Klasik Türk Edebiyatı Işığında Edebiyat ve Kültür Tarihimizde Kahve ve Kahvehaneler

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 3, 1907 - 1930, 15.09.2017

Hakan Yalap

Öz

Türk
kültürü kendi yaşam alanını edebiyat sanatı çerçevesinde oluşturmuştur. Maddî
ve manevî tüm kültür ögeleri bir vesile ile edebiyatın malzemesi olmuştur.
Böylelikle uzun bir zaman dilimini ve geniş bir yaşam alanını kapsayan Türk
kültür hayatının her safhası büyük önem arz etmektedir. Türk kültürünün oluşum,
değişim ve gelişim özelliklerinin izi edebiyat sanatından takip
edilebilmektedir. Türk edebiyatı her ne kadar manzum ve mensur olarak tecessüm
etse de toplumun her kesiminde manzum yönü ağır basan bir edebiyattır. Bu
makalede Klâsik Türk Edebiyatı kaynakları ışığında kahve, kahvehane, kahvenin
günlük Türk yaşamının vazgeçilmez bir içeceği olma yolundaki yasaklama
girişimleri, yasaklar boyunca sürdürülen tartışmalarda şâirlerin gözünden
kahvenin ve kahve tüketiminin boyutları ile son olarak edebiyat-kültür
dünyamızda kahvehanelerin durumu incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klâsik Türk Edebiyatı, Kahve, Kahvehane, Şiir, Şâir

Coffee And Coffee Houses In The Literature And Culture History In The Light Of Classical Turkish Literature

Öz

Turkish culture creates its living space within in the
frame of literature art.Tangible and spiritual elements of Turkish culture have
become a material of the literature.Therefore every stage of Turkish culture
life which includes a long time zone and a large living space has a great
impotance.The trace of formation,change and development characteristics of
Turkish culture can be followed in the literature art.Although Turkish
literature is known as a poetry and prose,it is a literature whose poetry is
dominant in every part of society.In this article,the coffee,coffee
house,banning attempts to become an irreplaceable drink of Turkish daily
life,the size of a cup of coffee and the consumption of the coffee in the eyes
of poets in discussions which occur along bans and finally the situation of
coffee houses in our literature  and
culture world has been examined.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Coffee, Coffee House, Poem, Poet

Kaynakça

• Açıkgöz, Namık (1999). Kahvenâme (Klâsik Türk Edebiyatında Kahve). Ankara: Akçağ Yayınları. Akozan, Sıtkı (1936). Küllükname. İstanbul: Burhaneddin Basımevi. Ali Ufki Bey, Alobertus Bobovius (2013). Saray-ı Enderun Topkapı Sarayında Yaşam (Çev. Türkis Noyan). İstanbul: Kitap Yayınevi. Arslan, Mehmet; Aksoyak, İ. Hakkı (Tarihsiz). Haşmet Haşmet Külliyatı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78354/divanlar.html http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10617,girisvemetinpdf.pdf?0Erişim Tarihi: 13/08/2017 Ayvazoğlu, Beşir (1991). Kaknus. İstanbul: Ötüken Yayınevi. Ayvazoğlu, Beşir (2010). Dersaadet’in Kalbi Beyazıt, İstanbul: Heyamola Yayınları. Ayvazoğlu, Beşir /2010). Divanyolu Bir Caddenin hikâyesi. İstanbul: Kapı Yayınları. Bostan, İdris (2001). Kahve. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.24. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s.202-205. Durmaz, Gülay (2010). Examining Coffe and Coffe Houses in the Divan Poetry. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 19/2, s.253-267. Duvarcı, Ayşe (2012). Kültürümüzde İstanbul Kahvehaneleri ve Halk Edebiyatına Katkıları. Batman Üniversitesi yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (1): 75-86. Emeksiz, Abdülkadir (2009). İstanbul Kahvehaneleri. Karaların ve Denizlerin Sultanı İstanbul. C.II. İstanbul: Yapı Kredi yayınları. s.123-139 Ertem, Rekin (1995). Şeyhülislâm Yahya Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları. Etnografya Dergisi. C.V, s.39-84 Güler, Abdülkadir (2004). Mardin’de Acı kahve. Ehlikeyfin Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları. Gürlek, Dursun (2013). Ayaklı Kütüphaneler Kilisli Rıfat Bilge. İstanbul: Kubbealtı Yayıncılık. Harmancı, Esat (2007) Süheylî Ahmed bin Hemdem Kethüdâ, Dîvân. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78354/divanlar.html http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10650,girismetinpdf.pdf?0 Erişim Tarihi: 13/08/2017. İnalcık, Halil (2015). Has Bahçede Ayş u Tarab. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İŞLİ, Emin Nedret (1994). Küllük Kahvesi. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, 5: 169 İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını. Karagöz, Memet (2002). Osmanlı Fikir hayatında Kadızâdeliler. Türkler. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. C.11, s.141-152. Karaköse, Saadet (1994). Nev’î-zâde Âtayî Dîvânı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78354/divanlar.html http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10637,nevi-zade-atayipdf.pdf?0 Erişim Tarihi: 13/08/2017 Kavruk, Hasan; Selçuk, Bahir (2009). Filibeli Vecdî ve Dîvân’ı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78354/divanlar.html http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10611,filibeli-vecdi-divanipdf.pdf?0 Erişim Tarihi: 13/08/2017. Kuzucu, Kemalettin; Koz, M. Sabri (2015). Türk Kahvesi. İstanbul: Yapı-Kredi Yayınları. Küçük, Sabahattin (2015). Bâkî Dîvânı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Macit, Muhsin (1997). Nedîm Dîvânı. Ankara: Akçağ Yayınları. Pala, İskender (2007). Kahve Molası. İstanbul: Kapı Yayınları. Sefercioğlu, M. Nejat (2001). Nev’î Divanı’nın Tahlîli. Ankara: Akçağ Yayınları. Sökmen, Cem (2013). Eski İstanbul Kahvehaneleri. İstanbul: Ötüken Yayınevi. Ünver, Süheyl (1962-63). Türkiye'de Kahve ve Kahvehâneler, Türkiye Yaman, Talat Mümtaz (2004). Türkiye’de Kahve ve Kahvehaneler. Ehlikeyfin Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları. Yazar, İlyas (2012). Kânî Dîvânı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78354/divanlar.html http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10620,kani-divanipdf.pdf?0 Erişim Tarihi: 13/08/2017. Yazıcı, Gülgün Erişen (Tarihsiz). Edirneli Kâmî ve Dîvânı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78354/divanlar.html http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10619,kamipdf.pdf?0 13/08/2017. Yenikale, Ahmet (Tarihsiz). Ahmet Nâmî Dîvânı ve İncelemesi. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78354/divanlar.html http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10632,girispdf.pdf?0 http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10633,metinpdf.pdf?0 Erişim Tarihi: 13/08/2017. Yılmaz Orak, Kadriye (2008). İbrahim Tırsî ve Dîvân’ı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78354/divanlar.html http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10656,tirsipdf.pdf?0 Erişim Tarihi: 13/08/2017.