Women Dervısh in Alevi and Sunni Tekke

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 534 - 540, 31.03.2023

Evren Çağlarer

https://doi.org/10.15869/itobiad.1231178

Öz

The book examines the effects of religions on women's social status in the historical process. While giving place to women's thoughts of the Islamic faith, it focuses on the place and development of women in Sufi groups and Alevi Bektashi faith. The book, which is a product of great effort, has 272 pages and consists of five chapters.Author İbrahim Bahadır describes the position of women in his book, Dervishes in Alevi and Sunni lodges, starting from polytheistic religions. Throughout history, the position of women in religions is too complex to be explained by a single period or geography. Although beliefs allow women to express themselves, they have worked against them since the transition to monotheistic religions. Pre-acceptances and judgments about female and male identities and roles, determined by society and culture, are related to genderism.The culturally given roles of femininity and masculinity emerge as a product of the traditions that religions and cultures have formed over the centuries. The stories or myths that religious culture spread about values and symbols tell us that the mother goddess existed in the beginning. The creative nature of the "mother goddess" and the fertility of women formed "Cybele". While the earth becomes the "Mother" to woman with the sanctity of the earth in the cosmic dimension, the patriarchal society attributes the equivalence of the holiness that our father in heaven imposes on man.

Anahtar Kelimeler

Female Dervish, Tariqa, Dervish Lodge, Sufism, Alevi-Bektashi, Awliya, Tomb

Alevi ve Sunni Tekkelerinde Kadın Dervişler

Öz

Eser, tarihsel süreç içinde, kadının toplumsal alandaki statüsünde rol oynayan dinlerin etkilerini inceliyor. İslam inancının kadına ait düşüncelerine yer verirken, tasavvuf gruplarında ve Alevi Bektaşi inancında kadının yerini ve gelişimini mercek altına alıyor. Büyük bir emek mahsulü olan eser, 272 sayfa olup, beş bölümden oluşmaktadır.Yazar İbrahim Bahadır, Alevi Ve Sünni Tekkelerinde Kadın Dervişler adlı kitabında kadının konumunu çok tanrılı dinlerden başlayarak anlatmaktadır. Tarih boyunca kadının dinler içerisindeki konumu tek bir dönem veya coğrafya ile açıklanamayacak kadar karmaşıktır. İnanışlar kadınların kendilerini ifade etmelerine olanak sunsa da, tek tanrılı dinlere geçiş sürecinden itibaren onların aleyhine işlemiştir. Kadın ve erkek kimlikleri roller konusunda toplum ve kültür tarafından belirlenmiş ön kabuller ve yargılar, toplumsal cinsiyetçilikle ilişkilidir.Kültürel olarak verilmiş kadınlık ve erkeklik rolleri, simgeleri dinlerin ve kültürlerin yüzyıllar boyunca oluşturduğu geleneklerin bir ürünü olarak ortaya çıkmaktadır. Dinsel kültürün yaydığı değerler ve simgeler anlattığı öyküler ya da mitoslar bize başlangıçta ana tanrıçanın var olduğunu söylemektedir. “Ana tanrıça”’nın yaratma niteliği ile kadınların doğurganlığı “Kibele”yi oluşturuyordu. Kozmik boyutta yeryüzünün kutsallığı ile kadın toprak “Ana” olurken, ataerkil toplumun göklerdeki babamız inancı erkeğe yüklediği kutsiyetin denkliğini atfedilmektedir. İslamiyet’in kabulü ile kadının gerek toplum içindeki statüsü gerekse, dinsel yaklaşımdaki kabullenimi dönemsellikle değişim gösterir. İslamiyet’in 1. ve 2. yy. dönemi olan Zühd ve Zahitlik dönemindeki tasavvuf hareketleriyle kadın dervişlere rastlanmaktadır. 12. yy.’da kadın ve erkeğin tekkelerde bulunması ile kadınlar da “mürşit” oluyor ve tekkelerde çok sayıda kadın ve erkek müritler bulunuyordu. Kısaca tasavvuf olgusu, dini ve sosyal hayatta kadınlara pek çok haklar tanıyordu. Medreselerin gelişmesi ve tasavvufta görüş ayrılıklarının başlamasıyla oluşan tarikatlardaki farklılıklar, kadın ve erkek rollerine bakışı da etkilemeye başladı. Hz. Muhammed (S.A.S) de kadınların mescide girmesine, bazı kadınların cemaate imamlık yapmasına müsaade etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın Derviş, Tarikat, Tekke, Tasavvuf, Alevi-Bektaşi, Evliya, Türbe

Kaynakça

• Bahadır İbrahim (2005). Alevi ve Sünni Tekkelerinde Kadın Dervişler. İstanbul: Su Yayınlar
• Bayram, Mikail (1994). Fatma Bacı ve Bâcıyân-ı Rûm, (Anadolu Bacıları Teşkilatı). Konya.
• Korkmaz Esat (2016). Ansiklopedik Alevilik ve Bektaşilik Sözlüğü. İstanbul: Anahtar Kitaplar