Örgütsel Çeteler – Eğitim Örgütleri Üzerinde Nitel Bir Çalışma

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 1045 - 1065, 30.06.2022

Saffet Karayaman

https://doi.org/10.15869/itobiad.1057414

Öz

Her örgüt içinde formal gruplar gibi informal grupların da varlığı tartışılmaz bir gerçektir. Bazı informal gruplar masum ve zararsız amaçlarla bir araya gelen insanlardan oluşmakta iken, bazı grupların ise örgüt amaçlarının dışında özel amaçlar edindikleri de var olan bir durumdur. Örgüt içerisindeki bazı informal grupların, çeşitli nedenlerle birbirlerine aşırı kenetlenip, edindikleri bireysel amaçlarını örgüt amaçlarından daha öncelikli hale getirdikleri görülebilir. Bu tür gruplar, örgüt içerisinde birtakım ayrıcalıklar edinme, çıkar sağlama ve birbirlerini koruyup kollama eğilimindedirler. Bu seviyeye gelmiş örgüt içi informal grubun, bir tür örgütsel çıkar grubuna dönüştüğü söylenebilir. Sözü edilen bu yapılara örgütsel çete ismi verilebilir. Örgütsel çeteler, örgütlerde entropiyi hızlandıran en önemli faktörlerden biridir. Bu çalışma ile "örgütsel çetelerin" özellikleri ve amaçları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırma, eğitim kurumlarında görev yapan öğretmen ve okul müdürlerinden oluşmaktadır. Aktif görevde olan 10 katılımcı, nitel araştırma yöntemleri kullanılmak suretiyle gerçekleştirilen bu çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla, katılımcıların örgütsel çetelere ilişkin deneyimlerini içeren görüşleri alınmıştır. Alınan cevaplar ortak temalar altında kategorize edilmiştir. Araştırmanın güvenirliği için, Miles ve Huberman’ın (1994) geliştirdiği formül kullanılmış ve güvenirlik %94 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen verilerden gruplanan temalar ayrı ayrı incelenmiş, literatür ışığında yorumlanmış ve tartışılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; katılımcıların tamamının örgütsel çetelerle karşılaştıkları ve onlarla mücadele etmek zorunda kaldıkları tespit edilmiştir. Yine örgütsel çete üyelerinin öne çıkan belli başlı kişilik özelliklerine sahip oldukları bulgulanmıştır. Buna göre; örgütsel çete üyelerinin kişilik özellikleri; ‘’bencil’’, ‘’beceriksiz’’ ve ‘’vasıfsız’’ olarak sıralanmıştır. Örgütsel çetelerin amaçları ise sırasıyla; ‘’kariyer basamaklarında hızla tırmanmak’’, ‘’finansal çıkarlar’’ ve ‘’kişilik özellikleri’’ olarak belirlenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise örgütsel çetelere karşı mücadele yöntemlerine ilişkin öneriler sunulmuştur. Devamında ise, örgütsel çeteler konusunda yeni araştırma önerilerine yer verilmiş, yetkililere ve araştırmacılara tavsiyeler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel çeteler, çıkar grupları, amaçtan sapma, entropi, kayırmacılık

Organizational Gangs-A Qualitative Study on Educational Organizations

Öz

The existence of informal groups such as formal groups in every organization is an indisputable fact. While some informal groups are composed of people who come together for innocent and harmless purposes, it is a situation that some groups have special purposes other than organizational goals. It can be seen that some informal groups within the organization are overly attached to each other for various reasons and prioritize their individual goals over the organizational goals. Such groups are tends to gain some privileges, benefits and protect each other within the organization. It can be said that informal groups within the organization that have reached this level have turned into a kind of organizational interest group. These structures can be called organizational gangs. Organizational gangs are one of the most important factors that accelerate entropy in organizations. In this study, the characteristics and purposes of "organizational gangs" were tried to be revealed. The universe of the research consists of teachers and school principals working in educational institutions. 10 participants on active duty constitute the sample of this study, which was carried out using qualitative research methods. Through the semi-structured interview form, the opinions of the participants, including their experiences with the organisational gangs, were taken. The answers received were categorized under common themes. For the reliability of the research, the formula developed by Miles and Huberman (1994) was used and the reliability was calculated as 94%. Categorized themes from the data obtained were examined separately, interpreted and discussed in the light of the literature. According to the results of the research, it was determined that all of the participants encountered organizational gangs and had to struggle with them. It has also been found that organizational gang members have certain prominent personality traits. According to this; personality traits of organizational gang members; they are listed as “selfish”, “incompetent” and “unskilled”. The aims of organizational gangs are respectively; it has been determined as "climbing up the career ladder", "financial interests" and "personal traits". In the last part of the study, suggestions regarding the methods of owercome against organizational gangs are presented. Afterwards, new research proposals on organizational gangs were included, and recommendations were presented to authorities and researchers.

