2000-Kasim, Sayı: 177 Abdulkadiroğlu, Abdulkerim-Ülkü Ayan Özsoy, Safranbolu meşhurlrı, Anıl Matbaası, Ankara 2000. Abdülkādiroğlu, “İki Vesîka”, AÜİFD, XXVIII, (1986) Acar, Türkan, “Tabhâneli Camilerin Tipolojisi Üzerine Bir Deneme” SDÜ. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler dergisi, Nisan,2013, Sayı:28. Akman, Eyyüb, Safranbulu’daki Adak yerleri ve bu yerlerle ilgili İnançlar, Ankara 2000. Aşkar, Mustafa, “Bir Türk Tariktı olarak Halvetiye’nin tarihi Gelişimi ve Halvetiye Silsilesinin Gelişimi”, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi,XXXIX(Ankara 1999. Azamat, Nihat, “Çerkeşî Mustafa Efendi”, DİA, 8. BOA.İMVL.189/5699. Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, Tıpkıbasım (haz.M.Tatcı-C.Kurnaz), Ankara 2000. Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, Marifet Yayınları, İstanbul1984. Ersoy, Hüseyin Lütfi, Karabük Tarihi, İstanbul 2011. Haksa, Mehmet Nermi,Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, İstanbul 2001, c.II, s. 600. Halvetî, Mehmed Emin, Safranbolulu, Mir'atü'l-aşıkin ve Mizanü’l-aşıkin: (aşıklara ayna ve terazi). /, 1283/1867 ; haz. Mustafa Tatçı, Musa Yıldız, Ankara : Alperen Yayınları, 2003. İz, Mahir, Tasavvuf, İstanbul 1969. Mustafa Rumî Efendi, Divân, Haz., M.Tatcı-A.Abdülkadiroğlu, Ankara 1998. Oğuz, M. İhsan, Şâbân-ı Velî ve Mustafa Çerkeşî, İstanbul 1995. Sadık Vicdânî, Tomâr-ı Turûk-ı Aliyye, (Hz.Doç.Dr.İrfan Gündüz), İstanbul, 1995. Şeyh Halil Efendi Zâviyesi Vakfı, VGMA, 204/519-1562 Tunçözgür, Ünsal, Dünden Bu Güne Safranbolu, Ankara 1997. Uçman, Abdullah, “Âkif Paşa”, DİA, II. Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 1991.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 13 Temmuz 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 6 Sayı: 3 |
