A Kişilik Tipi ve İşyeri Mutluluğu İlişkisinde İçsel Motivasyonun Rolü

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 938 - 975, 30.06.2023

Salih Güney , Gülen Ergin

https://doi.org/10.15869/itobiad.1265046

Cited By: 1

Öz

Çalışmada işyeri mutluluğu kavramının A kişilik tipine göre farklılık gösterip göstermediği ve bu bağlamda içsel motivasyonun rolü incelenmiştir. Bireyler dış görünüşleri ve zihinsel yapıları bir birinden farklıdır. Bu durumun doğal bir sonucu olarak da dış dünyayı algılayış biçimleri de bir birinden farklıdır. Kişilik kavramının esası bu unsurlardan meydana gelmektedir. Kişilik bireyin dış dünya ile olan münasebetini etkiler ve hislerini, düşünce ve eylemlerini yönlendirir. Bu çalışmada A kişilik tipi ele alınacaktır. İşyeri mutluluğu Türkiye’de akademik olarak az çalışılan ve işletmeler açısından düşündüğümüzde ise çoğunlukla üstünde fazla durulmayan bir kavramdır. Bununla beraber işyerinde mutlu olan çalışanın bulunduğu kuruma her anlamda katkı sağlaması beklenmektedir. Çalışanların mutluluğunu etki eden hisler ve bireyin kendisinde olduğunu düşündüğü potansiyeli gerçekleştirdiğine ilişkin fikri işyeri mutluluğu kavramının temelini meydana getirmektedir. Motivasyon kuramları uzun yıllardır araştırılan ve teorilerle açıklanmaya çalışılan kavramlardır. Çalışmamızda sadece içsel motivasyon ele alınmıştır. İçsel motivasyonu dışsal motivasyondan ayıran en önemli nokta motivasyon kaynağının bireyin kendisi ve iç dünyası olmasıdır. Bireylerde içsel motivasyonun dışsal motivasyondan daha etkili olması beklenmektedir. Bunun nedeni ödüllendirme gibi dışsal motivasyon faktörlerinin ortadan kalkması durumunda bireyin motivasyonunun kolayca düşmesidir. Araştırmada bireylerin işyerinde mutlu olma hallinin A kişilik tipi ve içsel motivasyon gibi işletme dışı faktörlerinden etkilenmesinin araştırılması bakımından literatüre katkısı bulunmaktadır. Araştırma öğretmenlere yönelik yapılmış olup 500 anketten 390 geçerli anket çalışmada kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; A kişilik tipinin işyeri mutluluğuna doğrudan ve dolaylı etkisi bulunduğu saptanmıştır. Araştırma ile literatüre yapılan katkının yanı sıra insan kaynakları süreçlerinde kişilik yapısı motivasyon ve işyeri mutluluğu gibi kavramları dahil etmek isteyen kurumlara de katkı sağlanabilir. Araştırmanın örneklemini öğretmenler oluşturması nedeniyle elde edilmiş olan bulguların özellikle eğitim kurumlarına katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

İçsel Motivasyon, İş yeri mutluluğu, A tipi Kişilik, Motivasyon, Kişilik, Aracı Rol

The Role of Intrinsic Motivation in the Relationship between Personality Type A and Workplace Happiness

Öz

In this study, whether the concept of workplace happiness differs according to personality type A and the role of intrinsic motivation will be examined in this context. Individuals are different from each other in terms of their external appearance and mental structures. As a natural consequence of this, the way they perceive the external world is also different from each other. The essence of the concept of personality consists of these elements. Personality affects the relationship of individuals with the external world and directs their feelings, thoughts, and actions. In the study, personality type A will be discussed. Workplace happiness is a concept that is rarely studied academically in Türkiye and when we think about it in terms of businesses, it is mostly not emphasized much. In addition, it is expected that the employee who is happy at the workplace will contribute to the institution in every sense. The feelings that affect the happiness of the employees and the idea that the individual realizes the potential he thinks he has, form the basis of the concept of workplace happiness. Motivation theory is a concept that has been researched for many years and tried to be explained with theories. In the study, only intrinsic motivation was considered. The most important point that distinguishes intrinsic motivation from extrinsic motivation is that the source of motivation is the individual himself and his inner world. The research was conducted for teachers and 390 valid questionnaires out of 500 questionnaires were used in the study. According to the results of the research, it was determined that personality type A has a direct and indirect effect on workplace happiness. It is expected that the findings will contribute especially to educational institutions, since the sample of the research is teachers.

