Türk Müziği’nde Söz-Müzik İlişkisinde Fonetik ve Gramatik Unsûrların Önemi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 468 - 487, 31.03.2020

Mehmet Sait Halim Gençoğlu

https://doi.org/10.15869/itobiad.660747

Öz

Türk Müziği’nde söz-müzik veya diğer bir ifâdeyle güfte-beste ilişkisi hususu; genel olarak müzik usûlü ile güftenin vezni çerçevesinde ele alınmış, arûzlu güftelerin usûlle örtüşüp örtüşmemesi bahsine indirgenmiştir.
Hâlbuki Türk Müziği sözlü eserleri incelendiğinde konunun tafsilâtlı olduğu ve birkaç müzik türü, farklı vezin biçimleri, çeşitli kültürel etkenler ile Türk Dili’ne özgü birtakım ses ve gramer özelliklerinin Türk Müziği’nin söz-müzik ilişkisinde etkili olduğu açıkça görülmektedir.
Bu itibarla Türk Müziği’nin bu yönünü prozodi sistemiyle mahdûd kabûl ederek yapılan değerlendirmeler birçok açıdan noksanlık arz etmektedir.
Türk Müziği’nin söz-müzik ilişkisinde umumiyetle göz ardı edilen veya fark edilmeyen fonetik ve gramatik unsurların önem ve değerini izah etmeyi amaçlayan bu çalışma; bu unsurların müzik eserleri üzerindeki etkinliğini, varlığını göstermesi bakımından önemlidir.
Müzikoloji evreninden Türk Müziği Edebiyatı’yla ilgili olarak söz-müzik ilişkisinin örneklem olarak alındığı çalışmada; kaynak tarama, kritik ve analiz gibi nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Türk Müziği Edebiyatı, Türk Dili ve Kültürü, Türk Müziği Besteciliği, Fonetik Unsurlar, Gramatik Unsurlar

The Importance of Phonetic And Grammatical Elements in the Relationship Between Lyrics and Melody in Turkish Music

Öz

The relationship between lyrics and melody in Turkish music, in general, is handled in terms of the measure of music and the syllable meter of lyrics and is reduced to the regularity of the lyrics written by the arûz system.
However, when oral works of Turkish Music are examined, it is clearly seen that the subject is detailed and that several types of music, different meter forms, various cultural factors and the phonetic and grammatical characteristics of Turkish Language are effective in the relationship between lyrics and music.
In this respect, evaluations made by accepting within the framework of prosody this aspect of Turkish Music are deficient in many respects.
This study, which aims to explain the importance and value of the phonetic and grammatical elements that are generally ignored or unnoticed in the relationship between lyrics and melody in Turkish music, is significant in terms of showing the effectiveness of these elements on music works and musical composition.
This study, which takes the lyrics-melody relationship in relation to Turkish Music Literature from the musicology universe as a sample, uses qualitative research methods such as literature review, critique and analysis.

Anahtar Kelimeler

Turkish Music Literature, Turkish Language and Culture, Turkish Music Composition, Phonetic Elements, Grammatical Elements

Kaynakça

• Yayınlar Ergin, Muharrem (1999), Türk dil bilgisi, İstanbul: Bayram Basım-Yayım
• Gençoğlu, Mehmet S. H., (2018), “Türk mûsikîsi’nde güfte-beste münâsebeti”, Bakü: Konservatoriya Elmî Jurnal, C. 4, sy. 42, s. 82–95
• Gençoğlu, Mehmet S. H. (2019a), Kültür ve bestecilik bakımından türk mûsikîsi edebiyâtı, Ankara: Akademisyen Yayınevi
• Gençoğlu, Mehmet S. H., Çelik, A (2019b), “Aruzla yazılmış türk musikisi eserlerinde güfte-beste ilişkisinin esası”, Bolu: Uluslararası Akademik Araştırmalar Kongresi (ICAR) Sempozyumu
• Önaldı, Şenel (1980), “Türkler’de mûsikî, dil ve edebiyat ilişkileri”, 1. Millî Türkoloji Kongresi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 521-527
• Resuloğlu, Furkan (2019), Muhtasar risale-i musiki adlı eserin transkripsiyonu ve incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi SBE
• Nota Kaynakları TRT TSM Rep No: 96, 352, 647, 2461, 5989, 6732, 6677, 7967, 10194, 10278, 14359
• TRT THM Rep No: 2562
• İnternet Kaynakları Açar, K. (2019, 14 Eylül), Emrin olur [Video], Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=CuIN4knVGTM
• Baha (2019, 21 Eylül), Canım sevgilim [Video], Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=cT_KJYZepM4
• Payaslı, K. (2018, 10 Ağustos), Küçük yaşta aldım sazı elime [Video], Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=VyEg6rIrcNc
• Sancakoğlu, M. Ş. (2019, 10 Ağustos), Küçük yaşta aldım sazı elime [Video], Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=sdCad8fVEdA
• Şahin, S. (2019, 20 Eylül), Canım sevgilim [Video], Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=8Rk5WKNjycQ