İslâm Düşüncesinde Allah'ın Sıfatlarını Anlama Sorunu

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 1581 - 1609, 30.06.2020

Furat Akdemir

https://doi.org/10.15869/itobiad.701970

Cited By: 6

Öz

Allah hakkında konuşmak insanın en temel sorunlarından biridir. Kur'an, Allah'ı isim, sıfat, fiil ve haberi yönleri ile varlığa tanıtmıştır. Vahiy; Allah'ı eşsiz, mutlak gayb olan, benzersiz, kutsal ve yüce olan Zât olarak nitelemiştir. Vahyin Allah hakkında bilgi sunması, insanın Allah hakkında bilgi edinme, anlama, kavrama, deliller ve bilgiler üretmesine yardımcı olmuştur. Allah'a ait isimler ve O'na yönelik taşıdığı anlamlar, beşerin zihin dünyasında Allah tasavvurunu oluşturur. Tirmizi'de geçen listeli esmâ-i hüsnâ rivayeti İslâm dünyasında meşhurdur. Kur'an'da geçtiği halde Esmâ-i Hüsnâ listelerinde geçmeyen çok sayıda isim bulunmaktadır. Bu konu Kelâm ilminin en temel konusudur. İslam kelâmcıları, filozoflar, Cehmiyye, Mu’tezile, Eş’arîyye, Matürîdiyye ve Hanbelîler gibi ekollerde sıfatların, Allah'ın zâtıyla arasındaki ilişkisi konusu temel görüş ayrılığıdır.

Anahtar Kelimeler

Allah, Vahiy, Zât, Sıfat, Sıfatiyye, Tecsim, Teşbih, Muattıla

The Problem of Understanding Administrative Allah in the Thought of Islam

Öz

Talking about God is one of the most fundamental problems of man. The Quran introduces God to the being with his noun, adjective, verb and news aspects. Revelation describes Allah as a Zât which is unique, holy and exalted. The fact that the revelation gave information about Allah helped man to gain knowledge, understanding, comprehension and produce evidence and knowledges about Allah. Allah's names and the meanings of them form the imagination of Allah in human mind. The narrative of the list of the Esma-i Hüsna in Tirmidhi is famous in the Islamic world. There are many names that are not mentioned in the lists of the Esma-i Hüsna, Although they are mentioned in the Quran. This subject is the most basic subject of theology. There is a main difference of opinion between Islamic theologians, philosophers, Jehmiyya, Mu’tazila, As’hariyyah, Māturidiyyah and Hanbaliyyah on the relationship between the attributes and the Allah’s self.