Anahtar Kelimeler

Intrinsic Motivation, Workplace Happiness, Personality Type A, Motivation, Personality, Mediator Role

Kaynakça

• Abdullah, A., and Ling, Y. L. (2016). Understanding workplace happiness in schools: The relationships between workplace happiness, teachers’ sense of efficacy, affective commitment and innovative behavior. Academy of Social Science Journal, 1(4), ss.80-83.
• Abraham, S. (2015), Factors influencing workplace happiness among employees in software companies in Bangalore, International Journal of Research in Applied Management Science&Technology II (I), ss.2410-2456
• Acharya, N. ve Joshi, S. (2009), Influence of parents' education on achievement motivation of adolescents, Indian Journal Social Science Researches, 6(1), ss.72-79
• Akduman, G., ve Karahan, G. Dijital Çağda ETİK Değerlere Yatkınlık ve Mutluluk Arasındaki İlişkinin Kişilik Çerçevesinde İncelenmesi: Sivil Havacılık Kabin Hizmetleri Öğrencileriyle Bir Araştırma. FSM Mesleki Bilimler Dergisi, 1(1), ss.1-20.
• Akın, O. Ve Aktar, A. (2019), Muhasebe meslek mensuplarında mesleki yabancılaşmanın işyeri mutluluğu üzerine etkisi: burdur ili ve Bucak ilçesinde bir araştırm”, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(2), ss.1-24
• Ali, Aksu, Nejat, İ. R. A., Yalçınkaya, M., ve Yurttaş, A. (2017). Öğretim Elemanlarının İşi Erteleme Davranış Düzeyleri ile A-Tipi Kişilik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), ss.2445-2458.
• Alparslan, A. M. (2016). Emek İşçilerinde Fazladan Rol Davranışının Öncülü: İş Tatmini mi İşyerinde Mutluluk mu? Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), ss. 203-215
• Amani Nezhad, J., et. al (2022). Happiness and achievement motivation among Iranian nursing students: a descriptive correlational study. BioMed Research International, Vol. 2022(2022), ss. 2-10
• Ayalew, E., vd. (2021). Intrinsic motivation factors associated with job satisfaction of nurses in three selected public hospitals in Amhara regional state, International Journal of Africa Nursing Sciences, 15(2021), ss. 1-6
• Aziz, R., vd. (2014). Personality and happiness among academicians in Malaysia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (116), ss. 4209-4212.
• Bahrampour, S. vd. (2022). The Role of Personality Types, Perception of Success and Regulation of Sports Behavior in Motivation of Sports Participation in Non-Athlete Female Students: a self-determination theory Approach. Sport Psychology Studies (ie, mutaleat ravanshenasi varzeshi), 11(41), ss. 195-220.
• Balfakih, D. (2019). Çalışanın kişilik özellikleri ve psikolojik güçlendirmenin iş motivasyonu üzerine etkileri: Türkiye ve Yemen uygulaması, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, s.107
• Baltaş, A. ve Baltaş. Z. (2004), Stres ve Başa Çıkma Yolları (22nci Basım), İstanbul, Remzi Kitabevi, ss. 147-148
• Baron, R. M., ve Kenny, D. A. (1986), “The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations”, Journal of personality and social psychology, 51(6), s. 1173
• Basit, A. vd. (2018). The Influence of Internal Motivation and Work Environment on Employee Productivity, KnE Social Sciences., 3(10), s.793
• Bastari, A. vd. (2020). Digitalization in banking sector: the role of intrinsic motivation. Heliyon, 6(12), ss.2-12
• Batıgün, A. D., ve Şahin, N. H. (2006). İş stresi ve sağlık psikolojisi araştırmaları için iki ölçek: A-tipi kişilik ve iş doyumu. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(1), ss.32-45.
• Bhandari, S. vd. (2022) Effect Of Personality Types on Workplace Happiness Of University Teachers In Delhi/NCR. (17), ss.1388-1398
• Bhatia, A., and Mohsin, F. (2020). Comprehensive literature review on workplace happiness linked to employee outcomes. Test Engineering and Management, May-June, (83), ss.29266-29279.
• Bravo, E., Amante, B., Simo, P., Enache, M., & Fernandez, V. (2011). Video as a new teaching tool to increase student motivation. In 2011 IEEE global engineering education conference (EDUCON) (pp. 638-642). IEEE.
