Kurmacanın Gerçekliği: Bir Adam Yaratmak Tiyatrosu’nda Kurgu Meselesi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 3, 2923 - 2941, 30.09.2020

İsmail Süphandağı

https://doi.org/10.15869/itobiad.713876

Cited By: 1

Öz

Necip Fazıl Kısakürek, Bir Adam Yaratmak tiyatrosunda esas mesele olarak kurgu ve yaratma arasındaki ilişkiyi merkeze alır. Yaratmanın Allah’a ait olduğunu savunur ve insanın kurgu yoluyla yaratmaya yeltenmesini tenkit eder. Eser savunduğu tezin aksine davranarak kurgusal düzlemde bir adam yaratır ve böylece kendi içinde bir çelişkiye düşer. Çelişki, eserin iç dinamiğini oluşturan unsurlardan biri olarak karşımıza çıkar. Tiyatro, karakterleri ve temi itibariyle yazarın hayatından büyük ölçüde izler taşır. Bu yönüyle eser yazar merkezli eleştiri kuramları açısından tahlil edilebilir ve edilmiştir. Bununla birlikte eserin fikrî zemin itibariyle ortaya attığı kurgu sorunu da birçok bakımdan tartışma konusu olmuştur. Çalışma bu bağlamda kurgusal olarak yaratıcı gibi davranmanın, itikadî manada herhangi bir düşünceye bağlı kalmaksızın, eserde hangi gerekçelerle olumsuzlandığı üzerine yoğunlaşacaktır. Bununla birlikte kurguya ünsiyetli bir zihniyet yapısı ile “ben”in tecrübesini aradan çekerek anlatısını oluşturan bir zihniyet yapısı arasındaki fark da kurgu meselesi üzerinden irdelenecektir. 

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, Bir Adam Yaratmak, Kurgu, Yaratma, Gerçeklik

Reality of Fiction: At the "Creation of a Man" Theater Fiction Issue

Öz

In the 'Bir Adam Yaratmak' (Creation of a Man, 1938) drama, as the main issue Necip Fazıl Kısakürek focuses on the relationship between fiction and creation.The writer argues that the concept of creation belongs to Allah and criticizes man's attempt to create through fiction. Unlike the thesis that drama defends, it creates a man on a fictional ground, and thus becomes a contradiction in itself. Conflict appears as one of the elements that make up the inner dynamics of the drama. The drama has a great deal of traces from the life of the writer in terms of its characters and theme.In this respect, the drama can be analyzed in terms of author-centered critical theories. However, the problem of fiction posed by the drama on an intellectual basis has been the subject of discussion in many respects.In this context, the study will focus on the reasons for negation on acting fictitiously creative in the drama regardless of any thought in the ideological conceptual manner. Besides, the difference between a mindset with intimate knowledge adjustment on fiction structure and a mindset structure that creates its narrative by pulling the term self-experience away will also be examined through the issue of fiction/fact is examined.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, Bir Adam Yaratmak, Fiction, Creation, Reality

Kaynakça

• Adanır, O. (2012). Sinemada Anlam ve Anlatım, Say Yayınları, İstanbul.
• Adonis (2014). Arap Poetikası, Çev: Emrullah İşler, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
• Aydın, M. S (1987), “İkbal’in Felsefesinde İnsan” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29 (1) , 83-106
• Ayvazoğlu, Beşir (1989). İslam Estetiği ve İnsan, Çağ Yayınları, İstanbul.
• Eco, U. (2015). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti, Çev: Kemal Atakay, Can Yayınları, İstanbul.
• El-Cürcânî, A. (2016). Sözdizimi ve Anlambilim, Çev: Osman Güman, Litera Yayıncılık, İstanbul.
• Farago, F. (2011). Sanat, Çev: Özcan Doğan, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
• Gazali (1989). El-Munkizu Min-ad-Dalal, Çev: Hilmi Güngör, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Gombrich, E. H. (1992). Sanatın Öyküsü, Çev: Bedrettin Cömert, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Işık, A. (2015). “Gazzâlî Estetiğinde ‘Arınma-Tathyr-Katharsis” Kavramı Üzerine”, İslam ve Sanat, İslami İlimler Araştırma Vakfı, İstanbul, 2015.
• İkbal, M. (1971). Şarktan Haber ve Zebur-u Acem, Haz: Ali Nihat Tarlan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Kavafis, K. (1993). Sanat Her zaman Yalan Söylemez mi?, Çev: Samih Rıfat, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Kılıç, H. (2020). "Belağât", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr (10.03.2020).
• Kısakürek, N. F. (1972). Bir Adam Yaratmak, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Okay, M. O. (2020). “Bir AdamYaratmak”, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/ (09.03.2020)
• Platon, Toplu Diyaloglar, Çev: Neslihan Evrim Emir, Yargı Yayınları, Ankara ?.
• Sami, İ. (2018). İslam Hukuk Usülünde Mecaz, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Sevinç, S. (1972). “Cevat Fehmi Başkut'un Oyunlarına Komedya Açısından Bir Bakış”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 3 (3) , 41-52
• Sevinç, S. (1993). Türk Tiyatrosunda Komedyanın Evrimi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Süphandağı, İ. (2018). Batı ve İslam Arasında Oryantalizm, Maarif Mektepleri Yayınları, Ankara.
• Tanpınar, A. H. (1988). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Yayınları, İstanbul.
• Tanpınar, A. H. (1992). Edebiyat Üzerine Makaleler, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Tarkovski, A(2008). Mühürlenmiş Zaman, Çev: Füsun Ant, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Ülgener, S. F. (2006). Zihniyet, Aydınlar ve İzm’ler, Derin Yayınları, İstanbul.
• Yıldız, M. (2014). “Edebiyatın Felsefi Temeli Üzerine”, Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, Sayı 25, Mart 2014, s. 229-248