On Traditional and Contemporary Beyond Time

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 867 - 887, 30.06.2023

Emre Şen

https://doi.org/10.15869/itobiad.1246347

Öz

The concept of traditionality has been evaluated as a set of rules that binds the way of life of societies to rules, shapes them, and regulates interpersonal relations. However, although there have been studies that reveal that the scope of this concept is not so narrow, traditionalism appears in a position that has been postponed or even rejected, especially in today's art.
In order to eliminate this rejection of traditionalism, a more accurate assessment should be made by emphasizing what it reveals with the differentiation in its structural characteristics, not the rejection of the concept. In artistic productions, ignoring the fact that traditionalism shapes the way of life of societies and avoiding this concept may cause mistakes.
In this context, it cannot be denied that the artist does not reflect on his art the influences arising from the fact that he is involved in phenomena such as economy, technology, trade, politics and culture. The phenomenon of benefiting from our traditional arts, which became widespread in our country since 1940, continued intensively in the 1950s and has been reflected from the 1980s to the present day. Within the scope of the research, the understanding of art of Bedri Rahmi Eyüboğlu, Devrim Erbil, Süleyman Saim Tekcan, Nur Koçak and Gülsün Karamustafa, who work with this understanding from our contemporary Turkish artists, has been evaluated in a general framework with their traditionalism, formal structure and theory together with their selected works. In addition, the approach to benefit from tradition is supported by a selection of works by foreign artists Judy Chicago and Takashi Murakami, as well as Turkish artists. How these artists benefit from tradition and the way they reflect the tradition are explained by supporting scientific research rather than descriptive analysis.
This study on traditionalism and modernity was carried out by literature review using qualitative research method and a conclusion was reached in support of inferences through some artist work samples. It can be said that the sample of artist works is an indication that the reflections of traditionalism in contemporary art in the works of artists will continue independently with their personal styles and transfers. This context is very important in terms of being able to read the difference of tradition today.

Anahtar Kelimeler

Traditionality, Contemporary, Culture, Turkish Art, Contemporary Art, Technology, Art, Artist, Artistic Production

Zamanın Ötesinde Geleneksellik ve Çağdaşlık Üzerine

Öz

Geleneksellik kavramı, toplumların yaşayış biçimlerini kurallara bağlayan, onları şekillendirerek insanlar arası ilişkileri düzene sokan kurallar bütünü olarak değerlendirilmiştir. Ancak bu kavramın ifade ettiği kapsamın bu denli dar olmadığını ortaya koyan çalışmalar yapılmış olsa da geleneksellik özellikle günümüz sanatında ötelenmiş hatta reddedilmiş bir konumda karşımıza çıkmaktadır.
Gelenekselliğin bu örselenmişliğinin ortadan kaldırılabilmesi için kavramın reddedilmesi değil, onun yapısal özelliklerindeki farklılaşmayla ortaya koydukları üzerinde durularak, daha doğru bir değerlendirme yapılması gerekmektedir. Sanatsal üretimlerde, gelenekselliğin toplumların yaşayış biçimini şekillendirdiği gerçeği ihmal edilerek bu kavramdan kaçınmak, yanılgıya düşülmesine neden olabilir.
Bu bağlamda sanatçının ekonomi, teknoloji, ticaret, siyaset ve kültür gibi olguların içerisinde yer almasından kaynaklanan etkilenmeleri sanatına yansıtmaması gibi bir durum söz konusu olamaz şeklindeki yorum yadsınamaz. Ülkemizde 1940 yılından itibaren yaygınlaşan geleneksel sanatlarımızdan yararlanma olgusu 1950’li yıllarda yoğun olarak devam etmiş ve 1980’lerden günümüze de yansımıştır. Araştırma kapsamında çağdaş Türk sanatçılarımızdan bu anlayışla çalışan Bedri Rahmi Eyüboğlu, Devrim Erbil, Süleyman Saim Tekcan, Nur Koçak ve Gülsün Karamustafa’nın sanat anlayışları genel bir çerçevede seçki yapılan eserleri ile birlikte geleneksellik, biçimsel yapısı ve kuramı ile değerlendirilmiştir. Bunula birlikte, geleneksellikten yararlanma yaklaşımı, Türk sanatçıların yanı sıra yabancı sanatçılardan Judy Chicago ve Takashi Murakami’nin eserlerinden birer seçkiyle de desteklenmiştir. Bu sanatçıların gelenekten ne şekilde yararlandıkları ve geleneği yansıtma biçimleri betimsel analizler yerine bilimsel araştırmalarla desteklenerek açıklanmıştır.
Geleneksellik ve çağdaşlık üzerine yapılan bu çalışma nitel araştırma yöntemi kullanılarak literatür taramasıyla yapılmış ve bazı sanatçı eser örneklemleri üzerinden çıkarımlara destek niteliğinde sonuca ulaşılmıştır. Sanatçı eser örnekleminin, sanatçıların yapıtlarında gelenekselliğin çağdaş sanatta yansımalarını kişisel üslupları ile bağımsız olarak uygulamalarının ve aktarımlarının devam edeceğinin bir göstergesi olduğu söylenebilir. Bu bağlam günümüzde geleneğin farklılığını okuyabilmek açısından oldukça önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksellik, Çağdaşlık, Kültür, Türk Sanatı, Çağdaş Sanat, Teknoloji, Sanat, Sanatçı, Sanatsal Üretim