• Busato, V. vd. (2000). Intellectual ability, learning style, personality, achievement motivation and academic success of psychology students in higher education. Personality and Individual differences, 29(6), ss.1057-1068.
• Cameron, J.,ve Pierce, W. D. (1994), “Reinforcement, reward, and intrinsic motivation: A meta-analysis”, Review of Educational research, 64(3), s.364
• Caplan, R. D., ve Jones, K. W. (1975). Effects of work load, role ambiguity, and type A personality on anxiety, depression, and heart rate. Journal of applied psychology, 60(6), s.713.
• Clark, M. H.,ve Schroth, C. A. (2010). Examining relationships between academic motivation and personality among college students. Learning and individual differences, 20(1), ss.19-24.
• Çiçek, İ. ve Aslan, A. E. (2019). Kişilik ile ayrışma bireyleşme arasında akran ilişkilerinin aracılığı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(4), ss.2642-2671.
• DeCarlo, L. T. (1997). On the meaning and use of kurtosis. Psychological methods, 2(3), s.292.
• Demircioğlu, M.A. and Chen, C.A. (2019), “Public employees' use of socialmedia:Its impact on need satisfaction and intrinsic work motivation”, Government Information Quarterly, (36), s.52
• Doğan, S., ve Aslan, M. (2018). Psikolojik sermaye, içsel motivasyon ve iş tatmini ilişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), ss.112-125.
• Durna, U. (2004). Stres, A ve B tipi kişilik yapısı ve bunlar arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 11(1), ss.191-206.
• Eren, E. (2017), Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Yayıncılık, İstanbul, s.83
• Ergün, Kara.,ve Başboğa, M. İ. (2022),İşyeri Mutluluğu ve İş Tatmini İlişkisinde Algılanan Örgütsel Desteğin Aracı Rolünün Belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), ss.364-384.
• Erhan, T. (2021) “İşyeri mutluluğu: Bir kavram incelemesi”, OPUS International Journal of Society Researches, 17(38), s.5690
• Feist, J. ve Feist, G. J. (2008). Theories of Personality. McGraw−HillPrimis. s.4
• Fisher, C. D. (2010), Happiness at work, International journal of management reviews, 12(4), s.384
• GhorbaniAmir, H. (2011). Relationship between Type A personality and mental health. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (30), ss.2010-2018.
• Griffiths, M. D., ve Dancaster, I. (1995). The effect of Type A personality on physiological arousal while playing computer games. Addictive behaviors, 20(4), 543-548
• Groeneveld, R. A., & Meeden, G. (1984). Measuring skewness and kurtosis. Journal of the Royal Statistical Society: Series D (The Statistician), 33(4), 391-399.
• Güney, S. (2007), Yönetim ve Organizasyon, Nobel Yayın Dağıtım, 2. Basım, Ankara. s. 294
• Güney, S. (2011), Örgütsel Davranış, Nobel Yayın Dağıtım, 1. Basım, Ankara, s.54
• Güney, S. (2017), Yüksek Lisans, Doktora ve Doçentlik Sınavı İçin Yönetim ve Organizasyon El Kitabı, Nobel Yayınevi, 2.Basım, Ankara. s.294
• Hassanzadeh, R., and Mahdinejad, G. (2013). Relationship between happiness and achievement motivation: A case of university students. Journal of Elementary Education, 23(1), s.53-65.
• Hopkins, K. D. ve Weeks, D. L. (1990). Tests for normality and measures of skewness and kurtosis: Their place in research reporting. Educational and psychological measurement, 50(4), ss.717-729.
• Jain, S., & Sharma, V. (2019). What Determines Workplace Happiness?. Research Journal of Humanities and Social Sciences, 10(2), ss.495-502.
• Joo, B. K. ve Lee, I. (2017, August), “Workplace happiness: work engagement, career satisfaction, and subjective well-being”, In Evidence-based HRM: A global forum for empirical scholarship, Emerald Publishing Limited. 5(2), s.209
• Jumaboyev, J. S. ve Daminova, G. O. (2019). Role of Techers’ Motivationin Teching, Вопросы науки и образования, (3)47, s. 84
• Kamilcelebi, H. (2022). Effects of the COVID-19 Pandemic on Happiness and Socioeconomic Conditions: Differences Across Countries and Individuals' Personality Traits. Journal of Economic Policy Researches, 9(2), 353-372.
