Hayâlî’nin “Satar” Redifli Gazelinin Şerhi ve Yapısalcı Açıdan İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 1188 - 1202, 30.06.2019

Fırat Sevinç

https://doi.org/10.15869/itobiad.517782

Öz

Hayâlî,
16. yüzyılın ve klasik Türk şiirinin en büyük şairlerindendir. Bu çalışmada
Hayâlî’nin “satar” redifli gazeli ele alınmıştır. Gazel klasik usulle şerh
edilmiş, daha sonra ses ve söz tekrarları açısından incelenmiştir. Ses ve söz
tekrarları yapısalcı anlayış çerçevesinde ifade edilmiştir. Hayâlî’nin “satar”
redifli gazeli remel bahrinin “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün” kalıbıyla
yazılmıştır. Gazelin kafiyesi tam kafiyedir. Kullanılan kelime sayısı 88 olup
bu kelimelerin 23 tanesi imalelidir. Gazelde med ve zihaf yapılmış kelimeler
mevcuttur. “A” ve “n” sesleri fazlaca kullanılarak asonans ve aliterasyon
yapılmıştır. Hayâlî’nin Arapça, Farsça ve Türkçeyi yüzdelik olarak birbirine
yakın oranlarda kullanması onun üç dile olan hâkimiyetini göstermiştir. Hayâlî’nin
gazelinde âşık ve sevgili görülmektedir. Âşığın sevgiliye hayran olduğu ve
didaktik bir karakter sergilediği görülür. Sevgili ise güzelliğiyle ön plana
çıkar. Hayâlî, gazelinde müstağni olunması hususunda nasihat eder.    

Anahtar Kelimeler

Hayâlî, Gazel, Beyit, Âşık, Sevgili

Examination of Hayâlî’s Ghazel with the Rhyme of “Satar” in Terms of Commentary and Structure

Öz

Hayâlî
is one of the greatest poets of the 16th century and the classical Turkish
poetry. In this paper, Hayâlî’s ghazel with the rhyme of “satar” is discussed. Ghazel
was interpreted with classical method and then examined in terms of sound and word
repetitions. Sound and word repetitions were expressed within the scope of a
structuralist understanding. Hayâlî’s ghazel with  the rhyme of “satar” was written with Remel
Bahri’s form of “fâ’ilâtün
fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün”. Ghazel has a whole rhyme. The number of
words used is 88 and 23 of these words are induced. In ghazel, there are shortened and shut-open words. Assonances and alliterations
were performed using the sounds “a” and “n” frequently. Hayâlî’s use of Arabic, Persian and Turkish in close percentages
proves his dominance over three languages. Minstrel and beloved are seen in Hayâlî’s ghazel. It is seen that the minstrel adores the beloved and displays a didactic
character. The beloved, on the other hand, comes to the fore with its beauty. In
his ghazel, Hayâlî gives advice on being abstemious.

Anahtar Kelimeler

Hayâlî, Ghazel, Couplet, Minstrel, Beloved

Kaynakça

• Aşkar, Mustafa. (1998). Niyazî-İ Mısrî ve Tasavvuf Anlayışı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Devellioğlu, Ferit (1995). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Gibb, E. J. Wilkinson. (1999). Osmanlı Şiir Tarihi III-V. Ankara: Akçağ Yayınları.