Anahtar Kelimeler

Organizational Gangs, İnterest Groups, Deviation From Purpouse, Entropy, Favouritism

Kaynakça

• Ajanskamu.net (2020) Liyakat Şartlarını Taşımayan Müdür Atamaları Sayıştay Raporunda. (2020, 6 Ekim) web sitesinden erişilen adres: https://www.ajanskamu.net/meb/liyakat-sartlarinitasimayan-mudur-atamalari-sayistay-raporunda-h111139.html.
• Akan, D., Yıldırım, İ. ve Yalçın, S. (2013). Okul Yöneticilerine Aşağıdan Yukarı Doğru Uygulanan Yıldırma (Mobbing) Davranışları. International Online Journal of Educational Sciences (IOJES). 5/3 (2013): 646-459.
• Akar, S. (2020). Örgüt kültüründe bir iş ahlakı problemi olarak nepotizm. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(1), 241-251.
• Alpan, G. ve Efil, İ. (2011). Bir Yönetim Modeli Önerisi: Toplam Entropi Yönetimi. Business and Economics Research Journal, 2(1). pp. 53-87.ISSN: 1309-2448. www.berjournal.com
• Aydın, İ. (2016). Eğitim ve Öğretimde Etik, Ankara: Pegem Akademi.
• Baltacı, A. (2017). Nitel Veri Analizinde Miles-Huberman Modeli . Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/aeusbed/issue/30008/290583
• Bogdan, R., ve Biklen, S. K. (1992). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods. Boston: Allyn and Bacon.
• Campbell, J. W. (2020). Buying the honor of thieves? Performance pay, political patronage and corruption. İnternational Journal of Law, Crime and Justice, 63 1-13.
• Cemaloğlu, N. (2021). Örgütsel Çeteler. (Erişim T. 21.08.2021) web sitesinden erişilen adres:https://www.kamudanhaber.net/orgutsel-ceteler-makale,4084.html
• Crawshaw, J. ve Brodbeck, F. (2011). Justice and trust as antecedents of carierist orientation. Personnel Review, 40(1),106-125. http:/doi.org/10.1108/00483481111095546,
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemleri; Yaklaşım, Yöntem ve Teknikler. 6. Baskı, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Feldman, D. C. ve Weitz, B. A. (1991). From the invisible hand to the gladhand: Understanding a careerist orientation to work. Human Resource Management, 30(2), 237-257.
• Fındıkçı, L. (2013). Yerel yönetimler etik ve patronaj. Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 2(4), 62-87.
• Gray, J. (2015). The patronage funcktion of dysfunctional organisations. The USA: Universty of Pennsylvania.
• Güneş, H. (2018). Baskı Grupları ve Okullar. (7 Şubat, 2018) web sitesinden erişilen adres: https://www.kamubiz.com/baski-gruplari-ve-okullar-makale,428.html.
• https://www.turkcesozlukler.com/%C3%A7ete-nedir-ne-demek (Erişim T. 06.10.2021)
• https://sozluk.gov.tr. (Erişim T.:06.10.2021)
• Jones, R., Stout, T., Harder, B., Levine, E. ve Levine, J. (2008). Personnel psychology and nepotism: Should we support anti-nepotisim policies? 45.
• Karakaplan, Özer, E. (2021). Örgütlerde Kayırmacılık. B.Çiçek (ed.), Örgütsel Davranışın Karanlık Yüzü inside (1-21. ss). Nobel Bilimsel Eserler, Ankara.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karayama, S. (2018). School Administrators who Serve in Different Institutions Ethical Dilemmas and Their Attitudes towards These Dilemmas. Asian Journal of Education and Training. 4/3, ss: 201-209.
• Karayaman, S. (2019). Yönetimde Duygusal Zekâ, İşyeri Mutluluğu ve Etik Karar İlişkisi: Okul Yöneticileri Üzerinde Bir Araştırma. Doktora Tezi, Gelişim Üniversitesi.
• Karayaman, S. (2021). Okul Yöneticilerini Etik İkileme İten Baskı ve Güç Kaynaklarının Okul Kademelerine Göre İncelenmesi, İnsan ve İnsan dergisi, yıl:8, Sayı:27, ss:245-253. DOI: https://doi.org/10.29224/insanveinsan.797652
• Keser, A. ve Zencirkıran, M. (2021). Örgütsel Davranış. (2.Baskı). Bursa: Dora Basım-Yayın.
