Müslüman Dindarlık Tipolojileri ile Diğerkâmlık Arası İlişkilerin İncelemesi: Ültimatom ve Diktatör Oyunu Uygulaması

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 1470 - 1492, 30.06.2021

Şemsettin Kırış Serkan Dilek

https://doi.org/10.15869/itobiad.883683

Cited By: 2

Öz

Batı kökenli iktisat teorisi Homoeconomicus birey varsayımını merkeze koyarak ilerlemiştir. Rasyonel bireyler fayda ve karlarını maksimize etmeye yönelik davranarak iktisadi kararlarını vermektedirler. Herkesin kendi çıkarını düşündüğü bir ekonomide dışsal müdahaleye gerek kalmadan iktisadi denge ortaya çıkmaktadır. Ancak İslamiyet insanlara iktisadi kararlarını verirken daha diğerkâm davranmalarını tavsiye etmektedir. Kuran-ı Kerim ve sünnete göre insanlar sadece kendi çıkarlarını değil çevrelerindeki insanları da düşünmeli, paylaşımcı olmalıdırlar. Bu durum ise İslam ekonomisi ile Batı kökenli iktisat teorilerinin aralarındaki temel farklardan birini ortaya çıkarmaktadır. Diğer yandan geleneksel dindarların iktisadi kararlarını verirken daha diğerkâm davranmaları beklentisi de ortaya çıkmaktadır. Davranışsal iktisat üzerine yapılan araştırmalar 1970’lerin sonundan itibaren artış kaydetmiştir. Ultimatom, Diktatör ve Kamu malı oyunları ile gerçekleştirilen akademik araştırmalar insanların karar verme süreçleri hakkında var olan belirsizliği ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Bu tür oyunlar aynı zamanda insanların ne kadar paylaşımcı olduklarını da ortaya çıkarmak amacıyla akademik araştırmalarda kullanılmışlardır. Diğer bir deyişle bu oyunlar insanların diğerkâm davranıp davranmadıklarını araştırmıştır. Bu çalışmanın amacı insanların iktisadi kararlarının dindarlık tipolojilerine (geleneksel, seküler, popüler) göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Bu amaçla Türkiye’de bulunan insanlar üzerine 01.10.2020 ile 31.12.2020 tarihleri arasında internet üzerinden bir anket uygulanmıştır. Bu ankette ultimatom ve diktatör oyunlarıyla ilgili literatürde sorulan sorular kullanılmıştır. Bu anket sonuçlarına göre insanlar adil olmadığını düşündükleri teklifleri genelde reddetmekte, geleneksel dindarlar daha paylaşımcı davranmaktadırlar. Geleneksel dindarlar iktisadi kararlarını verirken daha diğerkâm davranmaktadırlar. Dindarlık tipolojileri ve İslamiyet’in insan davranışlarını etkilediği ortaya çıkmıştır. Bu sonuçlar Avrupa ve Müslüman topluluklarda verilen iktisadi kararların birbirinden farklı olabileceğini ortaya çıkarmaktadır. Buna ilaveten sonuçlar, dindarlık ve fedakârlık konularında yapılabilecek yeni çalışmalar için ilham vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Diğerkâmlık, Bencillik, Davranışsal İktisat, Dindarlık Tipolojileri, Dindarlık, Ültimatom Oyunu, Diktatör Oyunu, Kamu Malı Oyunu

Examination of the Relationships between Muslim Piety Typologies and Altruism: An Ultimatum and Dictator Game Application

Öz

The Western-based economic theory developed by putting Homoeconomicus individual assumption into the center of theory. Rational individuals make their economic decisions by acting to maximize their profits and utilities. In an economy in which everyone behaves according to their own interests, economic equilibrium arises without the need for external interventions. However, Islam advises people to behave more altruistic while making their economic decisions. According to Holy Qur’an and Sunnah, people should not only think about their own interests but also the interests of others in their environment. Because of this reason, one of the most important differences between Islamic economics and Western-based economic theories are revealed. On the other hand, there is an expectation that traditional piety people should behave more altruistic while making their economic decisions. Research on behavioral economics has increased since the end of the 1970s. Academic researches conducted with ultimatum, dictator and public goods game aim to eliminate the uncertainty about people’s decision-making processes. Such games are also used in academic researches to reveal how they share their resources with others. In other words, these games query whether individuals are altruistic. The aim of this research is to examine whether people’s economic decisions differ according to piety typologies (traditional, secular and popular). For that purpose, we conducted a survey on the internet between 10.01.2020 and 31.12.2020. In this survey, we used questions, which are asked in the literature about the ultimatum and dictator games. According to the results of this survey, it is revealed that people generally reject unfair offers and traditional pious people behave more altruistic. Traditional pious people are more altruistic in making their economic decisions. It is revealed that Piety typologies and Islam affect human behavior. These results show that economic decisions made in Europe and Muslim societies may differ from each other. In addition to this, results inspire new researches to be done on this subject.

