Kan Davaları ve Namus Cinayetlerinde Yeni Stratejiler: İbn Haldûncu/Agambenci Bir Okuma Denemesi

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 845 - 859, 30.06.2018

Sıtkı Karadeniz

https://doi.org/10.15869/itobiad.405518

Öz

Kan davalarında ve namus cinayetlerinde sıkça görülmeye
başlanan kiralık katil ve reşit olmayan katil stratejileri, İbn Haldûn’un
bedevî umrân ve hadarî umrân ayrımı bağlamında, asabiyetin meydan okuma ve
cevap verme tarzları üzerinden okunabilir mi? Kan davaları ve namus
cinayetlerinde bedevî umrânın belirlediği yazısız hukuka göre, “kanın yerde
kalmaması/namusun temizlenmesi” eylemi, bedevîlerdeki asabiyet ilişkilerini
gözetmek durumundadır. Bununla birlikte hadarî umrânın yaptırım mekanizması
karşısında en az zararla karşılaşma stratejileri geliştirilmektedir. Bu
stratejilerde reşit olmayan faillere ve kiralık katillere müracaat
edilmektedir. Asabiyetin bedevî ve hadarî umrândaki işlevselliğiyle tam olarak
uyuşmayan bu stratejiler, bir ölçüde karşıt ama işlevsel olarak bağlantılı iki yönelimli bir iç
gerilimle ilişkili görünmektedir. Bu yönelimler, bir taraftan bedevî yasayı koruyan diğer taraftan
hadarî yasadan korunan stratejik bir mantıkta çakışmasına karşın, farklıdırlar.
Birincisi, asabiyetin nesnel işlevleriyle,
ikincisi ise öznel çıkarlarıyla
ilişkili olan iki eğilimli bu stratejik mantığı, bedevî umrân ve hadarî umrân
arasındaki mutlak ayrımında kalarak açıklamak mümkün gözükmemektedir. Bu
nedenle, burada geliştirilecek temel tez, söz konusu
stratejilerdeki mantığın hem bedevî hem de hadarî olarak ya da ne bedevî ne de
hadarî olarak nitelenebilen bir belirsizlik alanında oluştuğu, başka bir
ifadeyle, Agambenci anlamda “belirsizlik mıntıkası”nda işlerlik kazandığıdır.
Bu metin, faillerin eğilimlerine hâkim olan “kararsızlık” halinin yerleştiği bu
“belirsizlik alanı/mıntıkası”nı sorunsallaştırmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kan Davaları, Namus Cinayetleri, Belirsizlik Mıntıkası, Agamben

New Strategies of Blood Feuds and Honor Killings: An Attempt to Interpret Through Perspectives of Ibn Khaldun and Agamben

Öz

Contract killers and juvenile murderers are part of frequently
encountered strategies of blood feuds and honor killings. Is it possible to
interpret this strategy in terms of asabiyyah (social solidarity) in the
context of badawi (rural) and hadari (urban) forms of Ibn
Khaldun's concept of umran (civilization)? According to unwritten law
based on badawi form of umran, it may be suggested that killings
in the name of honor must operate in tandem with the asabiyyah in the
bedouin society. However the strategies resorting to contract killers and
juvenile murderers are not exactly in harmony with the functionality of asabiyyah
in both forms of umran. The strategies seem to be associated with an
internal tension with two tendencies which are partly opposed to each other but
functionally interrelated. Despite their clash with a strategic logic guarding
the bedouin law but preserved from urban law, these tendencies differ. This study aims to
problematize the notion of 'zone of indistinction', which contains the state of
indecision dominating the tendencies of perpetrators.

