Gelişmekte Olan Ekonomilerde Finansal Gelişmişlik ve Ekonomik Büyüme İlişkisi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 2111 - 2128, 30.09.2021

Özhan Tuncay Duygu Oruç

https://doi.org/10.15869/itobiad.890302

Öz

Sürdürülebilir bir ekonomik büyümenin gerçekleştirilmesi gerek gelişmiş ve gerekse de gelişmekte olan ülkelerin temel hedefidir. Bu hedefin gerçekleştirilebilmesinde finansal sistem önemli bir rol üstlenmektedir. Finansal gelişme, finansal sistemin büyüklüğü ve finansal yapıdaki değişim olarak tanımlanmakta ve tasarrufları artırarak yatırımlara dönüşebilmesini sağlamaktadır. Finansal gelişmişliğin incelenmesinde kısa ve uzun dönemli süreçte finansal yapıda meydana gelen değişiklikler ön plana çıkmakta ve finansal yapıyı oluşturan bileşenlerden finansal araçlar, finansal kurumlar ve bunların çeşitliliğindeki artış önem kazanmaktadır.
Finansal gelişme ile büyüme ilişkisinin yönünün belirlenmesi, ekonomik büyümeyi artırmada gerekli olan yaklaşımların ortaya çıkmasına katkıda bulunmaktadır. Literatürde iki değişken arasındaki nedensellik ilişkisine yönelik iki yaklaşımın olduğu görülmektedir. Bunlardan ilki, reel ekonomi geliştikçe yeni finansal hizmetlere olan talebin artacağını savunurken; diğer yaklaşım ise finansal sektörün gelişmesinin ekonomik büyümeyi teşvik edeceğini savunmaktadır.
Bu çalışmanın amacı ekonomik açıdan benzer olduğu düşünülen ve Türkiye, Tayland, Polonya, Romanya, Meksika, Malezya, Endonezya, Şili, Brezilya, Arjantin’den oluşan on gelişmekte olan ekonomi için 2010-2018 dönemleri arasında finansal gelişme ile ekonomik büyüme ilişkisinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda Tahmin Edilebilir En Küçük Kareler (Feasible Generalized Least Square- FGLS) yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmada finansal gelişmeyi temsilen; bankaların özel sektöre verdiği yurt içi krediler, özel sektör tarafından kullanılan yurt içi krediler, geniş para arzı, Tüketici fiyatları enflasyonu, devletin nihai tüketim harcamaları, gayri safi sabit sermaye oluşumu değişkenleri kullanılmıştır. Ekonomik büyümeyi temsilen Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıladaki yıllık yüzde büyüme değişkeni kullanılmıştır. Analiz sonucunda bağımsız değişkenlerden devletin nihai tüketim harcamaları dışındaki değişkenlerin anlamlı olduğu; geniş para arzının, özel sektörün kullandığı yurt içi kredilerin, enflasyon değişkeninin bağımlı değişkeni negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Bankalar tarafından özel sektöre verilen yurt içi krediler, devletin nihai tüketim harcamaları ve gayri safi sabit sermaye oluşumu değişkenlerinin ekonomik büyümeye pozitif yönde etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Finansal Gelişme, Finansal Serbestleşme, Ekonomik Büyüme, Gelişmekte Olan Ülkeler, FGLS Analizi