Anahtar Kelimeler

Allah, Revelation, Zât, Adjective, Tajsīm, Tashbīh, Mu‘attila

Kaynakça

• Abdulbaki, Muhammed Fuâd. (1988). Mu'cemu'l-Mufehres Mufehres li’l-Elfâzi’l-Kur’ani’l-Kerim. 2. baskı, Kahire: Daru'l-Hadis.
• Abdulcebbâr, Kâdî. (2013). Şerhu’l-usûli’l-hamse. Trc. İlyas Çelebi, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Abdulhamid, İrfan. (2011). İslamda itikâdi Mezhepler ve Akaid Esasları. Trc. M. Saim Yeprem, TDV Yay. Ankara.
• Abdurrazzâk, b.Hemmâm es-San‘ânî. (1390-92/1970-72). el-Musannef. Nşr. Habîburrahman el-A‘zamî, Beyrut:
• Ahmed b. Hanbel. (1313/1895). el-Müsned. Mısır:
• Akdemir, Furat. (2018). Fetânet Sıfatı Bağlamında Hz. peygamberin Örnekliği Meselesi. Ankara: İlâhiyatYayınları.
• Akdemir, Furat. (2016) Allah İnsan iletişiminin Mahiyeti Üzerine Bir Değerlendirme. Kelâm araştırmaları Dergisi, Cilt 14, Sayı.2.
• Ateş,Süleyman. (1989). Yüce Kur'an Çağdaş Tefsiri, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Aydın , Mehmet. (1992). Din Felsefesi. Ankara: Selçuk Yayınevi.
• el-Bağdâdî, Ebû Mansur Abdulkahir. (1991). El-Fark Beyne'l-Fırak -"Mezhepler Arasındaki Farklar. Trc. Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara: TDV Yay.
• el-Bâkıllânî, Ebî Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed el-Basrî. (1957). Kitâbu't-Temhîd. Beyrut: el-Mektebetu'ş-Şerkiyye.
• Abdülkâdir, Bedrân. el-Medħal ilâ mezhebi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. (1919) Kahire.
• Beyhakî, Ebu Bekr. (1984). el-İtikâd alâ Mezhebi's-Selefi Ehli's-Sünneti ve'l-Cemâ'a. Kahire.
• el-Beyhaki, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Alî. (1985 ). Kitabu el-esmâu ve'sıfat. Thk. İmâdüddîn Ahmed Haydar, Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-Arabî.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. (1996). el-Camiu’s-Sahih. İstanbul.
• el-Cüveynî, İmâmu'l-Haremeyn. Kitâbu'l-İrşâd. (2010). Trc. A. Bülent Baloğlu, S. Yılmaz, M.İlhan, F. Sancar, Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları. Deniz, Gürbüz. (2009). Felsefe-Kelâm Tartışmaları. Ankara: Fecr Yayınları.
• Ebû Davûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistani. (1981). es-Sünen. İstanbul.
• Ebû Hanîfe Nu‘mân b. Sâbit b. Zûtâ b. Mâh. (2010). el-Fıkhu'l-Ekber- İmam-ı A'zam'ın Beş Eseri. Trc. Mustaf Öz, 6. baskı, İstanbul: İFAV Yayınları.
• Esed, Muhammed. (2009). Kur’an Mesajı. 7. baskı, İstanbul: İşaret Yayınları.
• el-Eş'arî, Ebu'l-Hasan Ali b. İsmail. (2010). el-İbâne ve usûlü ehli's-sünnet. Trc. Ramazan Biçer, İstanbul: Gelenek Yayınları.
• el-Eş'arî, Ebu'l-Hasan Ali b. İsmail. (2005). Mâkâlatü'l-İslâmiyyîn ve İhtilafu'l-Musallîn, İlk Dönem İslam Mezhepler. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• el-Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan b. Uzluğ et-Türkî. İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, Felsefenin Temel Meseleleri. (2014). Trc. Mahmut Kaya, 9. baskı İstanbul: Klasik Yayınları.
• el-Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan b. Uzluğ et-Türkî. (1346). Kitâbu'l-Fusûs, Haydarabad.
• el-Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed et-Tûsî. (2014). el- İktisâd fi'l-İtikâd- İtikadda Orta Yol. Trc. Osman Demir, 2. baskı, İstanbul: Klasik Yayınları.
• el Ğusn, Abdullah b. Salih b. Abdülaziz. (1417). Esmâüllahü'l-Hüsnâ. Riyad: Daru'l-Vatan.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî el-Kurtubî. (2017). El-Fasl fi'l-Milel ve'l-Ehvâ ve'n-Nihâl-Dinler ve Mezhepler Tarihi. Trc. Halil İbrahim Bulut, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• İbn Kesir, Ebü’l-Fidâ İmadüddin İsmail b. Ömer. (2000). Tefsîrü’l-Kur’ani’l-‘Azîm. Thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed, Muhammed Seyyid Reşad, Hasan Abbay, Kahire: Müessesetü Kurtuba.