Anahtar Kelimeler

Altruism, Selfishness, Behavioral Economics, Piety typologies, Religiousness, Ultimatum Game, Dictator Game, Public Goods Game

Kaynakça

• Allgaier, K.; Scigala, K., Trautwein, U. & Hilbig, B.E. (2020). Honesty- Humility and Dictator and Ultimatum Game-Giving In Children. Journal of Research In Personality. 85, 1-8
• Anderson, L.R. & Mellor, J.M. (2009). Religion and Cooperation in Public Goods Experiment. Economic Letters. 105. 58-60
• Bekkers, R. (2007). Measuring Altruistic Behavior in Surveys: The All or Nothing Dictator Game. Survey Research Methods. 1(3). 139-144
• Benjamin, D.J., Choi, J.J.& Fischer, G. (2016). Religious Identity and Economic Behavior. The Review of Economics and Statistics. XCVIII (4). 617-637.
• Bornstein, G. & Yaniv, I. (1998). Indıvıdual and Group Behaviour In The Ultimatum Game: Are Groups More Rational Players. Experimental Economics. 1:101-108.
• Buhârî, E. A. M. b. İ. b. İ. el-Cu‘fî. (1987). El-Câmiu’s-sahîh (C. 1-6). Dâru İbn Kesîr.
• Cameron, L.A. (1999). Raising The Stakes In The Ultimatum Game: Experimental Evidence From Indonesia. Economic Inquiry.37(1). 47-59
• Charness, G., Rabin, M., 2002. Understanding Social Preferences With Simple Tests. Quarterly Journal of Economics 117, 817–869
• Chuah, S.H., Hoffman, R., Jones, M. & Williams, G. (2009). An Economic Anatomy of Culture: Attitudes and Behavior in Inter- and Intra National Ultimatum Game Experiments. Journal of Economic Psychology. 30. 732-744.
• Chuah, S.H., Hoffman, R., Jones, M. & Williams, G. (2007). Do Cultures Clash? Evidence From Cross-National Ultimatum Game Experiments. Journal of Economic Behavior & Organization, 64, 35-48
• Cürcânî, E.-H. A. b. M. b. A. es-Seyyid eş-Şerîf el-Hanefî. (1983). Et-Ta‘rîfât. Dâru’l- kütübi’l- ılmiyye
• Demiral, E.E. & Mollerstrom, J. (2020). The Entitlement Effect In The Ultimatum Game- Does It Even Exist. Journal of Economic Behavior and Organization, 175, 341-352
• Dilek, S.; Küçük, O & Özdirek, R. (2017). Homoeconomicus mu? İslami İnsan mı? International Journal of Economic Studies. 3(4), 635-642.
• Dilek S. & Kesgingöz, H (2018), Paylaşmak Güzeldir: Bir Ültimatom Oyunu Uygulaması, BMIJ, (2018), 6(4): 822-834
• Eren, İ. (2013). İslam’ın Ekonomik Yapısında İnsan Modeli: Homoeconomicus ile Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(1), 367-384.
• et-Taberî, İ. C. (2000). Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân (C. 1-24). Muessesetu’r- risâle.
• Fehr, E. & Schmidt, K.M. (2006). The Economics of Fairness Reciprocity and Altruism- Experimental Evidence and New Theories. Handbook of The Economics of Giving Alturism and Reciprocity, 1, 615-691.
• Grossman, P.J. & Parrett, M.B. (2011).Religion and Prosocial Behaviour: A Field Test. Applied Economic Letters. 18, 523-526
• Güney, Ş. & Bahçekapılı, H.G. (2010). İnsanlarda Özgeci İşbirliğinin Psikolojik ve Beyinsel Temelleri. Türk Psikoloji Yazıları. 13(25). 29-38.
• Güth, W. & Kocher, M.G. (2014). More Than Thirty Years of Ultimatum Bargaining Experiments: Motives, Variations and a Survey of The Recent Literature. Journal of Economic Behavior and Organization. 108. 396-409.
• Habergetiren, Ö.F. (2015). İslam Hukuku’nda Sermaye ve Sermaye Hareketleri. Kitabi Yayınları
• Habergetiren, Ö.F. (2020). Bakara Suresi 273. Ayet Bağlamında Kur’an’da Gerçek Fakirlerin Nitelikleri . Econder International Academic Journal, 4 (2) , 504-517.
• Habertürk (2012). Dindar Bir Nesil Yetiştirmek İstiyoruz. 1 Şubat 2012.
• Haurwitz, K.M.B., Stoycos, S.A.; Cardinale, E.M.; Huebner, B. & Marsh, A.A. (2016). Is Costly Punishment Altruistic? Exploring Rejection of Unfair Offers In The Ultimatum Game in Real World Altrustics. Scientific Reports. 6. 18974. 1-10. Henrich, J. (2000). Does Culture Matter in Economic Behavior? Ultimatum Game Bargaining among theMachiguenga of the Peruvian Amazon. The American Economic Review. 90(4). 973-979.
