Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya ve Kompulsif Çevrimiçi Alışveriş Bağımlılığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 60 - 78, 31.03.2023

Aykut Can Demirel , Metin Gani Tapan

https://doi.org/10.15869/itobiad.1147669

Cited By: 2

Öz

Günümüzde sosyal medya kullanımı çok hızlı bir biçimde artış göstermektedir. Sosyal medya ve diğer çevrimiçi platformlarda fazla zaman harcanması üniversite öğrencileri de dâhil tüm nüfus grupları arasında çevrimiçi bağımlılıklara neden olabilmektedir. Dolayısı ile sosyal medya kullanımının çok yaygın olduğu düşünülen üniversite öğrencilerinde sosyal medya ve alışveriş bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi önemli bir konudur. Bu sebeple araştırma, üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeyleri ve kompulsif çevrimiçi alışveriş bağımlılıkları arasındaki ilişkinin bazı değişkenler bakımından incelenmeyi amaçlanmaktadır. Araştırmada nicel desenlerden korelasyonel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2020-2021 eğitim ve öğretim yılında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Muğla Meslek Yüksekokulu öğrencileri olarak belirlenmiştir. Araştırmaya 413 üniversite öğrencisi katılmıştır. Araştırmada veriler Kişisel Bilgi Formu, Sosyal Medya Bağımlılık Ölçeği- Yetişkin Formu (SMBO-YF) ve Kompulsif Çevrimiçi Satın Alma Ölçeği (KÇSA) kullanılarak çevrimiçi ortamda Google Formlar vasıtasıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, t testi, ANOVA testi ve regresyon yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, kadınların erkeklere göre sosyal medya ve çevrimiçi alışveriş bağımlılıklarının daha düşük olduğunu göstermiştir. Katılımcıların yaş, çalışma durumu, medeni durumu ve sosyal medya hesap sayısının sosyal medya ve çevrimiçi alışveriş bağımlılıklarını etkilemediği anlaşılmıştır. Çevrimiçi alışveriş yapanların sosyal medya ve çevrimiçi alışveriş bağımlılık düzeylerinin yapmayanlara göre daha yüksek olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca çevrimiçi alışveriş tercihlerinin, alışveriş sıklıklarının ve indirimleri takip etmenin sosyal medya ve çevrimiçi alışveriş düzeylerini etkilediği görülmüştür. Çevrimiçi alışveriş yapanların yapmayanlara göre sosyal medya ve çevrimiçi alışveriş puanlarının daha yüksek olduğu anlaşılmıştır. Kurumsal alışveriş sitelerini tercih edenlerin sosyal medya ve çevrimiçi alışveriş bağımlılıklarının diğer alışveriş yöntemlerine göre daha düşük olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bağımlılık, Sosyal Medya, Alışveriş, Çevrimiçi Alışveriş, Sosyal Hizmet .

Examining the Relationship Between Social Media and Compulsive Online Shopping Addiction of University Students

Öz

The use of social media is increasing rapidly today. Spending too much time on social media and other online platforms can lead to online addictions among all population groups, including university students. Therefore, it is important to examine the relationship between social media and shopping addiction in university students, which are thought to be very common to use social media. For this reason, the research aims to examine the relationship between university students' social media dependency levels and compulsive online shopping dependencies in terms of some variables. Correlational research model, one of the quantitative designs, was used in the research. The research group was determined as Muğla Sıtkı Koçman University Muğla Vocational School students in the 2020-2021 academic year. 413 university students participated in the research. The data is collected on a voluntary basis. In the research, data were collected via Google Forms on the internet using Personal Information Form, Social Media Addiction Scale (SMAS-AF) and Compulsive Online Purchasing Scale (COPS). The analysis of the data uses descriptive statistics, t testing, ANOVA testing and regression methods. The data obtained in the research showed that women's social media and online shopping addictions were lower than men. It was understood that the age, working status, marital status and social media account count did not affect social media and online shopping dependencies. It has been understood that the social media and online shopping addiction levels of those who shop on the Internet are higher than those who do not. In addition, it was observed that online shopping preferences, shopping frequencies and following discounts affected SMAS-AF and COPS scores. It was understood that social media and online shopping points were higher than those who didn't shop online. It has been seen that social media and online shopping dependencies are lower than other shopping methods for those who prefer corporate shopping sites.