Anahtar Kelimeler

Blood Feuds, Honor Killings, Zone of Indistinction, Ibn Khaldun, Agamben

Kaynakça

• Agamben, Giorgio (2008), Olağanüstü Hal, (Çev. K. Atakay), İstanbul: Varlık Yayınları.Agamben, Giorgio (2013), Kutsal İnsan: Egemen İktidar ve Çıplak Hayat. (Çev. İ. Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Bağlı, Mazhar (2008). Töre ve/veya Namus Adına Cinayet İşleyen Suçlu ve Zanlıların Sahip Oldukları Toplumsal Değer Yapıları, Aile İlişkileri ve Kişilik Özellikleri ile Bunların Sosyo-Ekonomik Analizine İlişkin Bir Araştırma. TÜBİTAK Projesi. Proje No: 106K360. Diyarbakır. Bilefsky, Dan (2006), How to Avoid Honor Killing in Turkey? Honor Suicide, N.Y. TIMES, July 16, 2006, at 3. Bilgili, Naile ve Vural, Gülşen (2011), Kadına Yönelik Şiddetin En Ağır Biçimi: Namus Cinayetleri, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, Sayı; 14: 1 Bodur, Harun (2007), Çeşitli Boyutlarıyla Kan Davası ve Namus Cinayetleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.Cohan, John A. (2010), Honor Killings And The Cultural Defense, California Western International Law Journal, Vol. 40 [2009], No. 2, Art. 2Ecevitoğlu, Pınar (2012), Namus, Töre ve İktidar: Kadının Çıplak Hayat Olarak Kuruluşu. Ankara: Dipnot Yayınları.Emery, James (2003), Honor Killings Among Palestinians, WorldandI.com, Wednesday, May 07, 2003 Faraç, Mehmet (2006), Töre Kıskacında Kadın, Çağdaş Yay: İstanbul.Gezik, Erdal (2003). Şeref, Kimlik ve Cinayet, Namus Üzerine Bir Araştırma, Ankara: Kalan Yayınları. İbn Haldûn (1981), Mukaddimetu İbn Haldûn.. ( Thk. Ali Abdülvâhid Vâfî). Kahire: Dâru Nehdati Mısr.İnci, Ülkü H. (2013), Basında Yer Alan Namus Cinayetlerinin Sosyolojik Analizi, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Vol. 2, No. 3KA-MER (2004). Keşke Dememek İçin, Namus Adına İşlenen Cinayetler 2004 Raporu, Diyarbakır: Bardan Matbaası.
KA-MER (2005), Suçlu Kim? “Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde Namus Kisvesi Altında İşlenen Cinayetler İle Mücadelede Kalıcı Yöntemler Geliştirme Projesi” 2005 Raporu, KA-MER Vakfı: Diyarbakır.Karadeniz, Sıtkı (2006), “Bir Kentleşme Trajedisi: Batman’daki İntiharlar”, Tezkire 45: 153- 176. Karadeniz, Sıtkı (2007), “Töre ve Töre Cinayetleri Üzerine Sosyolojik Bir Çözümleme: Batman Örneği”, Avrupa Günlüğü (Euro Agenda) 10: 91-110. Kardam, Filiz (1999), “Töre Cinayetleri Üzerine Bazı Düşünceler”, Töre Cinayetleri Panel Bildirileri içinde, Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.Kardam, Filiz (2005). Türkiye’de Namus Cinayetlerinin Dinamikleri: Eylem Programı İçin Öneriler Sonuç Raporu, I. Baskı, Ankara: Koza Yayınevi.Ökten, Şevket (2010), Kan Davası: Kanın Öcü ya da Şeref Uğruna Verilen Kolektif Savaş, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Fakültesi Antropoloji Dergisi, Sayı 24.Öztürk, Musa ve Demirdağ, M. Ali (2013), Namusu/nu Kanla Temizleyenler: Mardin Cezaevi’nde Namus Davası Nedeniyle Yatan Mahkûmlar Üzerine Bir Araştırma, Sosyal Politika Çalışmaları Yıl: 13 Cilt: 7 Sayı: 30 Ocak-Haziran 2013Pervizat, Leyla (2005). Uluslararası İnsan Hakları Bağlamında Namus Cinayetleri: Kavramsal ve Hukuksal Boyutu ve Türkiye Özelinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi: İstanbul. Sev’er, Aysan ve Yurdakul, Gökçeçiçek (2001). “Culture of honor, culture of change a feminist analysis of honor killings in rural Turkey”, Violence Against Women 7 (9): 964- 998. Sirman, Nükhet (2006), “Akrabalık, Siyaset ve Sevgi:Sömürge Sonrası Koşullarda Namus-Türkiye Örneği”, Namus Adına Şiddet Kuramsal ve Siyasal Yaklaşımlar (der.) Shahrzad Mojab ve Nahla Abdo, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları Tezcan, Mahmut (1981), Kan Davaları: Sosyal Antropolojik Yaklaşım, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.Tezcan, Mahmut (1999), “Ülkemizde Aile İçi Töre ya da Namus Cinayetleri”, Töre Cinayetleri- Panel Bildiri Kitabı, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Bakanlığı Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. Tezcan, Mahmut (2003), Türkiye’de Töre (Namus) Cinayetleri, Ankara: Natürel Yayınları.Türkiye Büyük Millet Meclisi Araştırma Komisyonu (2005) Töre ve Namus Cinayetleri. Türkiye Büyük Millet Meclisi Araştırma Komisyon Raporu. http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tbmm_basin_a ciklamalari
Yıldız, Ayşe N. (2009), Kadın Cinselliğinin Söylemsel İnşası ve Namus Cinayetleri: Şanlıurfa Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi: Ankara.
• http://www.star.com.tr/guncel/bir-kan-davasi-3-kiralik-katil-haber-1119243/http://t24.com.tr/haber/kiralik-katili-kiralik-katile-oldurttu,345881http://www.hurriyet.com.tr/kiralik-katille-namus-cinayetleri-10477270http://www.haberler.com/istanbul-da-namus-cinayeti-5004253-haberi/http://www.internethaber.com/ayilar-sehre-indi-18074h.htmhttp://www.yenibalkan.com/gundem/kozledeki-cinayette-kiralik-katil-suphesi-h4255.htmlhttp://www.hurriyet.com.tr/kan-davasi-13-yasinda-katil-yapti-11475140http://www.sabah.com.tr/yasam/2012/12/19/kan-davasi-icin-kiralik-katil-tuttu