Kaynakça

• Akdeniz, H. (1990). Çağdaş Resim Sanatında Kuram-Düşünce Boyutu ve Resim Sanatına Yansıması Üzerine Bir Araştırma [Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi]. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi
• Akhan, A. (2019). Çağdaş Sanat, Sanatta Markalaşma ve Bir Marka Olarak Devrim Erbil [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Maltepe Üniversitesi.
• Baykam, B. (1989). Post-Modernizm Hayalet mi, Yoksa Kaygan Bir Balık mı? Milliyet Sanat Dergisi, (227).
• Cingöz, A. (2010, 03 Temmuz). Çağdaşla Gelenekselin Arasında. Sabah Gazetesi.
• Çalıkoğlu, L. (2008). Gülsün Karamustafa, Çağdaş Sanat Konuşmaları 3, 90’lı Yıllarda Türkiye’de Çağdaş Sanat. Yapı Kredi Yayınları.
• Dalkıran, A. (2010). Çağdaş Türk Resminde Şamanist Etkiler [Doktora Tezi]. Konya Selçuk Üniversitesi.
• Difference, S.T. (2016, 8 Şubat). Çağdaş ve Geleneksel Sanat Arasındaki Fark. Spot The Difference. https://tr.spot-the-difference.info/difference-between-contemporary
• ELİOT, T. S.; Edebiyat Üzerine Düşünceler, Çeviren: Doç. Dr. Sevim Kantarcıoğlu,
• Ankara 1983, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s. 20-21.
• Gayford, M ve Hockney, D. (2017). Mağaradan Bilgisayar Ekranına Resmin Tarihi. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Guenon, R. (1999). Modern Dünyanın Bunalımı. Verka Yayınevi.
• Güneş, M.T. (2023). Toplumsal ve Kültürel Koşulların Sanata Etkisi: Gelenekselden Postmoderne Olan Tarihsel Çizgide Sanat Sosyolojisi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
• Hançerlioğlu, O. (1989). Felsefe Sözlüğü. Remzi Kitabevi
• Heinrich, B. (2007). Güllerim Tahayyüllerim. Yapı Kredi Yayınları.
• Kahraman, H.B. (2002). Postmodernite ile Modernite Arasında Türkiye. Everest Yayınlan.
• Kılıç, E. (2013). Çağdaş Türk Resminde Geleneksel Etkileşim. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6(25), 327-340
• Koçak, O. (1992). Çelişki ve Fark, Defter. (18)
• Kumar, K. (1999). Sanayi Sonrası Toplumdan Post-Modern Topluma-Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları (Çev. Mehmet Küçük). Dost Kitabevi.
• Kuspit, D. (2010). Sanatın Sonu. Metis Yayınevi.
• Murakami, T. (2018, 3 Kasım). Takashi Murakami, the “Warhol of Japan”. http://www.hasta-standrews.com/features/2018/11/3/takashi-murakami-the-warhol-of-japan
• Otman, S. (2020). 1960 Sonrası Çağdaş Sanatta Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Feminizm: Judy Chicago ve Nur Koçak Karşılaştırması [Yüksek Lisans Tezi]. Antalya Akdeniz Üniversitesi.
• Örge, N. ve Artun, A. (2017). Çağdaş Sanat Nedir? Modernlik Sonrasında Sanat (Çev. Kemal İz, Zeynep Baransel, Nursu Örge). İletişim Yayınları.
