Şanlıurfa İli Örneğinde Sürdürülebilir Kent içi Ulaşım ve Tesadüfi Fayda Modelleri

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 2396 - 2416, 30.09.2021

Zerife Yildirim , Levent Kaya , Onur Yıldırım

https://doi.org/10.15869/itobiad.885813

Öz

Çalışmada, Türkiye’de Şanlıurfa ili örneğinde kent içi ulaşım araçları tercihi ve bu tercihi belirleyen unsurlar Tesadüfi Fayda Modellerinden Multinomial Logit Model kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz kapsamında ulaşım araçları tercihi alternatifleri olarak yaya ulaşım, halk otobüsü ile ulaşım ve kendi özel araç sahipliği vasıtasıyla ulaşım seçenekleri bulunmaktadır. Şanlıurfa ili örneğinde yapılan bu çalışma kapsamında 15 yaş ve üstü olan hanehalkı sorumlusu bireylerin tercihi dikkate alınmıştır. Buna göre gerek kendi gerekse hanehalkının gelir, tüketim ve tasarruf kararlarında bulunan ve standart sorumluluklar yetisine sahip bireylerin kent içi ulaşım araçları tercihi belirlenerek, bu tercihlerin demografik özel¬likler ve sosyo-ekonomik etkenlerle olan ilişkisi orta¬ya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada Şanlıurfa il merkezinde ikamet eden bireylerin ulaşım tercihlerinin farklılığının, gelir, yaş, eğitim, meslek vb. diğer unsurlara göre değiştiği görülmüştür. Ancak kent içi ulaşım araçları tercihinde diğer alternatiflere göre halk otobüsü ile ulaşım tercihi yanında kendi özel aracı ile ulaşım tercihi de oldukça anlamlı sonuçlar vermiştir. Sürdürülebilir kent içi ulaşım daha çok toplu ulaşım araçları tercihine göre gerçekleşmektedir. Bu nedenle potansiyel olarak kalabalık bir nüfusa ve oldukça geniş bir yüz ölçüme sahip bir kent için toplu ulaşım araçları hizmetinde çeşitliliğin arttırılması ve olanakların iyileştirilmesi toplumsal bir ihtiyaç olmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilir Kent içi Ulaşım, Ulaşım Araçları Tercihi, Tesadüfi Fayda Modelleri, Multinomial Logit Model, Şanlıurfa

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Kent içi Ulaşım, Ulaşım Araçları Tercihi, Tesadüfi Fayda Modelleri, Multinomial Logit Model, Şanlıurfa

Sustainable Urban Transportation in The Example of Sanliurfa City and Random Benefit Models

Öz

In the study, in the example Sanliurfa of Turkey the preference of urban transportation vehicles and the factors determining this preference were analyzed using the Multinomial Logit Model, one of the Incidental Utility Models. Within the scope of analysis, as alternative means of transportation pedestrian transport, transportation by public bus, and transportation through own private vehicle ownership options are available. Within the scope of this study conducted in the case of Sanliurfa province, the preference of household responsible individuals aged 15 and over was taken into account. Accordingly, the preferences of urban transportation vehicles of individuals who make income, consumption and savings decisions and have standard responsibilities were determined, and the relationship of these preferences with demographic characteristics and socio-economic factors was tried to be revealed. In the study, the difference of transportation preferences of individuals residing in Sanliurfa city center, income, age, education, occupation, etc. it has been observed that it changes according to other factors. However, in addition to the choice of urban transportation vehicles, public bus transportation with its own private vehicle has also yielded significant results. Sustainable urban transportation is mostly based according to public transportation vehicle preferences is taking place. Therefore, for a city with a potentially crowded population and a fairly a very large surface area, increasing diversity and improving the facilities in public transportation vehicle services is a social need.
Keywords: Sustainable Urban Transportation, Transport Vehicles Preference, Random Utility Models, Multinomial Logit Model, Sanliurfa

Anahtar Kelimeler

Sustainable Urban Transportation, Transport Vehicles Preference, Random Utility Models, Multinomial Logit Model, Sanliurfa

