Muammer Sun'un Solfej Kitabındaki Çok Sesli Alıştırma ve Okuma Parçalarının Müzikal Analizi

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 403 - 435, 29.03.2018

Bahadır Çokamay

Öz

Çağdaş Türk Müziği bestecisi Muammer
Sun’un Solfej kitabı, ses ve notaların öğretilmesinden aralık öğretimine, tek
sesli okuma parçalarından çok sesli okuma parçalarına kadar geniş bir yelpazeyi
barındırır. Bu kitaptaki çoksesli parça ve alıştırmaların müzikal analizlerinin
yapılması, çoksesli müzik eğitiminin temellerini oluşturan öğelerin daha
kapsamlı tanınması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Bu çalışma, Sun’un
Solfej kitabındaki çok sesli alıştırma ve okuma parçalarında kullandığı çok
seslendirme tekniklerinin belirlenmesini ve çok sesli müzik eğitimi konusunda
müzik eğitimcilerine katkı sağlanmasını amaçlamaktadır. Çalışmada ilk olarak,
Muammer Sun’un Solfej Kitabındaki çoksesli alıştırma ve okuma parçalarının
genel özelliklerine yer verilmiştir. Daha sonra Motif-Ezgi, Dizi-Ton-Mod/Makam ve Çokseslilik boyutları olmak üzere
üç ana başlıkta müzikal analizler yapılmıştır. Çoksesli alıştırma ve okuma parçalarında
yapılan analizler sonucunda; motif yapılarında, esas motifin başka sesten
tekrarlanması, yatay ters çevrilmesi, ses sürelerinin küçültülmesi gibi
değişikliklere gidilerek, ezgiler meydana getirildiği, dizi, ton ve mod/makam
yönlerinden çeşitlilik gösterdiği, temel bir iki seslilik yaratarak yatay ve
dikey çokseslilik yöntemleri kullanıldığı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Solfej, Çok seslilik, Müzikal Analiz, Müzik Eğitimi, Muammer Sun

A Musical Analysis of the Polyphonic Exercises and Pieces in Muammer Sun’s Book Titled ‘Solfej’

Öz

‘Solfej’(solfège),
a book by Muammer Sun, a contemporary Turkish composer, contains a wide range
of items, from the teaching of sounds, notes and intervals to monophonic and
polyphonic pieces. The musical analysis of the polyphonic exercises and pieces
found in this book may be considered to be important in terms of more
comprehensive recognition of the elements that constitute the foundations of
polyphonic music education.The present study aims to determine the polyphony
techniques used in the polyphonic exercises and pieces in Sun’s book, and to
contribute to polyphonic educational music. In the study, firstly the general
characteristics of the polyphonic exercises and pieces in the book in the
question are presented, followed by musical analyses carried out under three
main headings: motif-melody, sequence-tone-mode and the dimensions of
polyphony. As a result of analyses performed on the polyphonic exercises and
pieces, it is understood that melodies which vary in scale, tone and mode are
composed with changes such as sequence on another sound of the main motif,
horizontal inversion, reduction of sound durations in motif structures, and
horizantal and vertical polyphonic methods are employed by creating a basic
biphony.

Anahtar Kelimeler

Solfège, Polyphony, Musical Analysis, Music Education, Muammer Sun

Kaynakça

• Altay, G. (2011). Form Bilgisi: Periyodik, Aperyodik ve Karma Tema Kuruluşları. Bilkent Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi Teori – Kompozisyon Ana Sanat Dalı. Eğitim İçerikli Çalışma, Ankara.
• Araz, D.G. (2011). Neo-Modal Akımda Armoni Anlayışı. (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). İstanbul Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Defne, A. (2014). Form Bilgisi Ders Notları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı.
• Feridunoğlu, L. (2014). Müziğe Giden Yol Genç Müzisyenin El Kitabı, İstanbul :Arkadaş Yayınları.
• Gürgen, E. T. (2015). Müziğin Temel Bileşenleri Ve Müzik Dinlemenin Kavramsal Boyutu. Ulakbilge, Cilt 3, Sayı 5, DOI: 10.7816/ulakbilge-03-05-01.
• Karolyi, O. (1996). Müziğe Giriş. İstanbul :Pan Yayıncılık.
• Kılıçarslan, A. (1995). Geleneksel Türk Müziğinde Solfej Eğitimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi/Fen Bilimleri, Konya.
• Kutluk, Ö. (1996). Okul Şarkılarına Piyano İle Eşlik Yapabilme Becerisinin Geliştirilmesi Üzerine Bir Çalışma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Mamuk, Ö. (1982). Form Bilgisi, Ankara: K.K.K.’lığı Yayınları.
• Özaltunoğlu, Ö. (2003). Solfej Öğretim Yöntemleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Özaltunoğlu, Ö., Arapgirlioğlu, H. (2011). Solfej Eğitiminde Kullanılması Bakımından A. Adnan Saygun’un “Toplu Solfej II” Kitabının Metodolojik Açıdan İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi Inonu University Journal of Art and Design ISSN: 1309-9876 E-ISSN:1309-9884 Cilt/Vol.1 Sayı/No.2 (2011): 173-182.
• Özmen, O. (2009). Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı’nda Uygulanan Solfej Eğitiminde Majör-Minör Modlara Şartlanma Sorunu Ve Çözüm Önerisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Say, A. (1995). Müzik Tarihi, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Say,A. (2002). Müziğin Kitabı, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Say, A. (2002). Müzik Sözlüğü, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Say, A. (2005). Müzik Ansiklopedisi, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Şaktanlı, C. S., Özelma, Y. (2014). Eğitim Müziği Çok Seslendirme Yaklaşımları Ve Yaklaşımların İlköğretim Müzik Dersi Kapsamında Kullanımı İle İlgili Örnek Uygulamalar. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi. İnönü University Journal of Art and Design ISSN: 1309-9876 E-ISSN: 1309-9884 Cilt/Vol. 4 Sayı/No.9: 43-58.
• Tuğcular, E. (2015). Eğitim Müziği Besteleme Dersinde İzlenen Yöntemler. AKÜ AMADER / SAYI 1. (s.1-12) DOI NO: 10.5578/AMRJ.8895.
• Yarman, O.U. (2001). Türk Musikisi ve Çokseslilik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yavuzoğlu, N. (2008). 21.Yüzyılda Türk Müziği Teorisi. İstanbul :Pan Yayıncılık. Yener, Ö. (2003). Muammer Sun’un Yaşamı ve Eğitim Müziğine Katkıları. Dokuz Eylül Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yıldırım, F. (2012). Solfej Öğretiminde Makamsal Materyallerin Kullanımına İlişkin Uzman Görüşleri Üzerine Bir Betimsel Analiz. Sosyoteknik Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi Yıl:2 Sayı:3 Kasım 2012. (s.19-33).
• Yuvacı, G. (2012). Müzik Bölümlerinde Okutulan Solfej Kitaplarının Motif Özellikleri Açısından Analizi (Cumhuriyet Üniversitesi Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Zuckmayer, E., Cangal, N., Atalay, A. (1977). Müzik Teorisi (Armoni ve Kontrpunt), Ankara : Yaygın Yüksek Öğretim Kurumu, Eğitim Enstitüleri Müzik Bölümü.