• Özütemiz, G. (1997). Cumhuriyet Dönemi Türk Resim Sanatında Kaynak Sorunları [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Denizli Pamukkale Üniversitesi.
• Papila, A. (2007). Kimliğin Anlatım Aracı Olarak Sanat. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (1), 176-190.
• Pekpelvan, B. (1999). Geleneksel Değerlerimizin Çağdaş Değerlere Ulaştırılması Sempozyum Bildirileri. Kültür Bakanlığı Yayını.
• Pelvanoğlu, B. (2010). Devrim Erbil. Olcayart Publications.
• Smith, T. (2013). Our Contemporaneity. Alexander Dumbadze and Suzanne Hudson (ed.), Contemporary Art: 1989 to the Present icinde (17-27). Blackwell.
• Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. İmge Kitabevi.
• Tansuğ, S. (1995). Resim Sanatının Tarihi. Remzi Kitabevi.
• Taşdelen, H.M. (2022). Gelenek ve Görenek. Tübitak Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. (2).81
• Toulmin, S. (2002). Kozmopolis /Modernite'nin Gizli Gündemi. Paradigma Yayınları.
• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük. (2023, Mart). https://sozluk.gov.tr/ “gelenek”
• Wilson, M. (2015). Çağdaş Sanat Nasıl Okunur. Hayalperest Yayınevi.
• Yıldız, Ö. (2022). 1980 Sonrası Türk Resim Sanatında Kadın Sanatçıların Yapıtları ve Öznellik [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Yılmaz, M. (2013). Modernden Postmoderne Sanat. Ütopya Yayınevi.
• Görsel Kaynakça
• Şekil 1. Eyüboğlu, B.R. (1957). Horon. (Kağıt Üzerine Guaj). https://www.wikiart.org/en/bedri-rahmi-eyuboglu/horon
• Şekil 2. Erbil, D. (2016). Sultanahmet’in Gizemi. (Tuval Üzerine Yağlıboya). Contemporary İstanbul Kataloğu 2016. Olcayart.
• Şekil 3. Tekcan, S.S. (1995). İsimsiz. (Kağıt Üzerine Gravür Baskı). https://www.anatoliamuzayede.com/urun/870781/suleyman-saim-tekcan-kagit-uzeri-gravur-baski-1995-imzali-70x50-cm
• Şekil 4. Koçak, N. (1981). Annem, Babam, Ablam ve Ben I. (Tuval üzerine Akrilik). https://saltonline.org/tr/2170/mutluluk-resimlerimiz
• Şekil 5. Karamustafa, G. (1979). İsimsiz. (Kağıt Üzerine Karışık Teknik). https://artam.com/muzayede/304-degerli-tablolar-ve-antikalar/gulsun-karamustafa-1946-isimsiz-5
• Şekil 6. Chicago, J. (1974). Akşam Yemeği Daveti. (Enstalasyon, Fotoğraf). https://www.brooklynmuseum.org/exhibitions/dinner_party/
• Şekil 7. Chicago, J. (1984). Doğum Projesi. (Nakış). https://judychicago.com/gallery/birth-project/bp-artwork/
• Şekil 8. Murakami, T. (2001). Matango Çiçeği (A). (Yağlıboya, Akrilik, Fiberglas ve Metal) https://www.mutualart.com/Artwork/Flower-Matango--A-/BCA8F80E7602D80E