The Law of Brothers in the Example of Prophets in the Qur'an

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 302 - 319, 31.03.2023

Abdussamet Varlı Yusuf Topyay

https://doi.org/10.15869/itobiad.1197744

Öz

The Qur'an includes partial examples from the lives of only a few of the many prophets that have been sent, which will be role models for all humanity. Therefore, it is certain that the prophetic examples that have found their place in the Qur'an contain very important issues that have been dealt with by being selected from the history of humanity. When we look at the relations between them and the societies to which the prophets were sent, such as notification, invitation, struggle, and dialogue, it will be observed that these examples contain familial, social and moral principles that believers will encounter at every stage of their daily life. The harmony of siblings, which has the primary place and influence in the shaping of social life in the family, will also ensure the formation of the ideal society aimed by Islam. In daily life, it can be said that the siblings of the individuals are at the forefront of the people who deal with the law the most. One of the most important interlocutors of a person in the environment that he will create in terms of being a social being is his siblings, who started life in the same environment, received the same culture and upbringing, and fought similar struggles together. The Qur'an's view of communication between siblings is extremely important, since the law that will be formed between siblings will be reflected in the society in many ways and have a primary effect in the shaping of the society. In this important communication environment, it can be considered as a must for a believer that the prophets, who became role models, are taken as an example by the brothers in their own lives. The main axis of this study is what the Qur'an said within the framework of the lives of the prophets that the Qur'an presented to humanity as the most important role model personalities in the family. With which messages and examples, specific to the prophets, was the approach of Kitabullah, who has a guiding identity for humanity until the Day of Judgment, about siblings, who are the foundation of the family and society, presented to humanity? When this question is answered, the nature of the healthy primary relations between individuals, which is desired to be established within the framework of divine teaching, will have found its answer to some extent.

Anahtar Kelimeler

Brother, Family, Prophets, Law, Society

Kur’an’daki Peygamberler Örnekliğinde Kardeşlerin Hukuku

Öz

Kur’an, gönderilmiş olan birçok peygamberden sadece çok azının hayatından tüm insanlık için rol model olacak kısmi örneklere yer vermiştir. Dolayısıyla Kur’an’da kendisine yer bulmuş olan peygamberî örneklerin, insanlık tarihi içerisinden adeta seçilmek suretiyle ele alınmış çok önemli hususları ihtiva etmiş olduğu muhakkaktır. Peygamberlerin gönderilmiş oldukları toplumlar ile aralarında geçen tebliğ, davet, mücadele, diyalog gibi ilişkilere bakıldığında, bu örneklerin inanan kimselerin günlük hayatının her safhasında karşısına çıkacak ailevi, sosyal, ahlaki ilkeleri barındırmış olduğu müşahede edilecektir. Sosyal hayatın ailede biçimlenmesinde birincil yeri ve etkisi olan (biyolojik) kardeşlerin uyumu aynı zamanda İslam’ın hedeflemiş olduğu ideal toplumun oluşmasını sağlayacaktır. Günlük hayat içerisinde fertlerin en çok hukuku taalluk eden kişilerin başında kardeşlerinin geldiği söylenilebilir. Sosyal bir varlık olması yönüyle oluşturacağı çevresinde ise insanın en önemli muhataplarından biri, hayata aynı ortamda başladığı, aynı kültür ve terbiyeyi aldığı ve benzer mücadeleleri birlikte vermiş olduğu kardeşleridir. Kardeşler arasında oluşacak olan hukukun birçok yönüyle topluma yansıyacak olması ve toplumun şekillenmesi sürecinde birincil etkiye sahip olması sebebiyle, Kur’an’ın kardeşler arası iletişime bakışı son derece önemlidir. Bu önemli iletişim ortamında, rol model olmuş peygamberleri, kardeşlerin kendi hayatlarında örnek almaları ise inanmış bir kimse için olmazsa olmazlar arasında kabul edilmelidir. Ailede kardeşler özelinde Kur’an’ın en önemli rol model şahsiyetler olarak insanlığa sunmuş olduğu peygamber hayatları çerçevesinde ne söylemiş olduğu bu çalışmanın ana eksenini oluşturmaktadır. Kıyamete dek insanlık için yol gösterici kimliğe sahip olan Kitabullah’ın, ailenin ve toplumun temeli mahiyetindeki kardeşler hakkındaki yaklaşımı peygamberler özelinde hangi mesaj ve örneklerle insanlığa sunulmuştur? Bu soru cevaplandığında ilahi öğreti çerçevesinde oluşturulmak istenen fertler arası sağlıklı birincil ilişkilerin keyfiyeti de bir nebze cevabını bulmuş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Aile, Kardeş, Peygamberler, Hukuk, Toplum

