Âşık Tarzı Müzik Geleneğine Paralel Yorumlar: Barış Manço

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 1033 - 1048, 30.03.2021

Sevilay Çınar

https://doi.org/10.15869/itobiad.821559

Cited By: 1

Öz

Bir edebiyat geleneği bilinciyle dile getirilen duyguların, müzikal ifade ile bütünlük kazanmasıdır Âşık Müziği. Bu müzik kültürü içerisinde; sözsel ifade, bir edebiyat geleneği bilincini gerektirdiği gibi, müzikal ifade de gelişmiş bir müzik belleği gerektirir. Müzik belleği ise âşıkların içinde bulundukları çeşitli kültür ortamlarında yer alan ezgi kalıplarından, âşıkların birikim ve yetenekleri doğrultusundaki müzik zevklerinden oluşur ve yine âşıkların yaşam koşulları, icra ortamları doğrultusunda zenginleşir. Bu hususta âşıklar, içinde bulundukları ve temas halinde oldukları kültür ortamlarının müzik kalıplarına sadık kalırlarken, bu kalıplara paralel olarak kendi stillerini yaratırlar.
Hem edebi hem müzik kimliği ile âşıkların taşıyıcı ve yaratıcı iki büyük vasfını, sanatçı kimliğinde barındıran Barış Manço’nun müziğine bakıldığında; Manço’nun bir edebiyat geleneği bilincine vâkıf olduğu, müzikal ifadelerinde bulunduğu kültür ortamlarından beslendiği gibi, yörelerin kültürel değerlerinden de etkilenerek müzik zevkini oluşturduğu ve hatta tıpkı âşıkların müzik anlayışında tanımlandığı üzere; yerel müzik kalıplarına sadık kalarak ve bu kalıplara paralel olarak kendi tarzını yaratma yoluna gitmiş olduğu görülür. Bu bilgilerden hareketle; duruşu ve söylemiyle bir âşık kimliğine paralel kimlik olduğu düşünülen Barış Manço’nun, müzik kimliğine bakılacak olursa, kimi karşılaştırmalar yapılması gerekir ki; “Âşık müziğinin anlatı yapısı ile Manço’nun müziksel anlatı yapısı arasında nasıl bir ilişki vardır?” ve “Bu anlatı yapısı içerisinde, âşık müziğinin temsil biçimi nasıldır?” soruları öne çıkar. İlgili sorular yanıtlanırken; âşık tarzı müzik verilerinin tanımları ve örnekleri üzerinden karşılaştırılacak olan Manço’nun şarkıları, âşık tarzı müzik geleneği ile ilişkilendirilecektir. Karşılaştırmalı çalışma kapsamında, çeşitli kaynaklardan uyarlanan müziksel çözümleme öğelerinden faydalanılırken, müzikte metinlerarasılığa karşılık gelen çözümleme gereçleri de kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Âşık tarzı, Âşık Müziği, Barış Manço, Müziklerarasılık, Metinlerarasılık

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

İtobaid Ailesine Teşekkürler

Parallel Performance To Âşık Style Musıc Tradıtıon: Barış Manço

Öz

As oral expression entails a literature tradition conscious, musical expression also entails a developed musical memory in Âşık Music where feelings expressed with the conscious of a literature tradition gain integrity with the musical expression. This musical memory is consisted of tune patterns existing in various cultural environments where âşık are present, background of âşık music tastes in line with their abilities, and richens in accordance with the living conditions, performance environments of âşık. Accordingly, while âşık are faithful to the musical patterns of cultural environments where they live and are in contact with, they create their own styles in parallel to these patterns.
Once the music of Barış Manço which holds two great qualifications of âşık carrier and creator with both literary and musical identity into the performer’s identity is examined; it can be said that Manço has a grasp of the conscious of literature tradition, while he is fed in his musical expression from the cultural environments he is present, he has creates his music taste by being impressed from the cultural values of the vicinities and even, he is faithful to the local music patterns and has created his own music style in parallel to these patterns, as is defined in the musical understanding of just as âşık. Starting from these information, if the musical identity of Barış Manço which is thought to be parallel to the âşık identity with his attitude and discourse is examined, some comparisons are required to be done; the following questions come forward; “What kind of relation is there between the discourse structure of Âşık music and musical discourse structure of Manço?” and “How is the Âşık music represented within this discourse structure?”.
While answering the questions; songs of Manço to be compared over definitions and examples of âşık style music data will be associated with âşık style music tradition. Within the scope of the comparative study, the analysis tools corresponding to the intertextuality in the music will be used while it is utilized from the musical analysis elements adapted from various sources.

Anahtar Kelimeler

Âşık style, Âşık Music, Barış Manço, İntermusicality, İntertextuality

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akkuş, S. (2017). 1970’li Yıllarda Âşık Şiirinde Politik Söylem, İstanbul Kültür Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Aktulum, K. (1999). Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınları.
• Aktulum, K. (2017). Müzik ve Metinlerarasılık, İstanbul: Çizgi Yayınları.
• Bekki, S. (2008). Âşık Şiirinin Siyasallaşması Üzerine Bir Deneme (1960-1980), Folklor/Edebiyat, C.14, S.55, ss.267-286.
• Çanlı, M. (2013). 1960-1980 Yılları Arasında Türkiye’de Müziğin Gelişimi ve Değişimi, https://mehmetcanli1966.blogspot.com/2013/09/1960-1980-yllar-arasnda-turkiyede.html ErişimTarihi: 27.01.2019
• Çelikcan, P. (1996). Müziği Seyretmek. Ankara: Yansıma Yayınları.
• Doğan, E., Dönmez Mustan, B. (2016). Türkiye’de Altmış Sekiz Kuşağı Dünya Algısının Popüler Müziğe Yansıması, İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, C.2, S.1, ss.45-75.
• Duran, S. (2014). Âşıklık Geleneğinden Protest Müziğe Ali Asker Örneği, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Duygulu, M. (1997). Alevî-Bektaşî Müziğinde Deyişler, İstanbul: Sistem Ofset.
• Düzgün, D. (2009). Âşıklık Geleneğinin Değişim ve Dönüşüm Sürecinde Barış Manço Olgusu, Milli Folklor, S.84, ss.42-50.
• Esen, B. (2014). XX. Yüzyılın İkinci Yarısında Postmodern Yaklaşımlar Gösteren Kemençe Taksimlerinin İncelenmesi, Sanatta Yeterlik Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Giddens, A. (2012). Modernliğin Sonuçları, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Günay, U. (1992). Cumhuriyet Terkibi ve Barış Manço, Milli Folklor, S.13, ss.2-3.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Ok, A. (2001). Anadolu’nun Türküsünden Arabeskin II. Dönemine, İstanbul: Donkişot Yayınları.
• Orhan, A. H. (2002). 1960-2000 Yılları Arası “Anadolu Pop/Rock” Olarak Adlandırılan Müzik Kültürü, Hacettepe Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Şenel, S. (2007). Kastamonu’da Âşık Fasılları Türler/Çeşitler/Çeşitlemeler, C.I-II, Kastamonu Valiliği Özel İdare Yayınları.
• Tüfekçi, N. (1983). Âşıklarda Müzik, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Ankara, C. 3, s.325-340.
• Tunca, H. (2005). Barış Manço: Uzun Saçlı Dev Adam, İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Yangın, B. (2002). Çağdaş Türk Ozanı Barış Manço, İstanbul: Akçağ Yayınları.