Anahtar Kelimeler

Addiction, Social Media, Shopping, Online Shopping, Social Work

Kaynakça

• Aktan, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 405-421. DOI: https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.379886
• Andreassen, C. S. (2014). Social network site addiction - an overview, 20 (25). Current pharmaceutical design, 4053-61. DOI: 10.2174/13816128113199990616
• Andreassen, C. S., Griffiths, M. D., Pallesen, S., Bilder, R. M., Torsheim, T. ve Aboujaoude, E. (2015). The Bergen shopping addiction scale: Reliability and validity of a brief screening test. Frontiers in Psychology, 6, 1-11. DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01374
• Bal, F. ve Okkay, İ. (2022). İnternet tabanlı sorunlu alışveriş davranışı: çevrimiçi alışveriş bağımlılığı. Bağımlılık Dergisi, 23(1), 1-1. DOI: 10.51982/bagimli.973306
• Balcı, Ş. ve Gülnar, B. (2009). Üniversite öğrencileri arasında internet bağımlılığı ve internet bağımlılarının profili. Selçuk İletişim, 6(1), 5-22.
• Başoğlu, U. D. ve Yanar, Ş. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım amaçları ve alışkanlıklarının belirlenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 6-13.
• Bilgilier, H. A. S. (2019). Y kuşağının internetten alışverişe yönelik tutumları: nicel bir araştırma. Erciyes İletişim Dergisi, 6 (1), 487-512. DOI: 10.17680/erciyesiletisim.483224
• Black, D. W. (2001). Compulsive buying disorder: definition, assessment, epidemiology and clinical management. CNS Drugs, 15(1), 17-27.
• Bolton, R. N., Parasuraman, A., Hoefnagels, A., Migchels, N., Kabadayi, S., Gruber, T., Loureiro, Y.K. ve Solnet, D. (2013). Understanding generation Y and their use of social media: A review and research agenda. Journal of service management, 24(3), 245-267. DOI:https://doi.org/10.1108/09564231311326987
• Bozdağ, Y. ve Yalçınkaya, Ö. A. (2018). Bergen alışveriş bağımlılığı ölçeği’nin kompülsif çevrimiçi satın alma davranışına uyarlanması. Bağımlılık Dergisi – Journal of Dependence, 19(2), 23-34.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri, 23. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Çalapkulu, Ç. ve Adem, S. (2022). Bireylerin bağımlı alışkanlıklarında sosyal medya kullanımı. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(2), 892-914.
• Çiftçi, H. (2018). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 414- 434.
• Demirel, A. C. ve Sütçü, S. (2021). Covid-19 salgınında Türkiye’de yaşlılara yönelik uygulamalar ve hizmetlerin değerlendirilmesi. OPUS International Journal of Society Researches, Pandemi Özel Sayısı, 3641-3675. DOI: 10.26466/opus.858337
• Deniz, E. (2020). Üniversite öğrencilerinde çevrimiçi kompülsif satın alma davranışına etki eden faktörlerin yapısal eşitlik modeliyle incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 209-226. DOI: https://doi.org/10.30794/pausbed.651161
• Durak, H. ve Seferoğlu, S.S. (2018). Ortaokul öğrencilerinin akıllı telefon kullanımları ve bağımlılık düzeyleriyle ilgili bir inceleme. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 8(1), s., 1-22.
• Ekşi, H., Turgut, T. ve Sevim, E. (2019). Üniversite öğrencilerinde öz kontrol ve sosyal medya bağımlılığı ilişkisinde genel erteleme davranışlarının aracı rolü. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(3), 717-745. DOI: 10.15805/addicta.2019.6.3.0069
• Etik Araştırma (2016). Bilgi merkezi. http://etikarastirma.com/tr/icerik/bilgi-merkezi/10
• Griffiths, M. D. (2012). Facebook addiction: Concerns, criticism, and recommendations: A response to Andreassen and colleagues. Psychological Reports, 110(2), 518-520. DOI:10.2466/01.07.18.PR0.110.2.518-520
• Griffiths, M. D. ve Attila , S. (2014). Is excessive online usage a function of medium or activity? An empirical pilot study. Journal of Behavioral Addictions 3(1), 74–77. DOI: 10.1556/JBA.2.2013.016
• Griffiths, M. D. ve Kuss, D. J. (2017). Adolescent social media addiction (revisited). Education and Health, 35(5), 49-52.
• Häubl, G. ve Trifts, V. (2000). Consumer decision making in online shopping environments: The effects of ınteractive decision aids. Marketing Science, 19(1), 4–21. DOI:10.1287/mksc.19.1.4.15178
• Hollander, E. ve Allen, A. (2006). Is compulsive buying a real disorder, and ıs ıt really compulsive? American Journal of Psychiatry, 163(10), 1670-2. DOI:10.1176/appi.ajp.163.10.1670
• Hou, Y., Xiong, D., Jiang, T., Song, L. ve Wang, Q. (2019). Social media addiction: Its impact, mediation, and intervention. Cyberpsychology: Journal of psychosocial research on cyberspace, 13(1). DOI: https://doi.org/10.5817/CP2019-1-4
• Ioannidis , K., Treder, M. S., Chamberlain , S. R., Kiraly , F., Redden, S. A., Stein, D. J., Lochner, C. ve Grant, J. E. (2018). Problematic internet use as an age-related multifaceted problem: Evidence from a two-site survey. Addictive Behaviors, 81, 157-166. DOI:10.1016/j.addbeh.2018.02.017
