Nazar Olgusunun Sosyal Medyaya Yansıması: Sosyal Medyada Nazardan Korunma Pratikleri Olarak Etiketler (Hashtagler) Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 5, 2729 - 2759, 10.12.2017

Ayda Sabuncuoğlu İnanç , Ezgi Saatçıoğlu

Öz

Sosyal medya ve gündelik yaşam artan
bir biçimde iç içe geçmektedir. Bunun sonucunda, nazardan korkan ama aynı
zamanda da yaşamlarını Instagram aracılığı ile paylaşan bireyler, nazardan
korunma pratiklerini de sosyal medyaya taşımaktadır. Bu çalışma; gündelik
yaşamın bir parçası olan nazar olgusundan korunma pratiklerinin, Instagram
üzerinden nasıl ve kimler tarafından gerçekleştirildiğini paylaşılan içerikler
ve kullanılan hashtagler temelinde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaç
doğrultusunda gerçekleştirilen araştırma nicel bir araştırma tasarımına sahip
olup veri toplama tekniği olarak içerik analizinden yararlanılmıştır. Çalışmada
tabakalı örneklemeden yararlanılarak toplam 2000 içerik, oluşturulan kodlama
rehberi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; nazar korkusuna
yönelik etiketlerin en çok çocuklara yönelik kullanıldığı belirlenmiştir.
İlgili kategoriyi aile ve eş-sevgili kategorileri izlemektedir. Kullanıcı
kategorilerine göre bakıldığında kadınların nazar olgusuna dair daha çok
korunma etiketleri paylaştığı görülmektedir. İçerik kategorilerine bakıldığında
ise; hem kadın Instagram kullanıcılarının ve hem de erkek Instagram
kullanıcılarının en çok çocuk kategorisinde nazar olgusuna dair etiketler
kullandıkları görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Nazar olgusu, gündelik yaşam pratikleri, sosyal medyada nazar korkusu, etiketler, Instagram

Reflection of Evil Eye Belief to Social Media: A Research on Hashtags as a Practice of Evil Eye Protection on Instagram

Öz

Social media and everyday life are
increasingly intertwined. As a result, individuals who are both afraid of evil
eye, and who share their everyday life on social media, carry their practices
of protection from the evil eye to the social media. This study aims to reveal
how and by whom the practices of protection from the evil eye are carried out
on Instagram, based on the contents and hashtags. This research has a
quantitative research design, content analysis used as data collection
technique. In the study, 2000 contents were analyzed with stratified sample,
and a coding guide which was developed for this study was used. As a result,
it’s determined that hashtags for evil eye protection are used mostly for
children, and it’s followed by the categories of family and couples. Women
share those hashtags more than men. Both female and male Instagram users use
evil eye protection hashtags mostly for children.

