Çalışanlar Tarafından Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Özdeşleşme Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Güvenin Aracılık Rolü: Üretim Sektöründe Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 4, 2051 - 2069, 31.12.2022

İsmail Karakulle Eray Aydın Hakkı Polat

https://doi.org/10.15869/itobiad.1160740

Öz

Örgütler, ülkelerin ekonomik kalkınmasından toplumların değişim ve dönüşüm yaşamasına kadar hayatın birçok alanında etkisi olan ve etkilenen organizasyonlardır. Teknolojinin gelişmesinin getirdiği hızlı üretim yapısı, tüketicilerin mallara ve hizmetlere duydukları ihtiyacın çeşitlenerek artması örgütleri daha fazla üretmeye ve rekabet etmeye zorlamaktadır. Özellikle günümüzde rekabet üstünlüğü sağlamak örgütlerin temel amaç ve hedefleri arasında yer almaktadır. Örgütlerin sahip olduğu teknoloji, üretim yapısı, ürün çeşitliliği, organizasyon yapısı, mal ve hizmet miktarı gibi özellikler örgütlerin rekabet üstünlüğü elde etmesinde önemli avantaj sağlamaktadır. Bunun yanı sıra örgütlere rekabet üstünlüğü sağlamalarında taklit edilmesi zor olan, yeterlilik ve yetkinlik açısından rakiplerine karşı farklılık oluşturacak en önemli kaynağı ise insan kaynağıdır. Bunun bilincinde olan örgütler geçmişle kıyaslandığında insan kaynağına verdikleri önem her geçen gün artmaktadır. Bu kapsamda çalışmanın amacı, çalışanların algılamış oldukları örgütsel desteğin örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisini belirlemek ve çalışanların örgüte duydukları güvenin algılanan örgütsel destek ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkide aracılık rolünü belirlemektir. Çalışmanın örneklemini Niğde ve Konya illerinde organize sanayi bölgesi içerisinde yer alan üretim işletmelerinde kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenen 453 çalışan oluşturmaktadır. Hipotezler yapısal eşitlik yöntemi ile analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda; algılanan örgütsel destek ile örgütsel özdeşleşme arasında ilişkinin anlamlı ve pozitif yönlü (p:0,000 r:0,907), örgütsel özdeşleşme ile örgütsel güven arasındaki ilişkinin anlamlı ve pozitif yönlü (p:0,000 r:0,821) ve algılanan örgütsel destek ile örgütsel güven arasındaki ilişkinin de anlamlı ve pozitif yönlü olduğu görülmektedir (p:0,000 r:0,779). Ayrıca algılanan örgütsel desteğin örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisinde örgütsel güvenin bir aracılık rolünün olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Örgütsel Destek, Örgütsel Özdeşleşme, Örgütsel Güven, Örgütsel Davranış, Aracı Değişken

Mediating Role of Organizational Trust in the Effect of Organizational Support Perceived By Employee on Organizational Identification: A Research in the Manufacturing Sector

Öz

Organizations are institutions that have an impact on many areas of life, from the economic development of countries to the change and transformation of societies. They also have strong and continuous interaction with their environment. The rapid and different production structure brought by technology and the diversification of consumers' need for goods and services force organizations to produce more and compete with rivals. Achieving a competitive advantage and being a premier in the market are among the main goals and objectives of organizations, especially in recent years. Factors such as technology, production structure, product diversity, organizational structure, and product and service components of organizations provide significant advantages in gaining a competitive advantage. In addition to these, the most important resource that is difficult to imitate for organizations to gain a competitive advantage and that will make a difference against their competitors in terms of competence and competence is human resources. The importance given to human resources by organizations that are aware of its power is increasing day by day. In this context, the study aims to define the effect of the POS of the employees on OI and to determine the mediating role of the employees' trust in the organization in the relationship between the POS and OI. The sample of the study consists of 453 employees determined by the convenience sampling method in the production enterprises located within the organized industrial zone in Niğde and Konya provinces. The hypotheses were analyzed by the structural equation method. According to the analysis, it is seen that there is a positive and significant correlation between POS and OI (p:0,000 r:0,907), a positive and significant relationship between OI and OT (p:0,000 r:0,821), and a positive and significant correlation between POS and OT (p:0,000 r:0,779). Besides, it was defined that OT has a mediating role in the effect of POS on OI.

Anahtar Kelimeler

Perceived Organizational Support, Organizational Identification, Organizational Trust, Organizational Behavior, Mediator Variable.