Kaynakça

• Akseki, H. ve Meşhur, M. Ç. (2013). “Kentsel Yapılaşma Sonucu Yapılaşmaya Açılan Verimli Tarım alanları: Konya Kenti Deneyimleri”. MEGARON. 8 (3). ss. 165-174.
• Anable, J. ve Gatersleben, B. (2005). “All Work and No Play? The Role of Instrumental and Affective Factors in Work and Leisure Journeys by Different Travel Modes”. Transportation Research Part. A. Vol. 39. ss. 163-181.
• Ayataç, H. (2016). “Kentsel Ulaşım Planlaması ve İstanbul”. İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı Yayını. Ulaştırma & Ulaşım. 1. Sayı 71. ss. 31-35. https://www.ituvakif.org.tr/dergi/sayi_71.pdf (erişim, 11.01.2021).
• Carrasco, J. A. ve Juan de, D.O. (2002). "A Review and Assessment of the Nested Logit Model",Transport Reviews, 22(2). ss. 197-218.
• Chee, W. L. ve Fernandez, J. L. (2013). “Factors that Influence the Choice of Mode of Transport in Penang: A Preliminary Analysis”. Procedia - Social and Behavioral Sciences. ss. 120 – 127.
• Cirit, F. (2014). “Sürdürülebilir Kentiçi Ulaşım Politikaları ve Toplu Taşıma Sistemlerinin Karşılaştırılması”. T.C. Kalkınma Bakanlığı Yayınlanmış Uzmanlık Tezi. İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü. Yayın No.2891.
• Davidson, R. ve MacKinnon, J. G. (2004). “ Econometric Theory and Methods”, (New York: Oxford University Press).
• Erdoğan, M. ve Açıkalın, S. (2014). “Türkiye’de Üniversite Öğrencilerinin Seyahat Türü Tercihlerinin İncelenmesi”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 14 (3). ss.101-112. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ausbd/issue/15922/167436 (erişim, 12.01.2021).
• Gerçek, H. (2016). “Sürdürülebilirlik Bağlamında, Kentsel Ulaşım ve İstanbul”. İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı Yayını. Ulaştırma & Ulaşım. 1. Sayı 71. ss. 44-47. https://www.ituvakif.org.tr/dergi/sayi_71.pdf (erişim, 11.01.2021).
• Gilman, R. (1992). “Sustainability” By Robert Gilmanfrom the 1992 UIA/AIA Call for sustainable community solutions. http://www.context.org.
• Güneş, C., Üçdoğruk Birecikli, Ş. ve Yıldırım, Z. (2017). “Çalışan Kadının Çocuk Bakım Tercihi: Havuzlanmış Verilerle Kesikli Tercih Modellerinin Karşılaştırılması”. Sosyal Güvenlik Dergisi. Cilt 7. Sayı 1. ss.123-144.
• Hart, M. (1999). “The Guide to Sustainable Community Indicators”. (2. Baskı). North Andover: Hart Environmental Data.
• Hensher, D.A., John, M. R. ve William, H.G. (2005). “Applied Choice Analysis: A Primer “. (New York: Cambridge University Press).
• Kalelioğlu, M.R. ve Özgür, E.M. (2013). “İkametgâh Memnuniyeti Bağlamında Konut Yeri Seçimi ve İkametgâh Hareketliliği: Bolu Kenti Örneği”. Coğrafi Bilimler Dergisi. 11(2). ss. 149-168.
• Keskin, D. (2007). “Üniversite Öğrencilerinin Ulaşım Tercihleri Üzerinde Etkili Olan Faktörlerin Belirlenmesi: Karadeniz Teknik Üniversitesi Örneği”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Ocak – Haziran. ss. 65 – 86.
• Koning, R. H. ve Ridder, G. (2003). "Discrete Choice and Stochastic Utility Maximization", Econometrics Journal, 6. ss. 1-27.
• Lee, K., Yoo, K. ve Song, H. (2016). “A Study on Travelers' Transport Mode Choice Behavior Using the Mixed Logit Model: A Case Study of the Seoul-Jeju Route”. Journal Of Air Transport Management. ss. 131 – 137.
• Loo, L., Corcoran, J., Babiano, D. ve Zahnow, R. (2015). “Transport mode choice in South East Asia: Investigating the relationship between transport users’ perception and travel behaviour in Johor Bahru”. Malaysia. Journal Of Tansport Geography. ss. 99 - 111.