Anahtar Kelimeler

Evil Eye Belief, Social Media, Evil Eye Fear, Hashtags, Instagram

Kaynakça

• Akpınarlı, H. F. (1987). Ankara İlinde Nazar ve Nazarlıklar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Albrechtslund, A. (2008). Online Social Networking as Participatory Surveillance, First Monday, 13(3).
• Altunay, M. (2010). Gündelik Yaşam ve Sosyal Paylaşım Ağları: Twitter ya da “Pıt Pıt Net”, İleti-s-im, 12, 31-56.
• Anderson, L. (2014). The Instagram effect: How the psychology of envy drives consumerism, erişim tarihi: 20.05.2017, http://plymouth.wickedlocal.com/article/20140412/NEWS/304129939 Andrejevic, M. (2005). The Work of Watching One Another: Lateral Surveillance, Risk, and Governance. Surveillance&Society, 2(4), 479–497.
• Appel, H., Crusius, J. ve Gerlach, A. L. (2015). Social Comparison, Envy, and Depression on Facebook: A study Looking At the Effects of high comparison standards on depressed individuals, Journal of Social and Clinical Psychology, 34(4), 277-289.
• Appel, H., Gerlach, A. L. ve Crusius, J.(2016) The interplay between Facebook use, social comparison, envy, and depression, Current Opinion in Psychology, 9, 44-49.
• Arklan, Ü. ve Akdağ, M. (2016). Gündelik Yaşamın Sosyal Medyası, Sosyal Medyanın Gündelik Yaşamı: İlişkisel ve Etkileşimsel Perspektiften Uygulamalı Bir Çalışma, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(16),16-34.
• Avcı, Ö. (2015). Dijital Yaşamın Dijital Özne(l)leri: Herkes ya da Hiç Kimse, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 249-266.
• Bakıroğlu, C. (2013). Sosyalleşme ve Kimlik İnşası Ekseninde Sosyal Paylaşım Ağları, erişim tarihi: 10.04.2017, ab.org.tr/ab13/bildiri/228.pdf
• Baldacchino, J. P. (2010). The Evil Eye (ghajn) in Malta: Grappling with Skinner’s pigeons and rehabilitating lame ducks, The Australian Journal of Anthropolog, 21, 188-207
• Berger, A. S. (2012). The Evil Eye- An Ancient Superstition, Journal of Religious Health, 51, 1098-1103.
• Berger, A. S. (2013). The evil eye: A Cautious Look, Journal of Religious Health, 52, 785-788.
• Burke, M., Marlow, C., ve Lento, T. (2010). Social network activity and social well-being. Paper presented at the proceedings of the 28th International conference on human factors in computing systems.
• Chou, G. ve Edge, N. (2012). “They are happier and Having Better Lives than I am”: The Impact of Using Facebook on Perceptions of Others’ Lives, Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(2), 117-121.
• Corcoran, K., Crusius, J. ve Mussweiler, T. (2011). Social comparison: Motives, standards and mechanism. D. Chadee (Yay. Haz.) Theories in social psychology (119-139). Oxford, UK: Wiley-Blackwell.
• Çıblak, N. (2004), Halk Kültüründe Nazar, Nazarlık İnancı ve Bunlara Bağlı Uygulamalar, Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), 15, 103-125.
• Çoban, B. (2014). Göz ve İktidar: “Vitrinlere Değil Gökyüzüne Bak!”, LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 1-15.
• Dağtaş, E. ve Yıldırım, O. (2015) İnternet ve Sosyal Ağlar Dolayımlı Gündelik Yaşam Pratikleri: Anadolu Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Mikro Alan Araştırması, Folklor/Edebiyat, 21(38), 149-180.
• De Certeau, M. (2011). The Practice of Everyday Life. USA: University of California Press.
• Dolgun, U. (2004). Gözetim Toplumu Yükselişi: Enformasyon Toplumundan Gözetim Toplumuna, Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 55-75.
• Dundes, A. (1981). Wet and Dry, the evil eye: An Essay in Indo-European and Semitic Worldview, A. Dundes (Yay. Haz.) The Evil Eye: A Casebook. (257-312) USA: University of Wisconsin Press.
• Durante, M. (2011). The Online Construction of Personal Identity Through Trust and Privact, Information, 2, 594-620.
• Ekici, M. ve Fedakar, P. (2014). Gelenek, Aktarma, Dönüşüm ve Kültür Endüstrisi Bağlamında Nazar ve Nazar Boncuğu, Milli Folklor, 26 (101), 40-50.
• Elworthy, F. T. (1895). The Evil Eye: An Account of this Ancient and Widespread Superstition. London: John Murray
• Erdoğan, İ. (2012). Pozitivist Metodoloji ve Ötesi: Araştırma Tasarımları, Niteliksel ve İstatistiksel Yöntemle. Ankara:Erk Yayınları.
• Featherstone, M. (2006). Archieve, Theory, Culture&Society, 23 (2-3), 591-596.
• Festinger, L. (1954). A Theory of Social Comparison Process, Human Relations, 7, 117- 140.
• Foucault, M. (1995). Discipline and Punish: The Birth of the Prison. USA: Penguin Books.
