The Concept Of “Homeland” In The Poems Of Hamıt Dönmez, One Of The Azerbaıjanı İmmigration Poets

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 488 - 513, 31.03.2020

Ümit Akın

https://doi.org/10.15869/itobiad.641431

Öz

In 1918, the independent Azerbaijan people's Republic was established; however, it was occupied by the Soviet Red Army in 1920. Therefore, many Azerbaijani Turks who love freedom have been forced to leave their homeland. Some politicians, scholars and writers who understood that they could not carry out their political, social and literary activities in their homeland did not accept the oppressive attitude of the Soviet ideology; they tried to carry out their struggles abroad. Under the leadership of Mehmet Emin Rasulzade, these names aimed at some activities in Turkey and Europe and tried to explain Azerbaijan's independence, Soviet oppression, struggle for Turkishness, national and spiritual wealth, in short, Azerbaijan's case in a political and cultural context. Hamit Dönmez is another name among these individuals who struggle for the same purpose. The poet, who opposed the Soviet occupation and was imprisoned for being a nationalist, experienced the violence of the red invasion himself. The fact that there are a few short articles about Hamit Dönmez in our country led us to do this work. Our study is based on document research and covers Hamit Dönmez's life and his study of the concept of homeland in his poems.

Anahtar Kelimeler

Hamit Dönmez, Azerbaijan, homeland, independence, freedom

Azerbaycan Muhaceret Şairlerinden Hamit Dönmez’in Şiirlerinde “Vatan” Kavramı

Öz

1918’de kurulan bağımsız Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin Sovyet Kızıl ordusu tarafından 1920’de işgale maruz kalması, hürriyet sevdalısı birçok Azerbaycan Türkü’nün vatanını terk etmesini mecbur kılmıştır. Kendi vatanlarında siyasî, içtimaî ve edebî faaliyetlerini yürütemeyeceğini anlayan bazı siyasetçiler, âlim, yazarlar Sovyet ideolojisinin baskıcı tavrını kabullenmemiş; mücadelelerini yurt dışından yürütmeye çalışmışlardır. Bu isimler Mehmet Emin Resulzade öncülüğünde, Türkiye’de ve Avrupa’da birtakım faaliyetlere yönelmiş; her fırsatta Azerbaycan’ın bağımsızlığını, Sovyet baskısını, Türklük mücadelesini, millî ve manevî zenginliğini kısacası Azerbaycan davasını siyasî ve kültürel çerçevede anlatmaya çalışmıştır. Aynı amaç doğrultusunda mücadele eden şahsiyetler arasında istiklali kendine şiar edinen bir diğer isim de Hamit Dönmez’dir. Sovyet işgaline karşı çıkan ve milliyetçi olması yüzünden hapiste yatan şair, kızıl istilanın şiddetini bizzat yaşamıştır. Hamit Dönmez’in edebî yaratıcılığının asıl temasını Azerbaycan’ın bağımsızlığı oluşturur. Ülkemizde Hamit Dönmez’le ilgili birkaç kısa yazının olması bizi bu çalışmayı yapmaya yöneltmiştir. Çalışmamız doküman araştırmasına dayanmakta olup Hamit Dönmez’in hayatını ve şiirlerindeki vatan kavramı üzerine incelemeyi kapsamaktadır.  