• Madhuwanthi, R., Marasinghe, A., Rajapakse, J., Dhamawansa, A. D. ve Nomura, S. (2015). “Factors Influencing to Travel Behavior on Transport Model Choice – A Case of Colombo Metropolitan Area in Sri Lanka”, Transactions of Japan Society of Kansei Engineering J-STAGE Advance Published.
• McFadden, D. (1973). "Conditional Logit Analysis of Qualitative Choice Behavior", P. Zarembka, (Ed), Frontiers in Econometrics (New York: Academic Press). ss. 105-142.
• McFadden, D. (1984). “Econometric Analysis of Qualitative Response Models”. In: Handbook of Econometrics, Griliches Z. ve M. Intriligator. (Eds). North Holland, Amsterdam: Elsevier Science B.V. ss:1395-1446.
• Hausman, J., ve McFadden, D. (1984). Specification tests for the multinomial logit model. Econometrica: Journal of the econometric society, 1219-1240.
• Meltem, E. ve Sezgin, A. “Türkiye’de Üniversite öğrencilerinin Seyahat Türü Tercihlerinin İncelenmesi”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt/Vol:14-Sayı/No:3. ss. 101-112.
• Nolan, A. (2003). “The Determinants of Urban Households’ Transport Decisions: A Microeconometric Study using Irish Data”. International Journal of Transport Economics. Page: 103-132.
• Özmehmet, E. (2008). “Dünyada ve Türkiye’ de Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımları”. Journal of Yaşar University. C. III. 12. ss.1853-1876. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/179214 (erişim, 10.01.2021).
• Polat, Z. A., Memduhoğlu, A., Hacar, M. ve Duman, H. (2017). “Kentsel Büyüme ile Motorlu Araç Trafiği Yoğunluğu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: İstanbul Örneği”, Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. 6(2). 442 – 451.
• Ruckelshaus, W. D. (1989). “Toward a Sustainable World”. Scientific American. 261(3). 66-175.
• Saatçioğlu, C. ve Yaşarlar, Y. (2012). “Kentiçi Ulaşımda Toplu Taşımacılık Sistemleri: İstanbul Örneği”. KAÜ-İİBF Dergisi. Cilt 3. Sayı 3. ss. 117-144. https://avesis.istanbul.edu.tr/yayin/a73f3685-69f9-462f-9072-87dec83886ec/kentici-ulasimda-toplu-tasimacilik-sistemleri-istanbul-ornegi.
• Train, K. (2003). “Discrete Choice Methods with Simulations”, (United Kingdom: University Press).
• Tutulmaz, O. (2012). “Sürdürlebilir Kalkınma: Sürdürülebilirlik İçin Bir Çözüm Vizyonu”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(3). ss. 601-626. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223330 (erişim, 11.01.2021).
• Uğurlu, E. (2010). “Kesikli Seçim Modelleri”, İstanbul Aydın Üniversitesi, Ders Notları Kitapçık-3, doi:10.13140/rg.2.1.3262.2561.
• WordNet. (2008). “Sustainability”. Dictionary.com. Princeton University. http://dictionary.reference.com/browse/sustainability.
• Yavuz, A. (2010). “Sürdürülebilirlik Kavramı ve İşletmeler Açısından Sürdürülebilir Üretim Stratejileri”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 7. Sayı 14. ss. 63-86. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/183283. (erişim,10.01.2021)
• Yaylalı, M. ve Dilek, Ö. (2017). “Havayolu Ulaşımında Tüketici Tercihlerine Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi”. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi. 1(2). Sayfa: 75-88.
• Yıldırım, Z. (2020). “Siber-Teknoloji ve Gençlik: Sıralı Lojistik Regresyon Analizi”, Teknoloji ve…., Kitap içi Bölüm, SRA Academic Publishing Strategic Researches Academy. Mart 2020, ss.93-110.
• https://ekolojist.net/surdurulebilirlik-nedir/ (erişim, 10.01.2021).
• https://www.fenbilim.net/2017/01/8-sinif-surdurulebilir-kalkinma.html. (erişim, 11.01.2021).