Kaynakça

• Akkoç, İ., Çalışkan, A., & Turunç, Ö. (2012). Örgütlerde gelişim kültürü ve algılanan örgütsel desteğin iş tatmini ve iş performansına etkisi: güvenin aracılık rolü. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 19(1), 105-135.
• Armeli, S., Eisenberger, R., Fasolo, P., & Lynch, P. (1998). Perceived organizational support and police performance: the moderating influence of socio-emotional needs. Journal of Applied Psychology, 83(2), 288-297.
• Aselage, J., & Eisenberger, R. (2003). Perceived organizational support and psychological contracts. Journal of Organizational Behavior, 24, 491-509.
• Ashforth, B. E., & Mael, F. (1989). Social identity theory and the organization. Academy of Management Review, 14(1), 20-39.
• Asunakutlu, T. (2001). Klasik ve Neo-Klasik dönemde örgütsel güvenin karşılaştırılması üzerine bir deneme. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1-17.
• Ateş, M. F., Mert, İ., & Turgut, H. (2017). The indirect effect of organizational prestige on the effect of organizational trust and organizational support on organizational identification. European Journal of Business and Management, 9(18), 103-117.
• Baron, R. M., & Kenny, D. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173-1182.
• Blau, P. M. (1964). Exchange and power in social life. New York: Wiley.
• Boyacı, A. (2017). Öğretmenlerin algılanan örgütsel destek ve örgütsel özdeşleme düzeylerinin veri madenciliği ile analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi: Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Büyükyılmaz, O. (2013). Akademik personel açısından psikolojik sözleşme ihlali ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkilerin analizi. Yayınlanmamış Doktora Tezi: Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Büyükyılmaz, O., & Fidan , Y. (2017). Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Güvenin Aracılık Rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 5(3), 500-524.
• Byrne, B. M. (2010). Structural equation modelling with AMOS: Basic concepts, applications and programming. 2nd Edition, New York: Routledge Taylor and Francis Group.
• Cheung, M. F., & Law, M. (2008). Relationships of organizational justice and organizational identification: The mediating effects of perceived organizational support in Hong Kong. Asia Pacific Business Review, 14(2), 213-231.
• Çakınberk, A., Derin, N., & Demire, R. (2011). Örgütsel özdeşleşmenin örgütsel bağlılıkla biçimlenmesi: Malatya ve Tunceli özel eğitim kurumları örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 3(1), 89-121.
• Daan Van, K., & Sleebos, E. (2006). Organizational identification versus organizational commitment: self-definition, social exchange, and job attitudes. Journal of Organizational Behavior, 27(5), 571-584.
• Davila, M., & Garcia, G. (2012). Organizational identification and commitment: correlates of sense of belonging and affective commitment. The Spanish Journal of Psychology, 15(1), 244-255.
• DeConinck, J. B. (2010). The effect of organisational justice is perceived organisational support and perceived supervisor support on marketing employees' level of trust. Journal of Business Research, 63(12), 1349-1355.
• Demirtaş, H. (2003). Sosyal kimlik kuramı, temel kavram ve varsayımlar. İletişim Araştırmaları, 1(1), 123-144.
• Edwards, M. R. (2005). Organizational identification: A conceptual and operational review. International Journal of Management Reviews, 7(4), 207-230.
• Eğriboyun, D. (2013). Ortaöğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel güven ve örgütsel destek algıları arasındaki ilişki. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 12, 17-43.
• Eğriboyun, D. (2015). The relation between organizational trust, organizational support and organizational commitment. African Journal of Business Management, 9(4), 134-156.
• Eisenberger, R., Cummings, J., Armeli, S., & Lynch, P. (1997). Perceived organizational support, discretionary treatment, and job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 82(5), 812-820.
• Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S., & Sowa, D. (1986). Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 71(3), 500-507.
• Garg, S., & Dhar, R. (2014). Effects of stress, LMX and perceived organizational support on service quality: Mediating effects of organizational commitment. Journal of Hospitality and Tourism Management, 21, 64-75.
• Gouldner, A. W. (1960). The norm of reciprocity: a preliminary statement, American Sociological Review, 25, 161-178.
• Hellman, C., Fuqua, D., & Worley, J. (2006). A reliability generalization study on the survey of perceived organizational support the effects of mean Age and number of Items on score reliability. Educational and Psychological Measurement, 66(4), 631-642.
• Huff, L., & Kelley, L. (2003). Levels of organizational trust in individualist versus collectivist societies: A seven-nation study. Organization Science, 14(1), 81-90.