• İbn Kesir, İmâduddîn Ebu'l-Fidâ İsmail İbn Ömer. (1999). Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azîm. 2. Baskı.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezid el-Kazvinî. (1981). ) es-Sünen. Thk. M. Fuad Abdulbakî, İstanbul:
• İbn Sinâ, Ebû Alî el-Hüseyn b. Abdillâh b. Alî. (2014). İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, er-Risâletü'l-Arşiyye fî Hakîkati't-Tevhîd ve İsbât'n-Nübüvve, (Tevidin Hakikati ve Nübüvvetin İspâı Üzerine). Trc. Mahmut Kaya, 9. baskı, İstanbul: Klasik Yayınları.
• İbn Sinâ, Ebû Alî el-Hüseyn b. Abdillâh b. Alî. (2004). Kitâbu'ş-Şifâ, Metâfizik. Trc. Ekrem Demirli, Ömer Türker, İstanbul: Literea Yayınları.
• İbn Sinâ, Ebû Alî el-Hüseyn b. Abdillâh b. Alî. (2012). en-Necât. Trc. Kübra Şenel, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• İzmirli, İsmail Hakkı. (2013). Yeni İlmi Kelâm. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Kâdî Abdulcebbâr. (2013). Şerhu’l-Usûli’l-Hamse. Çev. İlyas Çelebi), İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• el-Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. (2006). el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’an.,Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türki, Beyrut: Müessesetü’r-Risale.
• el-Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. (2005). el-Esma fî şerhi esmaillahi'l-hüsnâ ve sıfatihi, Beyrut: el-Mektebetü'l-Asriyye,
• Malik b. Enes b. Amir. (1981). el-Muvatta. Thk. M. Fuad Abdulbaki, İstanbul.
• el-Mâtürîdî, Ebû Mansûr. (2005). Kitâbü't-Tevhîd Tercümesi. Terc. Bekir Topaloğlu, Ankara:İSAM, Yayınları.
• el-Mâtürîdî, Ebû Mansûr. (2011). Mâtürîdî'nin Akide Rislaesi ve Şerhi, Tahkik-Tercüme, M. Saim Yeprem, Ankara: TDV. Yayınları.
• Müslim b. Haccâc b. Müslim el- Kuşeyrî en-Nişaburî. (1956). el-Cami'u'-Sahih. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbakî, Beyrut.
• en-Neşşâr, Ali Sami. (1999). İslam'da Felsefi Düşüncenin Doğuşu. Trc. Osman Tunç, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Nevevî, Muhiddîn. (1401). Şerhu en-Nevevî alâ Sahîhi Müslim. Beyrut: Dâru'l-Fikr.
• er-Râzi, Fahreddîn. (1991). Tefsi-i Kebir. Çev. Heyet, Ankara: Akçağ Yayınları.
• es-Sâbûnî, Nûreddîn. (1995). el-Bidâye fî usûli'd-dîn, trc. Bekir Topaloğlu, 5. baskı (Ankara: Diyanet İşl. Başk. Yayınları.
• es-Sâbûnî, Nûreddîn. (1995). Mâturidiyye Akâidi. Trc. Bekir Topaloğlu, 5. baskı, Ankara: Diyanet İşl. Başk. Yayınları.
• Selah, Muhammed Eşref. Hicâzî,( 2013). Esma-illahi'l-hüsnâ.
• Sinanoğlu, Mustafa. (2005). "Muattıla", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 330-331. Ankara: TDV Yayınları.
• eş-Şehristânî , Muhammed. (2014). el-Milel ve'n-Nihal. Çev. Mustafa Öz, 3. basım, İstanbul: Litera Yayıları.
• eş-Şerbâsî, Ahmed b. Abdühû. (1987). Mevsûatu lehü’l-esmâil-hüsnâ. Beyrut.
• Taberî, Ebû Cafer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid. (2001/1422). Câmiü’l-Beyân ‘an-Te’vîli Âyi’l-Kur’an. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Kahire.
• Taftazânî, Sa'düddîn. (2010). Şerhu'l-Akâid. Hazırlayan: Süleyman Uludağ, 5. baskı İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tirmizî, Muhammed bin Îsâ. (1937-1975). es-Sünen, Mısır.
• Tûsî, Alâeddin Ali, (1990). Kitâbu'z-Zuhr. Trc. Recep Duran, Ankara.
• Özler, Mevlüt, (2012). Kelâm. Editör: Ş.Ali Düzgün, Ankara: Grafiker Yayınları.