Syrto Genre in Turkish Art Music Tradition and its Structural Evolution Line

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 1420 - 1445, 30.06.2021

Muattar Demet Doğruöz , Sıtkı Bahadır Tutu

https://doi.org/10.15869/itobiad.880325

Öz

This study, which is an example of genre studies in the field of Turkish music, focused on the "syrto" genre, one of the instrumental types of the Turkish classical music repertoire. Syrtos, which have taken a place in the tradition repertoire for nearly two centuries, were added to the mountain as a result of the intersection of cultural contacts and common music codes, and reached today by being shaped in the process. While the syrtos type was added to the tradition, the dance lost its function, and with the disappearance of this function, some of the structural features of the genre that adapted to dance accompaniment changed. The aim of this research is to reveal the structural features of the syrtos that have changed in the process that has passed since the addition of the tradition to the present, and to expand the definition of the species by updating it. In this context, the syrtos repertoire obtained through literature review in obtaining qualitative data was examined by document review method. As the sampling method of syrtos, criterion sampling method was used within the scope of purposeful sampling. In this context, the sample of the study consists of 54 syrtos in total, one of each composer, and one of the syrtos, whose composer is known, in the determined repertoire. In the research, the functioning of the universe formed by the works bearing the title of syrtos has been analyzed by displaying a phenomenological approach. Background information on the species has been discussed, on the other hand, the exploration of the species characteristics has been carried out without any pre-acceptance. While determining the syrtos repertoire, the virtual ethnography method was used, and within this framework, the archives that were comprehensively transferred to the internet environment, including written and printed copies of a certain source, were used. The species characteristics of syrtos and the change of these characteristics are mainly explained and emerged within the framework of functional theory; It has been interpreted by referring to the components of origin, evolution and context. In addition, content analysis method was used in the study in order to gather and organize the syrtos within the framework of certain concepts and themes and to classify them according to their periods. The data obtained through content analysis were quantitative context and their percentage values were presented in graphics and interpreted. As a result of the analysis, the current structural features preserved throughout the process. In addition, it was clarified how the structural changes related to the periods were varied. According to these results; it has been observed that the usage frequency of the rhythm pattern, which is mentioned in many syrtos definitions and is claimed to differentiate the syrtos from other species, changes in the process. In addition, within the scope of the Turkish classical music tradition, it was revealed that the structural features of the syrto genre, which were abandoned or watched in some periods, can reveal themselves in the process and the definition of the genre has been updated within the framework of the features that are frequently encountered in contemporary creations.     

Anahtar Kelimeler

Turkish Art Music, Genre, Instrumental Genres, Syrto, Genre Analysis

Türk Sanat Müziği Geleneğinde Sirto Türü ve Türün Yapısal Değişim Çizgisi

Öz

Sirto, yaklaşık iki yüzyıldır Türk sanat müziği mensubu besteciler tarafından örnekleri yaratılmakta olan çalgısal bir türdür. Kültürel temaslar ve farklı gelenek gruplarının tanıdığı müzik kodları, sirto türünün Türk sanat müziği geleneğinde yerelleşmesine imkân vermiştir. Yerelleşme sürecinde sirtoların işlevlerinde ve yapısal özelliklerinde değişmeler kendini göstermiştir. Örneğin, halk bilgisi ürünü olarak yaratılmış sirtoların dans katmanı, sanat müziği geleneğinde devam etmemiştir. Dolayısıyla, müziğin dansa eşlik işleviyle ilgili yapısal özelliklerinin değişimi bağımsızlaşmış ve hız kazanmıştır. Türk sanat müziği repertuvarındaki sirtoların, bestecisi bilinen ve bestecisi bilinmeyen yani anonim örneklerine rastlanmaktadır. Anonim sirtoların sirto repertuvarı içerisindeki kayda değer sayısı, türün halk bilgisi kökenine işaret etmektedir. Bu makalenin amacı, bestecisi bilinen sirtoların değişime uğrayan yapısal özelliklerini inceleyerek tür tanımını güncellemektir. Makalenin amacı doğrultusunda belge incelemesi yoluyla değerlendirilen repertuvara ilişkin analiz verileri sayısallaştırılmış ve grafikler halinde sunulmuştur. Bu bağlamda, sirtolar belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirilmiş, düzenlenmiş ve dönemlerine göre sınıflandırmıştır. Makalede; sirto başlığını taşıyan eserlerin oluşturduğu evrenin işleyişi, fenomenolojik bir yaklaşım sergilenerek çözümlenmiştir. Bu çerçevede, tür konusundaki geçmiş bilgiler tartışılmış, diğer taraftan tür özelliklerinin keşfedilmesi hususu herhangi bir ön kabul benimsenmeden gerçekleştirilmiştir. Yapılan analiz sonucunda türün güncel yapısal özellikleri, süreç boyunca muhafaza edilen yapısal özellikleri ve dönemlere ilişkin yapısal değişimlerinin nasıl çeşitlendiği hususları aydınlatılmıştır. Bu sonuçlara göre; birçok sirto tanımında bahsi geçen ve sirtoları diğer türlerden ayrıştırdığı öne sürülen düzüm tipinin kullanım sıklığının süreç içinde değiştiği gözlemlenmiştir. Ayrıca, Türk sanat müziği geleneği kapsamında sirto türünün bazı dönemlerde terk edilen ya da seyrelen yapısal özelliklerinin, süreç içinde kendilerini tekrar gösterebildikleri ortaya konmuş ve güncel yaratılarda yoğun olarak karşılaşılan özellikler çerçevesinde türün tanımı güncellenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Türk Sanat Müziği, Tür, Çalgısal Türler, Sirto, Tür Analizi.