• Khatri, N., Tsang, E. & Begley, T. M. (2006). Cronyism: A cross-cultural analysis. Journal of İnternational Busines Studies, 31, 61-75.
• Koçel, T. (2013). İşletme Yönetimi, (14. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Kurtoğlu, A. (2012). Siyasal örgütler ve sivil toplum örgütleri bağlamında hemşehricilik ve kollamacılık. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(1), 141-169.
• Loewe, M., Blume, J., Schönlebe, V., Seiber, S., Speer, J. & Voos, C. (2007). The impact of favouritisim on the business climate: A study on wasta in Jordan, studies. Deutches İnstitut für Entwicklungspolitik, German Development İnstitur, 1-200.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nadler, J. & Schulman, M. (2015). Favorism, croniysm and nepotism. (6 Ekim 2021) web sitesinden erişilen adres: https://www.scu.edu/government-ethics/resources/what-is-government-ethics/favoritism-cronyism-and-nepotism/
• Neuman, W. L. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar I‐II. Cilt (5. Basım). İstanbul: Yayın Odası.
• Ozler, N. D. & Buyukarslan, B. A. (2011). The overall outlooc of favouritism in organisations: A literatüre review. İnternational Journal Of Business And Management Studies, 3(1), 1309-8047.
• Özsemerci, K. (2003). Türk kamu yönetiminde yolsuzluklar, nedenleri, zararları, ve çözüm önerileri. Ankara: Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü.
• Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd Ed.). London: Sage Publications, Inc.
• Perkins, D. (1996). Structure and choice. The role of organizations, patronage and the media in party formation. Party Politics, 2(3), 255-375.
• Ponzo, M. & Scoppa, V. (2011). A simple model of favouritsm in recruitment, Research in Economics, 65, 78-88.
• Safina, D. (2015). Favouritisim and nepotism in an organisation: Causes and effects. Procedia Economics and Finance, 23, 630-634.
• Sabry, M. I. (2020). Cronyism as an outcome of institutional settings: The case of pre-2011 Egypt. İnternational Journal of Sociolog and Social Policy, 40, 58-78.
• Söylemez, M. (2021). Kariyerizm. B. Çiçek (Ed). Örgütsel Davranışın Karanlık Yüzü içinde, Nobel Bilimsel Eserler, ISBN:978-625-7556-13-1, ss:223-238.
• Schreurs, B., Hamstra, M.R.W., Jawahar, I.M. and Akkermans, J. (2020), "Perceived overqualification and counterproductive work behavior: testing the mediating role of relative deprivation and the moderating role of ambition", Personnel Review, Vol. 50 No. 3, pp. 1038-1055. https://doi.org/10.1108/PR-05-2019-0237
• Stein, M. and Pinto, J. (2011) The Dark Side of Groups: A “Gang at Work” in Enron. Group & Organization Management, 36(6) 692–721. Reprints and permission: http://www.sagepub.com/journalsPermissions.nav DOI: 10.1177/1059601111423533
• Şencan, H. (2005) Sosyal ve Davranışsal Ölçmelerde Güvenirlik ve Geçerlik. Ankara: Sözkesen Matbaacılık.
• Wilson, J.Q. (1961). The economy of patronage. Journal of Political Economy, 69(4), 369-380.
• Woods, N.D. & Baranowski, M. (2006). Legislative Professionalism and Influence on State Agencies: The Effects of Resources and Careerism . Legislative Studies Quarterly, 31 (4), 585-609. https://doi. org/10.3162/036298006X201940
• Yazıcı, M. & Can, S. (2020).Etik problem olarak kurumlarda örgütsel kayırmacılık. ARHUSS, 3(2), 212-244..
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 11. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A.& Kılavuz, R. (2002). Türk kamu bürokrasisinin işlemsel sorunları üzerine notlar. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2) 17-31.