Financial Development And Economic Growth Relationship In Developıng Countrıes

Öz

Achieving a sustainable economic growth is the main economic goal of both developed and developing countries. Development of the financial system plays an important role at the achievement of this goal. Financial development is defined as the size of the financial system and the change in financial structure. Also financial development enables them to increase savings and turn into investments. In the examination of financial development, changes in the financial structure in the short and long-term process come to the fore. Financial instruments, financial institutions and the increase in their diversity gain importance as components of the financial structure.
In the literature, two approaches have been put forward for the causality relationship between two variables. The first of these is that as the real economy develops, the demand for new financial services will increase. The other approach argues that the development of the financial sector will stimulate economic growth. In this paper, it was aimed to investigate the relationship between financial development and economic growth for ten developing countries (Turkey, Thailand, Poland, Romania, Mexico, Malaysia, Indonesia, Chile, Brazil, Argentina) which are considered to be economically similar for the period of 2010-2018. Empirical analysis was carried out using the FGLS method. The following six variables, which are thought to represent financial development were used in the study: Domestic credit to private sector by banks, Broad Money, Domestic credit to private sector, General government final consumption expenditure, Inflation, consumer prices, Gross fixed capital formation. Annual percentage growth in per capita gross domestic product representing economic growth was used as the dependent variable.
As a result of the analysis, it was seen that independent variables other than the final consumption expenditures of the government have high level of significance. Broad Money, Domestic credit to private sector, Inflation variables were found to have negative effect on economic growth whereas Domestic credit to private sector by banks, General government final consumption expenditure and Gross fixed capital formation variables were found to have positive effect on dependent variable.

Anahtar Kelimeler

Financial Development, Financial Liberalization, Economic Growth, Developing Countries, FGLS Analysis.

