The Hokand Khanate in Hudayar Khan Period through the Eyes of Russian Eastern Scientist A. L. Kun

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 4, 97 - 113, 15.10.2020

Hatice Karımov

https://doi.org/10.15869/itobiad.792558

Cited By: 1

Öz

In the summer of 1875, having learned about the upscaling of the revolt initiated by the people of the Ferghana valley against the government, K. P. Von Kaufmann, Governor General of Turkestan, moved towards Khokand with his platoon. The platoon also included the manuscript collector and orientalist A. L. Kun in order that he gather scientific data about the Khokand Khanate. Kun visited Tashkent, Khujand, Mayram, Bim-Aryk village, Khokand, Alty-aryk village, Margilan, Sharihan, Assan, Andijan and Namangan during his trip and collected as much valuable material about the Khokand Khanate as the war conditions permitted, having the chance to witness the events during the last period of the khanate. After the trip he provided important –albeit cursory– information about the geographic, ethnic and administrative-military structure, economic situation as well as the tax system of the Khokand Khanate in his notes published in the journal of the Russian Geographic Society; and he managed to construct a compact panorama of the aforementioned period. Most importantly, he enabled us to observe the historical events on the eve of the Khokand Khanate’s conversion into a mere Russian oblast. In this study the data regarding the notes of the orientalist Kun’s trip to the Khokand Khanate are examined.

Anahtar Kelimeler

Turkestan, Khokand Khanete, Khodayar Han, A. L. Kun, K. P. Von Kaufmann

Rus Şarkiyatçı A. L. Kun’un Gözüyle Hudayar Han Devrinde Hokand Hanlığı

Öz

1875 yılının yazında Fergana vadisi ahalisinin hükümete karşı başlattığı isyan ateşinin yükseldiği haberini alan Türkistan Genel Valisi K. P. Von Kaufmann, müfrezesiyle birlikte Hokand şehrine hareket etti. Müfrezede aynı zamanda Hokand Hanlığı hakkında bilimsel verileri toplaması için, el yazmaları koleksiyoneri olarak şarkiyatçı A. L. Kun da bulunuyordu. Seyahati sırasında Taşkent, Hocent, Mayram, Bim-Arık köyü, Hokand, Altı-arık köyü, Margilan, Şahrihan, Asaka, Andican ile Namangan’ı ziyaret eden Kun, savaş şartları el verdiği ölçüde hanlık hakkında son derece değerli malzemeler topladı ve Hokand Hanlığı’nın son dönemindeki olaylara tanık olma fırsatı yakaladı. Seyahat sonrası İmparatorluk Rus Сoğrafya Derneği’nin dergisinde yayınlanan notlarında kısa ve öz olmasına rağmen Hokand Hanlığı’nın coğrafi, etnik, idari-askeri yapısı, ekonomik durumu ve vergi sistemi hakkında önemli bilgiler verdi ve söz konusu dönemin bütüncül bir resmini oluşturmayı başardı. En önemlisi de Hokand Hanlığı’nın sade bir Rus Oblastına dönüşmesi arifesindeki tarihsel olaylara tanık olmamızı sağladı. Dolayısıyla bu çalışmada şarkiyatçı Kun'un Hokand Hanlığı seyahat notları ile ilgili veriler incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Türkistan, Hokand Hanlığı, Hudayar Han, A. L. Kun, K. P. Von Kaufmann