• İnce, M. ve Koçak, M. C. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları: Necmettin Erbakan Üniversitesi örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 736-749.
• Kuss, D. J. ve Griffiths, M. D. (2011). Online social networking and addiction: A review of the psychological literature. Int J Environ Res Public Health, 8(9), 3528–3552. DOI:10.3390/ijerph8093528
• Kuss, D.J. ve Griffiths, M.D. (2017). Social networking sites and addiction: Ten lessons learned. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14, 311; DOI:10.3390/ijerph14030311
• Kyrios, M., Frost, R. O. ve Steketee, G. (2004). Cognitions in compulsive buying and acquisition. Cognitive Therapy and Research, 28(2), 241-258. DOI:10.1023/B:COTR.0000021543.62799.32
• Manchiraju S., Sadachar A. ve Ridgway J.L. (2016) The compulsive online shopping scale (COSS): development and validation using panel data. International Journal of Mental Health and Addiction 2016; 14: 1-15.
• Marino, C., Finos, L., Vieno, A. ve Lenzi, M. (2017). Objective Facebook behaviour: Differences between problematic and non-problematic users. Computers in Human Behavior,73, 541-546. DOI:10.1016/j.chb.2017.04.015
• Peele, S. ve Brodsky, A. (1979). Love and addiction. New York: Taplinger Pub. Co.
• Ridgway, N. M., Kukar‐Kinney , M. ve Monroe , K. B. (2008). An expanded conceptualization and a new measure of compulsive buying. Journal of Consumer Research, 35(4), 622-639. DOI:10.1086/591108
• Sab, H., Wittchen, H.U. ve Zaudig, M. (2003). I. Diagnostisches und statistisches manual psychischer Störungen (DSM-IV-TR). Göttingen: Hogrefe.
• Smith, A. ve Anderson, M. (2018). Social media use in 2018. Pew Research: https://www.pewresearch.org/internet/2018/03/01/social-media-use-in-2018/ adresinden alındı
• Starcevic, V. (2013). Is internet addiction a useful concept? Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 47, 16-19. DOI:10.1177/0004867412461693
• Stone C.B. ve Wang Q. (2018). From conversations to digital communication: The mnemonic consequences of consuming and producing information via social media. Topics in Cognitive Science 2018; 11: 774–793.
• Şahin, C. (2018). Social media addiction scale - student form: The reliability and validity study. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 17(1), 169-182.
• Şahin, C. ve Yağcı, M. (2017). Sosyal medya bağımlılığı ölçeği- yetişkin formu: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 523-538.
• Sriwilai, K. ve Charoensukmongkol, P. (2016). Face it, don't Facebook it: impacts of social media addiction on mindfulness, coping strategies and the consequence on emotional exhaustion. Stress and Health, 32(4), 427-434.
• Tabachnick, B.G ve Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (6th Ed.). Pearson. Publishing, Boston.
• Tong, X. (2010). A cross-national investigation of an extended technology acceptance model in the online shopping context. International Journal of Retail & Distribution Management, 38(10), 742–759. DOI:10.1108/09590551011076524
• Toros, N. D. (2016). Pazarlama iletişimi açısından internet ortamında kullanılan ağızdan ağıza pazarlama tekniklerinin marka tercihine etkisi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 157-182. DOI: https://doi.org/10.32739/uskudarsbd.1.1.14
• Trotzke, P., Starcke, K., Müller, A. ve Brand, M. (2015). Pathological Buying Online as A Specific Form of Internet Addiction: A ModelBased Experimental Investigation. PloS one, 10(10), e0140296.
• Wang, Q. (2013). The autobiographical self in time and culture. New York: Oxford Press.
• Widyanto, L. ve McMurran, M. (2004). The psychometric properties of the ınternet addiction test. CyberPsychology & Behavior, 7(4), 443-50. DOI:10.1089/cpb.2004.7.44
• Wolniczak, I., Caceres-DelAguila, J. A., Palma-Ardiles, G., Arroyo, K. J., Solís-Visscher, R., Paredes-Yauri, S., Mego-Aquije, K. ve Bernabe-Ortiz, A. (2013). Association between facebook dependence and poor sleep quality: A study in a sample of undergraduate students in Peru. PLoS One, 8(3), 1-5. DOI:10.1371/journal.pone.0059087
• Yılmazsoy, B. ve Kahraman, M. (2017). Uzaktan eğitim öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi (AUad), 3(4), 9-29.
• Yu, S., Wu, A. M. S. ve Pesigan, I. J. A. (2016). Cognitive and psychosocial health risk factors of social networking addiction. International journal of mental health and addiction, 14(4), 550-564.
• Zaremohzzabieh, Z., Samah, B. A., Oma, S. Z., Bolong, J. ve Kamarudin, N. A. (2014). Addictive facebook use among university students. Asian Social Science, 10(6), 107-116. DOI:10.5539/ass.v10n6p107