• Hökelekli, H. (1995). Enâniyet. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 11, ss. 170-171). TDV Yayınları.
• İbn Âşûr, M. et-T. b. M. b. M. et-Tâhir et-Tûnisî. (1984). Et-Tahrîr ve’t- tenvîr (C. 1-30). Dâru’t- tûnusiyye li’n-neşr.
• İbn Kesîr, E.-F. İ. İ. b. Ş. Ö. b. K. b. D. b. K. el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkī eş-Şâfiî. (1419). Tefsîru’l-kur’âni’l-azîm (C. 1-9). Dâru’l- kutubi’l- ılmiyye.
• Kallek, C. (2015). İslam İktisat Düşüncesi Tarihi Haraç ve Emval Kitapları. Klasik Yayınları. 3.Baskı
• Khan, M.A. (1987). Methodology of Islamic Economics. Journal of Islamic Economics. 1(1). 17-33.
• Kırış, Ş. & Dilek, S. (2019). Dindarlık Tipolojileri Bağlamında Üniversite Gençliğinin Dindarlık Algıları. Turkish Studies Comparative Religious Studies. 14(3). 497-519.
• Kırış, Ş . (2018). Sünnet Perspektifinden “Seküler Dindarlık” Üzerine Bazı Düşünceler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (4), 2454-2473.
• Küçük, O. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ekin Yayınevi.
• Larney, A., Rotella, A. & Barclay, P. (2019). Stake Size Effects In Ultimatum Game and Dictator Game Offers: A Meta Analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes. 151. 61-72.
• Maden, F. (2012). Edirne vilayetinde Bektaşî tekke ve türbeleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, (64).
• Müslim b. Haccâc, E.-H. M. b. el-H. b. M. el-Kuşeyrî. (t.s.). El-Câmiu’s-sahîh (C. 1-5). Dâru ihyâi türâsi’l-arabbiy.
• Norenzayan, A. (2014). Does Religion Make People Moral?. Behavior (151). 365-384.
• Oosterbek, H. Sloof, R. & Van De Kuilen, G. (2004). Cultural Differences In Ultimatum Game Experiments: Evidence From A Meta Analysis. Experimental Economics. 7. 171-188.
• Rotemberg, J.J. (2008). Minimally Acceptable Altruism and The Ultimatum Game. Journal of Economic Behavior & Organization. 66. 457-476
• Saad, G. & Gill, T. (2001). Sex Differences In The Ultimatum Game: An Evolutionary Psychology Perspective. Journal of Bioeconomics. 3.171-193
• Sırım, V. (2019). İslam İktisadında ve Yatırımların Finansmanında Karz-ı Hasen Uygulaması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Ek Sayı. 125-164
• Solnick, S.J. (2001). Gender Differences In The Ultimatum Game. Economic Inquiry. 39(2). 189-200
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: MA: Pearson Education.
• Taş, Kemaleddin. (2004). Dindarlığa Etki Eden Faktörler. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (13), 63-83
• Thaler, R. (1998). Anomalies. An Ultimatum Game. Journal of Economic Perspectives. 2(4). 195-206
• Topuz, İ. (2011). Dindarlık Tipolojilerini Belirleme Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması- Gazali’nin Anlayışına Göre. Marife. Kış. 175-189
• Turkstat (2020). https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33671#:~:text=%C3%9Cretim%20y%C3%B6ntemine%20g%C3%B6re%20cari%20fiyatlarla,milyar%20191%20milyon%20TL%20oldu.
• Wittmer, D. & Al-Kazemi, A. (2012). Ethics and Economics in International Business Education: A Comparison of Kuwaiti and U.S. Students Using an Ultimatum Game Scenario, Journal of Teaching in International Business, 23:4, 291-309
• Yavuzaslan, K. (2018). "Deneysel İktisat ve Kültürel Farklılıkların Deneysel İktisatla İfadesi", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 33, Denizli, s. 217-231
• Yiğitoğlu, M. & Göregen, M. (2017). Economic and Commercial Relations of The Prophet Muhammad With The Jews. Afro Eurasian Studies Journal. 7(2). 236-253