• Foucault, M. (2011). Büyük Kapatılma. (I. Ergüden, F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fuchs, C. ve Trottier, D. (2015). Towards a theoretical model of social media surveillance in contemporary society, Communications, 40 (1), 113-135.
• Gershman, B. (2015) The Economic Origins of the Evil Eye Belief, Journal of Economic Behavior & Organization, 110, 119-144.
• Güzel, M. (2006). Küreselleşme, İnternet ve Gençlik Kültürü, Küresel İletişim Dergisi, 1, 1-16.
• Haferkamp, N. ve Krämer, N. C. (2011). Social Comparison 2.0: Examining The Effects Of Online Profiles On Social-Networking Sites. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 14, 309–314.
• İsmayılov, E. ve Sunal, G. (2012). Gözetlenen ve Gözetleyen Bir Toplumda, Beden ve Mahremiyet İlişkisi: Facebook Örneği, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(18), 21-41.
• Joinson, A. N. (2008). Looking at, Looking up or Keeping up with People?: Motives and Use of Facebook. In Proceeding of the Twenty-sixth Annual SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 1027-1036.
• Jordan, A. H., v.dğr. (2011). Misery has more company than people think: Underestimating the prevalence of others’ negative emotions, Personality and Social Psychology Bulletin, 37(1), 120–135.
• Khaldi, A. (2014). The Effect of Virtual Self Congruency on Consumers’ Involvement in Social Media and the Motivation to Consume Social Media, Journal of Business Quarterly, 6(1),184-190.
• Kırık, A. M. (2012). Sosyal Medyada Gençlerin Dili Kullanımı ve Yozlaşma Problemi, Proceedings of International Symposium on Language and Communication: Research trends and challenges, 1017-1030.
• Köse, H. (2008). Lefebvre ve Modern Dünyada Gündelik Hayat, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 27, 7-25.
• Krasnova, H., v.dğr. (2013) Envy on Facebook: A Hidden Threat to Users’ Life Satisfaction? Paper presented at the 11th International Conference on Wirtschaftsinformatik (WI), Leipzig, Germany.
• Kulandairaj, A. J. (2014). Impact of Social Media on the Lifestyle of Youth, International Journal of Technical Research and Applications, 2(8), 22-28. Lefebvre, H. (2009). Everday Life in the modern world. NY: Transaction Publishers.
• Lin, R. ve Utz, S. (2015). The emotional responses of browsing Facebook: Happiness, envy, and the role of tie strenght, Computers in Human Behavior, 52, 29-38.
• Lövheim, M. v.dğr. (2013). Social Media: Implications for everyday life, politicis and human agency, Approaching Religion, 3 (2), 26-37.
• Lyon, D. (2011). Surveillance Society: Monitoring Everday Life. UK: McGraw-Hill Education.
• Manovich, L. (2009). The Practice of Everyday (Media) Life: From Mass Consumption to Mass Cultural Production? Critical Inquiry, 35 (2), 319-331.
• Manzakoğlu B. ve Berkan, S.(2016). Evil Eye Belief in Turkish Culture: Myth of Evel Eye Bead, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 6 (2), 193-204.
• Marwick, A. E. (2012). The Public Domain: Social Surveillance in Everyday Life, Surveillance&Society, 9(4), 378-393.
• Muise, A., Christofides, E. ve Desmarais, S. (2009). More Information than You ever wanted: Does Facebook bring out the green-eyed monster of jealousy? Cyberpsychology&Behavior, 12(4), 441-444.
• Nesi, J. ve Prinstein, M. J. (2015). Using Social Media for Social Comparison and Feedback-Seeking: Gender and Popularity Moderate Associations with Depressive Symptoms, Journal of Abnormal Children Psychology, 43(8).
• Niedzviecki, H. (2009). The Peep Diaries: How We’re Learning to Love Watching Ourselves and Our Neighbors. San Francisco: City Lights Books. Odom, W., Zimmerman, J. ve Forlizzi, J. (2010). Virtual Possessions, DIS, August 16-20 2010, Aarhus Denmark.
• O’Keeffe, G. S. ve Clarke-Pearson, K. (2011). The impact of social media on children, adolescents, and families, Pediatrics, 127(4), 800–804.
• Öcalan, F. Z. (2010). Günümüzde Nazarlık: Formları, Kullanım Alanları ve İşlevleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öze, N. (2016). Cultural Reflections of Internet, Social Media and New Media Usage in Everyday Life: The Case of Northern Cyprus, 4th International Conference–Digital Media and Electronic Communication–, At Le Havre (France).
• Özkarslı, Ş. (2000). Türk Kültüründe Tılsımlı Objeler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öztürk, E. (2005). Türk Kültüründe Nazar ve Antalya İlinin Akseki, Alanya, Manavgat İlçelerinde Bulunan Nazarlıklar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Öztürk, S. (2013). Filmlerle Görünürlüğün Dönüşümü: Panoptikon, Süperpanoptikon, Sinoptikon, Gazi Üniversitesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 36, 132-151.