Anahtar Kelimeler

Hamit Dönmez, Azerbaycan, vatan, bağımsızlık, İstiklal

Kaynakça

• 1. Abdülhalıgova, P. (1999). “Bilinmeyen Muhacir Azerbaycan Şairi Hamid Dönmez”. Azerbaycan. Ankara, S. 328, s. 318-320.
• 2. Attar, A. ve Şimşir, S. (2013). Tarihten Günümüze Türkiye’de Yaşayan Azerbaycan Türkleri. Ankara: Berikan Yayınevi.
• 3. Dönmez, H. (1952). “Ah Gence”. Azerbaycan. Ankara: S. 8, s. 19.
• 4. Dönmez, H. (1957). “Azeri Kızı”. Azerbaycan. Ankara: S. 65, s. 10.
• 5. Dönmez, H. (1957). “Vatan Kokusu”. Azerbaycan. Ankara: S. 66, s. 15.
• 6. Dönmez, H. (1957). “Benim Bayrağım”. Mücahit. Ankara: S. 8, s. 18.
• 7. Dönmez, H. (1959). “O İller”. Azerbaycan. Ankara: S. 85, s. 15.
• 8. Dönmez, H. (1959). “28 Mayısta Kızıllara Protestomuz”. Azerbaycan. Ankara: S. 86-87, s. 14.
• 9. Dönmez, H. (1960). “Yine Ülkü Yolcularına”. Azerbaycan. Ankara: S.103-104-105, s. 29.
• 10. Dönmez, H. (1960). “Benim Üç Renkli Bayrağım”. Mücahit. Ankara: S. 33-34, s. 22.
• 11. Dönmez, H. (1963). “Esir Bir Ülke Var”. Azerbaycan. Ankara: S. 133-134-135, s. 8.
• 12. Dönmez, H. (1967). “Kanlı Destan”. Azerbaycan. Ankara: S. 181-183, s. 32.
• 13. Dönmez, H. (1970). “Döndü Ne Döndü”. Azerbaycan. Ankara: S. 200, s. 17.
• 14. Dönmez, H. (1974). “27 Nisan”. Azerbaycan. Ankara: S. 210, s. 46.
• 15. Dönmez, H. (1976). “Kanlı Gurup”. Azerbaycan. Ankara: S. 217, s. 9.
• 16. Dönmez, H. (1978). “Bayrağıma”. Azerbaycan. Ankara: S. 225, s. 25.
• 17. Dönmez, H. (1979). “Hasret Kaldım Öz Bahçemde Güllere!...” Azerbaycan. Ankara: S. 230, s. 41.
• 18. Dönmez, H. (1989). “Müjdeler Olsun Özgürlüğün Geliyor”. Azerbaycan. Ankara: S. 270, s. 44.
• 19. Dönmez, H. (1999). “Bir Garibim Yanarım Gece Gündüz Vetensiz”. Azerbaycan. Ankara: S. 328, s. 320.
• 20. Dönmez, H. (1957). “Beni Yaşatan Emel O’dur”. Azerbaycan. Ankara: S. 64, s. 26.
• 21. Dönmez, H. (1963). “Boynu Bükük Benefşem”. Mücahit. Ankara: S. 55-56, s. 8.
• 22. Gazete heyeti, (1996). “Mücahit Şairimiz Hamit Dönmez Tanrı’nın Rahmetine Kavuştu (1900-1996)”. Azerbaycan. S. 308, s. 47.
• 23. Hacıbǝyli, C. (2017). Bir İl Xəyallarda və Bütöv Bir Ömür. (Hzl. Elçin, Mirzəbala Әmrahov, Abid Tahirli, Nikbur Cabbarlı) Bakı: Təhsil.
• 24. İmzasız, (1924). “Azerbaycan’ın Büyük Matemi”. Yeni Kafkasya 1923-1924. (Hzl. Yavuz Akpınar, Selçuk Türkyılmaz, Yılmaz Özkaya). İstanbul: Teas Press Neşriyat, ss. 225-226.
• 25. Nebiyev, B. (1999). Didergin Şair. (Çev. Aljira Topalova), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• 26. Sultanlı, V. (2007). Azerbaycan Muhaceret Edebiyatı. (Çev. Enver Uzun), I. Baskı, İstanbul: Avrupa Yakası Yayınları.
• 27. Ünsal S. (1986). “Azerbaycan Ruhunu Şiirlerinde Yaşatan Şair Hamit Dönmez”. Azerbaycan. Ankara: S. 255, s. 44.