• Kılıç, G., & Gülen, M. (2019). Algılanan örgütsel desteğin örgütsel özdeşleşmeye ve işten ayrılma niyetine etkisi:afyonkarahisar örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(4), 1570-1588.
• Kurtessis, J. N., Eisenberger, R., Ford, M., Buffardi, L., Stewart, K., & Adis, C. (2017). Perceived organizational support: A meta-analytic evaluation of organizational support theory. Journal of Management, 43(6), 1854-1884.
• Lau, W. K. (2010). Empowerment of non-academic personnel in higher education: Exploring associations with perceived organizational support for innovation and organizational trust. Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of Iowa: Iowa City, IA.
• Li, Y., Fan, J., & Zhao, S. (2015). Organizational identification as a double-edged Sword Dual Effects on Job Satisfaction and Life Satisfaction. Journal of Personnel Psychology, 14(4), 182-191.
• Mael, F., & Ashforth, B. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational identification. Journal of Organizational Behavior, 13(2), 103-123.
• Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi: AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Neves, P., & Caetano, A. (2006). Social exchange processes in ırganizational change: The roles of trust and control. Trust and Control, 6(4), 351-364.
• Nunnally, J., & Bernstein, I. (1994). Psychometric Theory (3rd ed.). New York: McGraw-Hill Inc.
• Özdemir, A. (2010). Örgütsel özdeşleşmenin algılanan örgütsel destek, cinsiyet ve Kıdem değişkenlerine före incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 238-250.
• Özdevecioğlu, M. (2013). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 113-130.
• Rhoades, L., & Eisenberger, R. (2002). Perceived organizational support: A review of the literature. Journal of Applied Psychology, 87(4), 698-714.
• Robinson, S. L. (1996). Trust and breach of the psychological contract. Administrative Science Quarterly, 41(4), 574-599.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. (2004). A beginner's guide to structural equation modelling. 2nd Edition, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Shore, L. M., & Shore, T. H. (1995). Organizational Politics, Justice, and Support: Managing the Social Climate of the Workplace. R. S. Cropanzano, & K. M. Kacmar içinde, Perceived Organizational Support and Organizational Justice (s. 149-164). Westport, CT: Quorum Press.
• Singh, U., & Srivastava, K. (2016). Organizational trust and organizational citizenship behaviour. Global Business Review, 17(3), 594-609.
• Sluss, D. M., Klimchak, M., & Holmes, J. (2008). Perceived organizational support as a mediator between relational exchange and organizational identification. Journal of Vocational Behavior, 73(3), 457-464.
• Stinglhamber, F., & Vandenberghe , C. (2003). Organizations and supervisors as sources of support and targets of commitment: A longitudinal study. Journal of Organizational Behavior, 24, 251-270.
• Straiter, K. L. (2005). The effects of supervisors' trust of subordinates and their organization on job satisfaction and organizational commitment. International Journal of Leadership Studies, 1(1), 86-101.
• Sun, J. (2005). Assessing goodness of fit in confirmatory factor analysis. Measurement and evaluation in counselling and development, 37(4), 240-256.
• Tokgöz, E., & Seymen, O. (2013). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Bir devlet hastanesinde araştırma. Marmara Üniversitesi SBE Öneri Dergisi, 10(39), 61-76.
• Turunç, Ö., & Çelik, M. (2010). Çalışanların algıladıkları örgütsel destek ve iş stresinin örgütsel özdeşleşme ve iş performansına etkisi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 17(2), 183-206.
• Uzun, T. (2018). Öğretmenlerin algıladığı örgütsel destek ile örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Örgütsel güvenin aracı rolü. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(18), 133-155.
• Van Dick, R., Wagner, U., Stellmacher, J., & Christ, O. (2005). Category salience and organizational identification. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78(2), 273-285.
• Yılmaz, D. (2014). Dağıtılmış liderliğin örgütsel güven ile algılanan örgütsel destek ve okul başarısıyla ilişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi: Eskişehir.
• Yoon, J., & Thye, S. (2002). A dual process model of organizational commitment. Work and Occupations, 29(1), 97-124.
• Yücel, İ., & Demirel, Y. (2012). Psikolojik güçlendirmenin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi üzerine bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 19-48.
• Zagenczyk, T. J., Gibney, R., Few, W., & Scott, K. (2011). Psychological contracts and organizational identification: The mediating effect of perceived organizational support. Journal of Labor Research, 32(3), 254-281.
• Zencirkıran, M., & Keser, A. (2018). Örgütsel Davranış. Bursa: Dora Basım Yayın.