Kaynakça

• Akdoğu, O. (1996). Türler ve Biçimler. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Aksoy, B. (2016 ). Geçmişin Musiki Mirasına Bakışlar. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Birer, M. (2018). Osmanlı Eğlence Müziği Geleneklerinde Sosyo-Kültürel Etkileşimler. Ahenk Müzikoloji Dergisi, 66-83.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Dinge, A. (2000). Geleneksel Türk Sanat Müziği'nde Sirtolar. İzmir: Senfoni Müzikevi.
• Doğru, M. (2019). 19. Yüzyıl Türk Musikisine Batının Etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Haliç Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Doğruöz, M. D. (2020). Türk Sanat Müziği Geleneğinde Sirtolar. İzmir: Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Douka, S., Ziagkas, E., Zilidou, V., Loukovitis, A., & Tsiatsos, T. (2020). The 3D Motion Capturing Process of Greek Traditional Dance “Syrtos in Three” and a Proposed Method for the Sex Identification of Performing Dancers (Terpsichore Project). M. E. Auer, & D. May içinde, Cross Reality and Data Science in Engineering (s. 366-374). Switzerland: Springer, Cham.
• Giachetti, M. (2006). Greek Dances. Hellenismos, 1-14.
• Güray, C., & Levendoğlu Öner, O. (2017). Cemil: Bin Yıllık Sesin Hafızası. H. B. Fırat, & Z. Y. Abbasoğlu içinde, Tanburi Cemil Bey (s. 101-115). İstanbul: Küre Yayınları.
• Güvenç, B. (1991). İnsan ve Kültür (5. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kanol, K. (2006). Kıbrıs Halk Danslarının Yakın Geçmişi. Lefkoşa: Hasder Yayınları.
• Karadeniz, E. (1983). Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları. Ankara: İş Bankası Yayınları.
• Kozanoğlu, S., & Derzinevesi, H. (2016). Kuzey Kıbrıs Halk Danslarında Anadolu Esintisi. Journal of International Social Research, 9(47),122-129.
• Özkan, İ. H. (2006). Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Öztuna, Y. (1976). Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi. İstanbul: MEB Yayınları.
• Say, A. (2005). Müzik Ansiklopedisi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Tansuğ, F. (2019). Balkanlar'da Türk Mûsikîsi. F. G. Vural, & T. Vural içinde, Türk Mûsikîsi Atlası (2. Cilt) (s. 297-303). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Vavritas, N., & Vavritas, G. (2011). Rhythm-Kinetic Analysis And Rhythmical Numeration Of The Syrtos Kalamatianos Dance. Studies In Physical Culture And Tourism, 343-347.
• Yahya Kaçar, G. (2012). Türk Mûsikîsi Rehberi (2.Baskı). Ankara: Maya Akademi.
• Yavaşça, A. (2002). Türk Musikisinde Kompozisyon ve Beste Biçimleri. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.