Kaynakça

• ADU, G., Marbuah, G. & Mensah, J. T. (2013). Financial Development and Economic Growth İn Ghana: Does The Measure of Financial Development Matter?. Review of Development Finance, 3 (4), 192-203.
• AĞIR, H. (2010). Türkiye’de Finansal Liberalizasyon ve Finansal Gelişme İlişkisinin Ekonometrik Analizi, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Kitapları, No:8, Ankara.
• AK, M. Z., Aydın, M. K. & Altıntaş, N. (2015). Türkiye’de Finansal Gelişme ile Ticari Serbestleşmenin Büyümeye Etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10 (3), 29-45.
• AK, M. Z. Altıntaş, N. & Şimşek, A. S. (2016). Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Nedensellik Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17 (2), 151-160.
• ALTUNÇ, Ö. F. (2008). Türkiye’de Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedenselliğin Ampirik Bir Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 3 (2), 113-127.
• AFŞAR, A. (2007). Finansal Gelişme ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (36), 188-198.
• ANDERSEN, T. B. & Tarp, F. (2003). Financial Liberalization, Financial Development and Economic Growth in LDCs. Journal of International Development: The Journal of The Development Studies Association, 15 (2), 189-209.
• AYDIN, M. K., Ak, M. Z. & Altuntaş, N. (2013). ‘Çevre’ Ülkelerinde Finansal Gelişme ile Büyüme Arasındaki İlişki: Panel Veri Analizi, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31 (2), 1-14.
• AYDIN, M. K., Ak, M. Z. & Altıntaş, N. (2014). Finansal Gelişmenin Büyümeye Etkisi: Türkiye Özelinde Nedensellik Analizi. Maliye Dergisi, 167, 149-162.
• BALASSA, B. (1990). Financial Liberalization in Developing Countries. Studies in Comparative International Development, 25 (4), 56-70.
• BOZOKLU, Ş. & Yılancı, V. (2013). Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Gelişmekte Olan Ekonomiler İçin Analiz, Dokuz Eylül Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (2), 161-187.
• CHANG, T. & Caudill, S. B. (2005). Financial Development and Economic Growth: The Case of Taiwan. Applied Economics, 37 (12), 1329-1335.
• DE GREGORIO, J. (1999). Financial Integration, Financial Development and Economic Growth. Estudios De Economia,26 (2), 137-161.
• ERGEÇ, E. H. (2004). Finansal Gelişme ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi ve Türkiye Örneği: 1988-2001. Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 5 ( 2), 51-66.
• GHIRMAY, T. (2004). Financial Development and Economic Growth in Sub‐Saharan African Countries: Evidence From Time Series Analysis. African Development Review, 16 (3), 415-432.
• GÜNEŞ, S. (2013). Finansal Gelişmişlik ve Büyüme Arasındaki Nedensellik Testi: Türkiye Örneği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14 (1), 73-85.
• GÜNEY, G. (2017). Ekonomik Büyüme ve Finansal Gelişme İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı / No. 13, 355-372.
• HASSAN, M. K., Sanchez, B. & Yu, J. S. (2011). Financial Development and Economic Growth: New Evidence From Panel Data. The Quarterly Review of Economics and Finance, 51 (1), 88-104.
• HAYALOĞLU P. (2015). Kırılgan Beşli Ülkelerinde Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dinamik Panel Veri Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (1), 131-144.
• HSUEH, S. J., Hu, Y. H. & Tu, C. H. (2013). Economic Growth and Financial Development in Asian Countries: A Bootstrap Panel Granger Causality Analysis. Economic Modelling, 32, 294-301.
• HUNG, F. S. (2003). Inflation, Financial Development, and Economic Growth. International Review of Economics & Finance, 12 (1), 45-67.
• ILIKKAN ÖZGÜR, M. & Demirtaş, C. (2015). Finansal Gelişme ve Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği. NWSA-Social Sciences, 10, (3), 76-91.
• IŞIK, H. B. & Bilgin, O. (2016). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi Türkiye Örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5 (7), 1757-1765.
• JUNG, Woo S. (1986). Financial Development and Economic Growth. Economic Development and Cultural Change, 68 (4), 333-346.
• KARAMELİKLİ, H. & Kesgingöz, H. (2017). Finansal Gelişme Bileşenlerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 683-701.
• KESKİN, N. & Karşıyakalı, B. (2010). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 47 (548), 76-94.
• KHAN, M. M. S., & Semlali, M. A. S. (2000). Financial Development and Economic Growth: An Overview, (No. 0-209). International Monetary Fund.
• LIANG, Q., & Jian-Zhou, T. (2006). Financial Development and Economic Growth: Evidence From China. China Economic Review, 17 (4), 395-411.
• MANGA, M., Destek, M. A., Tekeoğlu, M. & Düzakın, E. (2016). Ekonomik Büyüme ve Finansal Gelişme İlişkisi: Türkiye Örneği. International Conference on Eurasian Economies, 814-820.
• MERCAN, M. & Peker O. (2013). Finansal Gelişmenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8 (1), 93-120.
• ÖZTÜRK, N. Barışık S. & Darıcı H. K. (2010). Gelişmekte Olan Piyasalarda Finansal Derinleşme ve Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:6, Sayı:12, 95-119.
• ÖZTÜRK, N., Darıcı, H. K. & Kesikoğlu, F. (2011). Ekonomik Büyüme ve Finansal Gelişme İlişkisi: Gelişmekte Olan Piyasalar İçin Bir Panel Nedensellik Analizi., Marmara Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt: 30, Sayı: I, 53-69.
• PATA U. K. & Ağca A. (2018). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, 115-128.
• SELİM, S. & Çelik O. (2014). Bireysel Emeklilik Fonlarını Belirleyen Faktörler OECD Örneği. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı:28, 188-208.
• ŞAHİN, D. (2017). Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Analizi, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (12), 12-22.
• TUNALI, H. & Onuk, P. (2017). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 1-15.
• TUNCAY, Ö. & Oruç, D. (2020). Gelişmekte Olan Ekonomilerde Finansal Gelişmişlik- Enerji Tüketimi İlişkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 7, 89-105.
• TÜRKOĞLU, M. (2016). Türkiye’de Finansal Gelişmenin Ekonomik Büyümeye Etkileri: Nedensellik Analizi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 6 (1), 84-93.
• YÜCE AKINCI, G. Akıncı, M. & Yılmaz, Ö. (2014). Finansal Gelişmişliğin Makroekonomik Belirleyicileri: Türkiye İçin Bir VAR Modeli. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, 1-15.