The Symbol of Metaphorical Love at the Center of Universal Love: The Example by Mevlana

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 4, 2122 - 2137, 31.12.2022

Sevda Aktulga Gürbüz

https://doi.org/10.15869/itobiad.1151578

Cited By: 1

Öz

Love is a concept that has a wide place in Sufi literature, both divinely and metaphorically. As Mevlana suggests that love is different and has functions, Mevlana regards figurative love as a means to real love. Since metaphorical love is a tool for divine love, it can change into divine light and beauty, as it can be seen in Mecnun. Therefore, the ephemeral love mentioned metaphorically; Even if it loses its mystery when the beloved reaches it, it is a means of true love. According to Mevlana, reasoning in terms of love is insufficient for the secrets and truth of love. Reasoning by human mind is also incapable of leading to true love. As Mevlana refers to the stages of maturation from metaphorical love to true love, He regards suffering as maturation, attraction as getting closer, and love as the door of salvation. Although divine love is the fragrance of truth, people keep looking for this fragrance especially in juz'iyyat. Moreover, rigorous deeds are required so that divine love could be awakened on various occasions. In this sense, love that results in reaching perfection is the true manifestation of Allah.Therefore, this kind of love that leads to perfection has an important place in Sufi literature. The important thing for the lover is not the reunion, but the love itself. If love is a goal, the paths to love arediverse. Expressing that metaphorical love is a high value and goal rather than being a means of lust and desires, Mevlânâ describes divine love intertwined with human love. Reaching the Truth and reaching divine love with sincere and perfect human love is the perfection in which nothing but the One can be seen. This love, which is perfected in Mevlânâ's descriptions, has an important place in Sufi literature. The beauty created by Allah is manifested in His servants. For this reason, Rumi's "Love is for material assets or for others. Know that he will lead you to Him" is an indication that the lover's reaching God is a bridge to the truth of metaphorical love. According to Mevlana, love is a metaphysical experience that has existed in eternity and will exist in eternity, and is the only state that provides the formation of the universe. However, the obstacle in front of this love is the partial mind falling into the whirlpool of the soul. Partial reason is incomplete because it is confused and consists of imitation, and it poses a problem in understanding divine love. This study aims to evaluate the process and possibility of the disappearance of the beloved in terms of Mevlânâ's understanding, despite all the difficulties they encounter in their ordeal-filled lives.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, Metaphorical love, Divine love, Reasoning, Suffering, Attraction, Love

Küllî Aşkın Merkezinde Mecâzî A-şkın Simge Olması: Mevlânâ Örneği

Öz

Aşk tasavvuf edebiyatında ilâhi ve mecâzî olarak genişçe yer bulan bir kavramdır. Mevlânâ, aşkın farklı türevlerinden yola çıkarak mecâzî aşkı hakikî aşka vesile görmektedir. Mecâz, ilâhi sevginin aracı olduğundan Mecnun’da olduğu gibi ilâhi nur ve güzelliğe dönüşebilir. Dolayısıyla mecâz olarak zikredilen fani aşk; mâşûka ulaşınca gizemini kaybetse de hakiki aşka vasıtadır. Gönül kapısından aklı değerlendiren Mevlânâ için cüz’î akıl, aşkın sırları ve hakikatini açıklama hususunda yetersizdir. Gönüllerinde aşk derdi olanlar çeşitli arayışlarla hakîkate ulaşmaya çalışmaktadır. Mevlânâ, olgunlaşma merhalelerini açıklarken; çileyi olgunlaşma, cezbeyi yakınlaşma, muhabbeti ise kurtuluş kapısı olarak zikretmektedir. İlâhi sevgi hakîkat râyihası olmakla beraber insan bu kokuyu özellikle cüz’iyyatta arayıp durmaktadır. Bu arayış mâşukunda yok olan pervanenin ateşte yanarak ateş olması gibi vuslatı değil aşkın kendisini sevdirir. Mecâzî aşkın şehvet ve arzuların aracı olmasından öte yüksek değer ve gaye olduğunu ifade eden Mevlânâ, ilâhi aşkı beşeri aşkla iç içe betimlemektedir. Samimi ve mükemmel beşeri aşkla Hakk’a ermek ve ilâhi aşka ulaşmak, Bir’den başka bir şeyin görülmeyeceği kemâlattır. Mevlânâ’nın betimlemelerinde kemâle erdiren bu aşk tasavvuf edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Allah’ın yarattığı güzellik kullarında tecelli etmektedir. Bundan dolayı Mevlânâ’nın “Aşk ister maddi varlıklara yönelik olsun, isterse ötekilerine, bil ki o seni O’na erdirecektir” sözü, âşığın Hakk’a ermesinin, mecâzî aşkın hakikatinin köprüsü olduğunun göstergesidir. Mevlana'ya göre aşk, ezelde olan ve ebediyette olacak olan bir metafiziksel bir tecrübe ve evrenin oluşumunu sağlayan tek hâldir. Ancak bu aşkın önündeki engel cüz’î aklın nefsin girdabına düşmesidir. Cüz’î akıl karışık ve taklitten ibaret olduğu için noksandır ve ilâhi aşkı anlamada problem teşkil etmektedir. Bu çalışma, âşıkların çile dolu hayatlarında karşılaştıkları her zorluğa rağmen maşukta yok olup gitmelerinin süreç ve imkânını Mevlânâ anlayışı açısından değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, Mecâzî aşk, Hakikî aşk, Cüz’i Akıl, Çile, Cezbe, Muhabbet