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. (2001). Müsnedü’l-İmam Ahmed b. Hanbel. Müessesetü’r-risale.
• Âlûsî, Ebü’s-Senâ Ş. (1415). Rûhu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Kurʾâni’l-ʿazîm ve’s-sebʿi’l-messânî. Daru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Beyzâvî, Ebû Saîd A. (1418). Envaru’t-tenzil ve esraru’t-te’vil (C. 4). Daru ihyai’t-türasi’l-Arabi.
• Bezzâr, Ebû Bekr A. (2009). Müsnedü’l-Bezzâr (el-Bahrü’l-Zehhar) (1. bs, C. 1-18). Mektebetü’l-ulûm ve’l-hükm.
• Cessâs, Ebû Bekr A. (1415). Ahkâmü’l-Kur’ân (C. 1-3). Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Demirci, M. (2014). Tefsir Usûlü (30. bs). İfav Yayınları.
• Enç, M. (1980). Ruhbilim Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu.
• Güven, N., & Erdem, T. (2020). Affetme: Kuramsal Bir Dğerlendirme. Uluslararası Dil, Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar Dergisi (CALESS), 2(2), 578-607.
• Halil b. Ahmed, E. A. (1988). Kitâbu’l-Ayn. Mektebetü’l-hilâl.
• Harman, Ö. F. (1996). Hâbil ve Kâbil. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 14, ss. 376-378). İSAM Yayınları.
• Harman, Ö. F. (1997). Hârûn (C. 16, ss. 254-255). İSAM Yayınları.
• Herevî, Ebû Ubeyd A. (1999). El-Garibeyn fî’l-Kur’an ve’l-hadis. Mektebetü nizar Mustafa el-Baz.
• İsfahânî, Ebü’l-Kasım H. R. (2011). Müfredât. ed-Daru’ş-Şâmiyye.
• İbn Acîbe, E.-A. A. b. M. b. M. el-Hasenî eş-Şâzelî. (1419). El-Bahrü’l-medîd fî tefsîri’l-Kurʾâni’l-mecîd. Hasan Abbbas Zeki.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed A. (1422). El-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-ʿazîz. Daru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• İbn Ebî Hatim, Ebû Muhammed A. (1419). Tefsiru’l-Kur’an’l-Azim (C. 9). Mektebetü nizar Mustafa el-Baz.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn A. (1986). Mucmelu’l-luğa. Müessesetü’r-risale.
• Kaya, O., & Çiçek, H. (2019). Yusuf Suresi/Kıssası Bağlamında Hz. Yusuf ile Kardeşleri Arasında Geçen Olayların Eğitim Açısından Değerlendirilmesi. Route Educational and Social Science Journal, 6(9), 108-123.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh M. (1964). El-Cami’ li ahkami’l-Kur’an (C. 1-20). Darü’l-kütübi’l-Mısrıyye.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Kasım Z. (t.y.). Letâʾifü’l-işârât (Tefsiru’l-kuşeyrî) (3. Baskı). el-Hey’etü’l-Mısrıyye.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr M. (2005). Tefsîru’l- Mâtüridî (Teʾvîlâtü ehli’s-sünne). Darü’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen A. (t.y.). En-Nüket ve’l-ʿuyûn (Tefsiru’l-Maverdî) (C. 1-6). Daru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Mukâtil b. Süleymân. (1422). Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. Dâru İhyâi’t-Türâs.
• Necati, M. O. (2011). Kur’an ve Psikoloji (Hayati Aydın, Çev.). Fecr Yayınevi.
• Neşvân el-Ḥimyerî, N. b. S. el-Yemenî. (1420/1999). Şemsu’l-ʿUlûm ve Devâu Kelâmi’l-ʿArab min el-Kulûm (C. 1-11). Dâru’l-Fikr.
• Râzî, Ebû Abdillâh F. (1420). Tefsiru’l-Kebir (Mefâtîhu’l-gayb). Daru ihyai’t-türasi’l-Arabi.
• Reynhârt Dûzî, R. B. Â. D. (1979-2000). Tekmiletu’l-Meʿâcimi’l-ʿArabiyye (C. 1-11). y.y.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys İ. (1993). Tefsiru’s-Semerkandî. Daru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Şarâvî, M. M. (1997). Tefsiru’ş-Şa’râvî (el-Havâtır). Metabiu ahbari’l-yevm.
• Tabâtabâî, M. H. (1997). El-Mîzân fî tefsiri’l-Kur’an (C. 1-22). Müessesetü’l-a’lemi li’l-matbûât.
• Taberî, Ebû Ca‘fer M. (2001). Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Kurʾân. Daru’l-hicr.
• Tirmizî, Ebû Îsâ M. (1975). Sünenü’t-Tirmizî (2. Baskı, C. 1-5). Matbaatü Mustafa el-Bâbî.
• Samurçay, N. (1982). Çocuklarda Kardeş İlişkileri. Eğitim ve Bilim, 6(36), 6-14.
• Seyyid Kutup. (t.y.). Fî Zılâli’l-Kur’an (Salih Uçan, Vahdettin İnce, & Mehmet Yolcu, Çev.; C. 1-10). Dünya Yayıncılık.
• Suhârî, E.M. (1420/1999). El-İbâne fî’l-Luġati’l-ʿArabiyye (C. 1-4). y.y.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü, https://sozluk.gov.tr/. (2021). https://sozluk.gov.tr/
• Varlı, A. (2020). Kur’an’da Peygamberler Örnekliğinde Ailede Anne-Baba ve Çocukların Hukuku. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, 224-247.
• Yaran, R. (2001). Kardeş. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 24, ss. 484-485). TDV Yayınları.
• Yavuz, Y. Ş. (2007). Peygamber. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 34, ss. 257-262). TDV Yayınları.
• Yıldırım, R. (2021). Kur’ân’daki Yusuf Kıssası’nın Kardeşlik Ahlakı Bağlamında Din Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi. Din, Ahlak ve Hukuk, 799-814.
• Yıldız, İ. (2020). Kur’ân’da Kardeş Şiddeti: Hâbil-Kâbil ve Hz. Yûsuf Kıssalarına Psikolojik Bir Bakış. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 14(1), 73-95.
• Yılmaz, H. (2012). Hadislerde Kardeşlik (Kardeşlerin Kardeşliği). 112-122.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz M. (1974). Tâcü’l-ʿarûs min cevâhiri’l-Kamûs. Vizaretü’l-ilâm.