Kaynakça

• ALIMBAYEV, J. B. İstoriografiya istoriya Kokandskogo hanstva, Universum: Obşestvennıye nauki: elektron. Nauçn. Jurn., No:6 (24), https://docs.google.com/viewer?url=https://7universum.com/pdf/social/6(24)/Alymbaev.pdf. (10.06.2020)
• BREJNEVA, S. N. (2019), Nemets-orientalist na slujbe Rosskiyskoy imperii (Deyatelnost A. L. Kuna v Turkestanskom kraye), Materialı mejdunarodnoy nauçnoy konferentsii. Otvestsvennıy redaktır V. A. Vremenko, İzd. Leningradskiy gosudarstvennıy universitet im. A. S. Puşkina, ss.256-264
• ÇANIŞEV, H. A. (1887), Russkoye posolstvo v Kaşgar v 1875 godu, İstoriçeskiy vestnik, No:12, ss.694-708.
• DMİTRİYEV, S. V. (2014), Etnografiya Tadjikov v trudah Rossiyskih uçenıh XIX – naçala XX v., Tadjiki: istoriya, kultura, obşestvo, Peterburg, ss.64-96.
• İSAKOVA, M. S. (2016), Vospominaniya N. P. Ostroumova o A. L. Kune, Vostok (Oriens), İstoriya oteçestvennogo vostokovedeniya, No:4, ss.172-191.
• İVANOV, P. P. (1940), Hivinskih hanov XIX v. (İssledovaniye i opisaniye dokumentov s istoriçeskim vvedeniyem), Peterburg.
• KAMALOVA, Z. (2019), Hudayar Han Döneminde Hokand Hanlığı (1845-1875), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• KARIEV, A-ATAR F. “Hokand Hanlığı’ndaki Yargı Kurumları Üzerine Kısa Bir Bakış”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 28/2016, 293-305.
• KARIEV, A. “Buhara Emirliği’ndeki (1747-1920) Şer‘î Mahkemeler”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20/48, 403-427.
• Kaufmanskiy Sbornik, 1910, Pokoritel i ustroitel Turkestanskogo kraya general-adyutant K. F. Kaufman 1-y. (Materialı dlya biografiçeskogo oçerka), A. Semenov, Moskva.
• KOÇ, D. (2015), Rus elçilik raporlarına göre Hokand Hanlığı (XIX. Yüzyılın İlk Yarısı), İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• KUN, A. L. (1876), Oçerk Kokandskogo Hanstva, Zapiski İmperatorskogo Russkogo Geografiçeskogo Obşçestva, Vıp.IV. ss.59-70.
• MAKŞEYEV, A. (1856), Pokazaniye Sibirskih Kazakov Milyuşina i Batarışkina, bıvşih v plenu u Kokandtev s 1849 po 1852 g., Vesntnik Russkogo Geografiçeskogo Obşestvo, T.17, ss.21-31.
• MUHAMEDOV, Ş. B. (2017), Uçebnoye Delo v Russkom Turkestane: Organizatsiya krayevogo upravleniya i pervıye şagi, Metamorfozı istorii, Vıp.10, ss.236-253.
• Obzor Russkiy puteşestviy i ekspeditsiy v Srednyuyu Aziyu. 1869-1880, 1962, Çast III, Taşkent.
• O proisşestviyah v Kokane, 1875, Russkiy Mir, No: 157-158-160.
• PRİŞÇEPOVA, V. A. (2011), İllyustrativnıye kollektsii po narodam Tsentralnoy Azii vtoroy polovinı XIX – naçala XX veka v sobraniyah Kunstkamerı, Peterburg: Nauka.
• TURSUNOV, B. P. (2019), Rol Russkoyazıçnıh istoçnikov v izuçenii istorii Kokandskogo hanstva, Vklad Rossiyskoy nauki v izuçeniye unikalnogo istorikulturnogo i prirodnogo bogastva Tacikistana, Vıp.11, ss.131-138.
• VASİLYEVA Y. V. (2018), «Turkestanskiy albom» (1871-1873) i yevropesykaya traditsiya topografiçeskoy fotografii, Mejkulturnıy dialog sovremennom mire: sbornik materialov VI nauçno-praktiçeskoy konferentsii s mejdunarodnım uçastiyem, ss.25-29.
• VODNEVA, O. A. (2011), A. L. Kun kak istoriograf i etnograf (po materialam Arhiva vostokovedov İnstututa vostoçnıy rukopisey RAN), İstoçnikovedeniye i istoriografiya stran Azii i Afriki. Materialı XXVI Mejdunarodnoy konferentsii, ss.107-109.
• YAKOBCANOV, J. J. (2015), İstoriya Kokandskogo hanstva XVIII-I polovinı XIX veka v istoriografii Rossiyskih issledovaleteley, Voprosı istoriçeskoy nauki, ss.144-146.
• ZİYAYEV, H. (2007), Türkistan’da Rus Hakimiyetine Karşı Mücadele (XVIII.-XX. Asır Başları), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.