Kaynakça

• Aclûnî, M. (1988). Keşfü’l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Altıntaş, H. (1986). Tasavvuf Tarihi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları
• Ankaravî, İ. (2011). MinhâcuʼlFukarâ. haz. SâfiArpaguş. Vefa Yayınları.
• Ankaravî, İ. (ts.). Mecmûatü’l-LetâifMetmûratü’l-Meârif: Şerhu’l-Mesnevî I-VI. Taş Basma.
• Arpaguş, S. (2007).Mevlânâ ve İslâm. Vefa Yayınları.
• Bolay, S. H. (1986). Selçuk Üniversitesi 2. Milli Mevlana Kongresi. Konya Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• Bosnevî, S. (2020). Şerh-i Dîvân-ı Hâfız. haz. İbrahim Kaya. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Cebecioğlu, E. (2009). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ağaç Yayınları.
• Chittick, W. (1963).TheSufıPath of Love. StateUnıversity of New York.
• Chittick, W. (2005). Rûmî ve Mevlevîlik. çev. Safi Arpaguş. Tasavvuf.
• Chittick, W. (2019).Tasavvuf. çev. Turan Koç. İz Yayıncılık.
• Çetinkaya. A. B. (2007). “İkiz Ruhların Konuşma Dili Semâ”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi. 8 (20). ss. 93-115.
• Çoban, A. (2014). Cezire-i Mesnevi ve Şerhlerine Göre Mevlevî Sülûkü. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi.
• Demirci M. (2007). “Bir Eğitim Aracı Olarak Mevlevî Çilesi”. Marife,7(3). ss. 105-122.
• Demirli, E. (2015). Şair Sûfîler. İstanbul: Sûfî Kitap.
• Eraydın, S. (2011). Tasavvuf ve Tarikatlar. M.Ü. İlahiyat FakültesiVakfı Yayınları.
• Gazâlî, E. H. (1975). İhyâuUlûmid’-Dîn. ter. Ahmet Serdaroğlu. Bedir Yayınevi.
• Gökçek, G. (2022). https://gencdergisi.com/9461.MevlevilikveMevlanaCelaleddin-Rumi.html. 02.06.2022.
• İbn Manzȗr. (ts.). Lisânüʼl- ʻArab. Dâruʼs- Sâdır.
• İbnü’l-Arabî. (1985). Fütûhat-ı Mekkiyye. thk. Osman Yahya. Dâru’lKütübi’l-İlmiyye.
• İlahi Aşk. (2022). İslam Dergisi. https://islamdergisi.com/genel/ilahi-ask-2/Erişim: 02.10.2022.
• Kaşani, A. (2015). Tasavvuf Sözlüğü. çev. Ekrem Demirli. İz Yayıncılık.
• Kemikli, B. (2011). Sûfi Şairin İzinde Şiir ve İrfan. Kitabevi Yayınları.
• Kılıç, M. E. (2018). Tasavvuf Düşüncesi. Sûfî Kitap.
• Konuk, A. A. (2004). Mesnevī-i Şerif Şerhi I-IV. haz. Selçuk Eraydın, Mustafa Tahralı. Kitabevi Yayınları.
• Küçük, H. (2019). Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihine Giriş. Ensar Yayıncılık.
• Küçük, O. N. (2018). Mevlana'ya Göre Manevi Gelişim Benliğin Dönüşümü ve Mi'racı. İnsan Yayınları.
• Mevlânâ. (1957). Dîvân-ı Kebîr. haz. Abdulbaki Gölpınarlı. Remzi Kitapevi.
• Mevlânâ. (1990). Mesnevî. çev. Veled İzbulak. MEB Yayınları.
• Mevlâna. (1991). Rubaîler. çev. ve yay. Şefik Can. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Mevlânâ. (ts.). FîhîMâFîh. çev. Abdulbaki Gölpınarlı. İnkılâp Yayınları.
• Nasr, S. H. (2015). Gülşen-i Hakikat. çev. Nurullah Koltaş. Nasr Kitaplığı.
• Nicholson, R. A. (2014). İslâm Sûfîleri. çev. Yücel Belli ve Diğerleri. Ataç Yayınları.
• Nursî, S. (2012). Mektubat. Söz Matbaacılık.
• Sâmi, Ş. (1317). Kâmȗs-ı Türkî. Dersaadet Yayınları.
• Şen, H. (2012). Leyla ile Mecnun Adlı Halk Hikâyesinin Meddah Formunda Oyunlaştırılması. Yüksek Lisans Tezi.
• Teyran, F. (2014). Divan. çev. Kadri Yıldırım. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Topçu, N. (2018). İslam ve İnsan-Mevlana ve Tasavvuf. Dergah Yayınları.
• Uludağ, S. (2005). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. Kabalcı Yayınları.
• Uludağ, S. (2009). Sûfî Gözüyle Kadın. İnsan Yayınları.
• Uludağ, S. (2017). Hayata Sûfî Gözüyle Bakmak. Dergâh Yayınları.
• Uyar, M. (2016). “Tasavvufta Kavramlar Arasındaki Anlamsal Bağların Mahiyeti Üzerine Bir Deneme: Nefs ve İlgili Kavramlar Örneği”. OMÜİFD. 40. ss. 167-195.
• Üstüner, K. (2007). Divan Şiirinde Tasavvuf. Birleşik Yayınları.
• Yılmaz, H. K. (1993). “Cezbe”. 7/504.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. TDV Yayınları.