• Perloff, R. M. (2014). Social Media Effects on Young Women’s Body Image Concerns: Theoretical Perspectives and an Agenda for Research, Sex Roles, 71 (11-12), 363-377.
• Piaget, J. (1986). The Construction of Reality in the Child. New York: Ballantine Books.
• Sabuncuoğlu, A. ve Gülay, G. (2016). Sosyal Medyada Görsel Paylaşımından Reklamcılığa: Instagram Reklamlarının Genç Kullanıcılar Üzerine Etkisine Dair Bir Araştırma, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(15), 107-131.
• Sawyer, R. (2011) The Impact of New Social Media on Intercultural Adaptation, Senior Honors Projects, paper 242.
• Schoeck, H. (1969). Envy: A Theory of Social Behavior, New York: Harcourt, Brace, and World.
• Schoeck, H. (1981). The Evil Eye: Forms and Dynamics of a Universal Superstition. A. Dundes (Yay. Haz.) The Evil Eye: A Casebook. (192-200). USA: University of Wisconsin Press.
• Skinner, B. F. (1958). Reinforcement Today, American Psychologist, 13 (3), 94-99.
• Smith, R. H., ve Kim, S. H. (2007). Comprehending envy. Psychological Bulletin, 133(1),46-64.
• Sönmez, B. (2016). Gözetim Toplumunun Günümüz Tüketim Dinamikleri Bağlamında Yorumlanması, Selçuk İletişim, 9(2), 262-284.
• Subbotsky, E. (2000). Phenomenalistic perception and rational understanding in the mind of an individual: A fight for dominance. K. S. Rosengren, C. N. Johnson, P. L. Harris (Yay. Haz.) Imagining the Impossible: Magical, Scientific and Religious Thinking in Children. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tandoc, E. C, Ferrucci, P. ve Duffy, M. (2015). Facebook use, envy, and depression among college students: Is facebooking depressing?, Computers in Human Behavior, 43, 139-146.
• TDK Güncel Türkçe Sözlük (2017) Nazar. erişim tarihi:08.04.2017, tdk.gov.tr
• Trottier, D. (2011). A Research Agenda for Social Media Surveillance, Fast Capitalism, 8(1).
• Trottier, D. (2012). Interpersonal Surveillance on Social Media, Canadian Journal of Communication, 37, 319-332.
• Uğurlu, Ö. (2013). Gündelik Hayatın Sosyal Ağlar Üzerinden Kodlanması “Binboa-Sosyal Bir Gece” Reklamının Yeni Medya Simgeleri Doğrultusunda Çözümlenmesi”, C. Bilgili ve G. Şener (Yay. Haz.) Medya Eleştirileri: 2013, Sosyal Medya ve Ağ Toplumu, Kitle İletişiminde Yaşanan Değişimler, İstanbul.
• UNC Digital (2016). Instagram Kullanıcı Davranışları ve İstatistikleri, erişim tarihi:30.05.2017, www.uncdigital.com/instagram-kullanici-davranislari-ve-istatistikleri/
• Uslu, Z. (2007). Yeni İletişim Araçları ve Toplumsal Etkileri, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 1, 224-234.
• Ustakara, F. ve Türkoğlu, E.(2015). Y Kuşağının Bir Gözetim Mekanizması Olarak Sosyal Ağlar Üzerine Algısı: Gaziantep Üniversitesi Araştırması, Turkish Studies, 10(10), 939-958.
• Utzi S., Muscanell, N. ve Khalid, C. (2015). Snapchat Elicits More Jealousy than Facebook: A Comparison of Snapchat and Facebook Use, Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 18(3), 141-146.
• Vaz, P. ve Bruno, Fe. (2003). Types of Self-Surveillance: From abnormality to individuals ‘at risk’, Surveillance&Society, 1 (3), 272-291.
• Wellman, B., v.dğr. (2002). Examining the Internet in Everday Life, Centre for Urban and Community Studies.
• Wong, N.Y. ve Ahuvia, A. C. (1998). Personal Taste and Family Face: Luxury Consumption in Confucian and Western Societies, Psychology&Marketing, 15(5), 423–441.
• Whiting, A. ve Williams, D. (2013). Whey people use social media: A uses and gratifications approach, Qualitative Market Research: an International Journal, 16(4), 362-369.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H.(2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, O. (2014). İnternet ve Sosyal Ağlar Dolayımlı Gündelik Yaşam Pratikleri: Üniversite Gençliği Üzerine Bir Alan Araştırması (Anadolu Üniversitesi Özelinde Fen Fakültesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi, İletişim Bilimleri Fakültesi ve Porsuk Meslek Yüksekokulu Örnekleri), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Yolcu, F. (2008) Adana İli Ceyhan İlçesi Halk Kültürü Araştırması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Zhao, S. (2005). The Digital Self: Through the Looking Glass of Telecopresent Others, Symbolic Interaction, 28(3), 387-405.
• Zhao, S., Grasmuck, S. ve Martin, J.(2008). Identity construction on Facebook: Digital empowerment in anchored relationships, Computers in Human Behavior, 24, 1816-1836.