Form Analysis of Compusition Named Çekin Halay Dizilsin (Sivas Halayı)

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 4, 3610 - 3638, 30.12.2021

Ufuk Önder Serdar

https://doi.org/10.15869/itobiad.978578

Öz

The folk dances keep alive the traditional lifestyles of societies, their beliefs, their relations with nature and each other by combining them with body movements and music and are an important element in the transfer of culture. Anatolia, with over four thousand different folk dances, combine music and movement elements, therefore folk dance names are used as a form name in Turkish folk music. As one of these forms, the "halay" form, constitues important part of Turkish folk music and dances; involves differences in terms of regions they belong to. Analysing of this differences within the scope of music playn an important role concerning turkish folk music educatioan and performance. An in-depth examination of these differences within the scope of music plays an important role in Turkish folk music educatioan and performance.
In this study; it is aimed to analyze the instrument parts, sentences, sections, maqams and usûls usages in balled called Çekin Halay Dizilsin (Sivas Halayı) in terms of form. Findings were showed on ballad note and new statement such as “Composition Structure” and " Performing Flow" were used. It was concluded that the ballad was created by using different maqams and usûls, with the effect of folk music melodies being felt more intensely regional patterns were brought together classical style in a harmonious way, maqam transitions and usûl changings were made accomplishedly, ballad has an educational and instructive quality in terms of form and theory and requires to high perform ability in terms of music and dance, with aspect of its artistic fiction, source person and gleaner are in common this ballad is searchable example from the point of composition in Turkish folk music. By using “Gülçin Yahya Composition and Perform Analysis Methods” in the form analysis of Turkish folk music works, it has been seen that melodic structures can be examined in detail and new data can be revealed depending on the examinations.

Anahtar Kelimeler

Çekin Halay Dizilsin, Halay, Sivas Halayı, Muzaffer Sarısözen, Form Analysis

Çekin Halay Dizilsin (Sivas Halayı) Adlı Eserin Biçim Özellikleri Açısından Tahlîli

Öz

Halk oyunları, toplumların geleneksel yaşam biçimlerini, inanışlarını, tabiatla ve birbirleriyle olan ilişkilerini vücut devinimleri ve müzikle birleştirerek yaşatmakta, kültürün aktarılmasında önemli derecede etkili bir unsur olma niteliği taşımaktadır. Dört binin üzerinde farklı halk oyunu ile Anadolu, figür ve mûsikî unsurlarını bir bütün oluşturacak şekilde bir araya getirmekte, buna bağlı olarak halk oyunu adları Türk halk mûsikîsinde form adı olarak da anılmaktadır. Bu formlardan biri olarak “halay” formu, Türk halk mûsikîsi ve oyunları dağarcığının önemli bir kısmını teşkil etmekte, mûsikî unsurları bakımından ait oldukları yörelere göre farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıkların mûsikî açısından derinlemesine incelenmesi Türk halk mûsikîsi icrâsı ve eğitimi noktasında önemli bir rol oynamaktadır.
Bu çalışmada; Çekin Halay Dizilsin (Sivas Halayı) adlı eserde yer alan saz payı, saz terennümü, cümle, motif, bölüm, lafız, makām ve usûl kullanımlarının biçim açısından tahlîlinin yapılması amaçlanmıştır. Yapılan tespitler eser notası üzerinde gösterilmiş, eser kurgusu ve icrâ akışı gibi yeni sembol ve terminolojiler kullanılmıştır. Eserin farklı makām ve usûller kullanılarak oluşturulduğu, halk mûsikîsine ait ezgilerin etkisinin daha yoğun hissedilmesiyle birlikte klasik üslûpla yöresel motiflerin uyumlu bir şekilde bir araya getirildiği, makām geçkileri ile karar perdesi ve usûl değişikliklerinin ustaca yapıldığı; mûsikî ve oyun açısından yüksek icrâ becerisi gerektirmesi, form ve nazarî açıdan eğitici ve öğretici bir nitelik taşıması, sanatsal kurgusu ve kaynak kişisi ile derleyeninin ortak olması yönleriyle Türk halk mûsikîsinde bestecilik açısından incelenebilir bir örnek teşkil edebileceği sonuçlarına ulaşılmıştır. Türk halk mûsikîsi eserlerinin biçim tahlîlinde Gülçin Yahya Biçim Tahlîli’nin kullanılmasıyla, ezgisel yapıların detaylı bir şekilde incelenebileceği, incelemelere bağlı olarak yeni verilerin ortaya konulabileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çekin Halay Dizilsin, Halay, Sivas Halayı, Muzaffer Sarısözen, Biçim Tahlîli

Kaynakça

• Altınay, F., R. (1993). Muzaffer Sarısözen’in Hayatı ve Türk Halk Müziğine Katkıları, Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ayverdi, İ. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, (2. Baskı), İstanbul: Biltur Basım Yayın ve Hizmet A.Ş.
• Bulut, M., H. (2001). Sivas ve Yöresi Halaylarının Kültürel Çeşitlilik Açısından İncelenerek Keman Eğitiminde Kullanılması. Doktora Tezi.Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ekmekçioğlu, İ., Bekâr, C., Kaplan, M. (2001). Türk Halk Oyunları. İstanbul: Esin Yayınevi.
• Gâzimihâl, M. R. (1991). Türk Halk Oyunları Kataloğu (Cilt 1). Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sarısözen, M. (1975). Halk Rakslarımızda Halaylar. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, 16 s.7371-7373.
• Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uzunkaya, E. (2005). Halay Türü Oyunların Özellikleri, Dağılımı ve Hareket Yapılarının Analizi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yahya Kaçar, G. (2012). Türk Mûsikîsi Rehberi. Ankara: Maya Akademi.
• Yahya Kaçar, G. (2020). Türk Mûsikîsinde Eser ve İcrâ Tahlîli Yöntemleri (Kavramlar-Semboller ve Örnekleriyle). Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
• Yıldırım, A. Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.