Masonry in Ataturk Era and Some Archive Documents Related to Masons

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 1274 - 1291, 30.06.2018

Kemal Özcan

https://doi.org/10.15869/itobiad.395532

Cited By: 3

Öz

"Masonry" known as one of the mysterious guilds of the world.
This guild became effective in some periods and their activities that made by
them for "services for their own great mission" are always discussed
by lots of people. In Republic of Turkey era, Masonry also invited Mustafa
Kemal Ataturk with an open request to their guild and continued their activities
under Turkey Supreme Council comfortably. Furthermore, "General Congress of
Masonry Guilds of the World", organized in Turkey, after that, protests,
which turned to Masonry, started. Formerly, Masonry guilds and societies
repealed in 1935.

In this paper, we will try to examine and
share information about the Masonry between first years of the foundation of
Turkey and cancelation of Masonry guilds, with very important documents, which
are in the Archive of President of the Republic of Turkey, to enlighten the
history of modern Turkey.

Anahtar Kelimeler

Lodge, Republic of Turkey, Mustafa Kemal Ataturk, Archive of Presidency, Masonry in Turkey

Atatürk Döneminde Masonluk ve Masonlarla İlişkilere Dair Bazı Arşiv Belgeleri

Öz

Teşkilat üyeleri tarafından
"evrensel bir kardeşlik birliği" olarak tanımlanan Masonluk, dünyanın
en gizemli teşkilatlarından biri olarak görülmektedir. Türkiye’de de belli
dönemlerde oldukça etkili olan ve bu teşkilatın, mensuplarınca "yüce bir
davaya hizmet"  adına yapılan
faaliyetleri çoğu zaman tartışma konusu olmuştur. Osmanlı sultanı V. Murat’ın
şehzadeliği döneminde localarına kayıtlı olduğu masonlar, Türkiye'de 1861'den
itibaren Osmanlı Yüksek Şurası adı altında yapılanmaya başlamışlardır.
Cumhuriyet döneminde,  Türkiye Yüksek
Şurası adı altında faaliyetlerine rahatça devam eden masonlar, Türkiye
Cumhuriyeti'nin kurucusu ve Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ü açıkça
masonluğa davet etmişlerdir. Dahası, Konvan adı verilen Dünya Masonlarının
Genel Kongresi Türkiye’de toplanmış, bununla birlikte Türkiye’de Masonluk
karşıtı eylemler başlamıştır. Bu süreci, 1935'te Mason localarının ve
derneklerinin ilgası izlemiştir.

Bu çalışmada, Cumhurbaşkanlığı Arşivi’ndeki cumhuriyet
tarihimizi aydınlatacak son derece önemli belgeler ışığında cumhuriyetin ilk
yıllarından ilgasına kadar olan dönemde masonluğun Türkiye’deki seyri hakkında
bazı bilgiler paylaşılmaya çalışılarak bir değerlendirme yapılacaktır.       

Anahtar Kelimeler

Mason Locası, Mustafa Kemal Atatürk, Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Türkiye Cumhuriyeti, Türkiye'de Masonluk

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Arşivi, EBİS No: 01009868, Belge No: 1,2, Ek No: 1-14.
• _____, EBİS No: 01011568, Belge No: 20, Ek No: 127, 128.
• _____, EBİS No: 01013198, Belge No: 4, Ek No: 4.
• _____, EBİS No: 01014681, Belge No: 1, 2, Ek No: 1, 3.
• _____, EBİS No: 01016349, Belge No: 63, 64, Ek No: 117-119.
• _____, EBİS No: 01016361, Belge No: 1.
• _____, EBİS No: 01016908, Belge No: 277, Ek No: 302.
• _____, EBİS No: 01016908, Belge No: 278, Ek No: 304.
• Kaya, Y. (2012a). Bir Devlet ve Siyaset Adamı Şükrü Kaya, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi.
• Kaya, Y. (2012b). “Erken Cumhuriyet Döneminde Kökten Modernleşmenin Bir Göstergesi Olarak Musiki İnkılabı”, History Studies, International Journal of History, Volume: 4/12, 2012, s. 279-298.
• Habertürk, 2010. Erişim adresi: http://www.haberturk.com/yasam/haber/563008-herkes-kapimizi-calabilir, Erişim tarihi: 23.04.2016.
• Mason, t.y., Türkiye'de Masonluk. Erişim adresi: http://www.mason.org.tr/web/03_turkiye.html, erişim tarihi: 20.04.2016.
• Masonluk, t. y., Masonluğun Kapanışı. Erişim adresi: http://www.masonluk.8m.com/masonlugun_kapanisi.htm, erişim tarihi: 22.04.2016.
• Mason Mahfili, t. y., Türkiye'de Masonluk Tarihi. Erişim adresi: http://www.mason-mahfili.org.tr/masonlugun-tarihcesi/turkiyede-masonluk-tarihi/, erişim tarihi: 20.04.2016.