• Kandemir, H. ve Özdaşlı, K. (2019), “Olumlu İnformel İletişimin Personel Güçlendirme Aracılığı İle İş Yeri Mutluluğuna Etkisi: Araştırma Görevlileri Üzerine Bir Araştırma”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(18), s.254
• Karasar, N. (2009), Bilimsel Araştırma Yöntemi, 2. Baskı. Nobel Yayınları, Ankara., s.77
• Keçeci, H. S., vd. (2021). Dijital Bağımlılık ve FoMo, Kişilik Faktörleri ve Mutluluk ile İlişkisi: Üniversite Öğrencileri İle Bir Uygulama. Bağımlılık Dergisi, 22(4), ss.379-394.
• Keshavarz, M. H., and Hulus, A. (2019). The effect of students’ personality and learning styles on their motivation for using blended learning. Advances in Language and Literary Studies, 10(6), ss.78-88.
• Kun, A, ve Gadanecz, P. (2019), “Work place happiness, well-being and their relationship with psychological capital: A study of Hungarian Teachers”, Current Psychology, 4(1), s.2
• Kurtuluş, K. (2004), Pazarlama Araştırmaları, Genişletilmiş Yedinci Basım, Literatür Yayıncılık Dağıtım Pazarlama San. Tic. Ltd. Şti, İstanbul., s.252
• Lelord, F. and C. Andre. (2001), “Zor Kişilikler”le Yaşamak, (Çev. Rıfat Madenci), İstanbul, İletişim Yayınları, s.162.
• Lindner, J. R. (1998). Understanging employee motivation. Journal of extension, 36(3), s.1
• Mogilner, C, (2012), How happiness affects choice, Journal of Consumer Research, 39(2), s.429
• Moors, J. J. A. (1986). The meaning of kurtosis: Darlington reexamined. The American Statistician, 40(4), 283-284.
• Murat, B. A. Ş., ve Alagöz, G. Çalışan motivasyonu İle İşyeri Mutluluğu Arasındaki İlişkide Kişi-Örgüt Uyumunun Aracılık Rolü. Verimlilik Dergisi, (4), 693-706.
• Murray, H. A. ve Kluckhohn, C. (1948). Outline of a conception of personality, personality in nature, society, and culture, 7(3), ss. 3–32
• Nehme, M. (2010), E-learning and Student's Motivation, Legal education review, 20(1/2), s.224
• Oudeyer, P. Y. ve Kaplan, F. (2009), “What is intrinsic motivation? A typology of computational approaches”, Frontiers in neurorobotics, 1(6), s.1
• Owler, K. (2012). Facilitating internal motivation: Impacts of the life code matrix model on working life. 10(2), International Journal of Evidence Based Coaching and Mentoring, ss.65-75
• Önen, S. M., ve Kanayran, H. G. (2015). Liderlik ve motivasyon: kuramsal bir değerlendirme. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 43-64.
• Özcan, M. (2021). Benlik belirginliği, psikolojik güçlendirme ve içsel motivasyon arasındaaki ilişkiler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.26
• Özgün, A., ve diğ.(2017). Hentbolcuların spora özgü başarı motivasyonu ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 3(Special Issue 2), 83-94.
• Özkes, S. vd. İşyeri mutluluğu: Örgütsel Davranışta Ölçek Araştırmaları, (II),Eğitim Yayınevi s.165.
• Özsoy, E. (2013). A tipi ve b tipi kişilik ile iş tatmini arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma, Yayınlanmamış Doktora tezi, Sakarya Universitesi, s.33
• Pertev, E. (2006). A tipi ve B tipi kişilik özellikleri ile stres arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Universitesi, s.45
• Polatcı, S., ve Ünüvar, H, İşte Mutluluk Ölçeği (İMÖ): Bir Ölçek Geliştirme çalışması, Journal of Research in Business, 6(1), s.181
• Rao, Gudivada Venkat; Vijayalakshmı, D. ve Goswami, Rama. (2018) A study on factors of workplace happiness. Asian Journal of Management9(1), ss.251-260.
• Rosenman, R. H., ve Friedman, M. (1974). Neurogenic factors in pathogenesis of coronary heart disease. Medical Clinics of North America, 58(2), ss.269-279.
• Rowshan, A.Stres Yönetimi (2000), (İkinci Basım), İstanbul, Sistem Yayıncılık, s.141
• Sabuncuoğlu, Z.ve Tüz, M., (2008), Örgütsel Psikoloji, (4. Baskı). Bursa: Furkan, s.3
• Sakallı, A. E. (2019). A Tipi ve B Tipi Kişilik Özelliğine Sahip Bireylerde İş Doyumu Ve Kazalanma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ohs Academy, 2(1), ss.11-31.
• Sakitri, G. (2020). The relationship among student stress, Type A personality, and academic performance in a business school in Indonesia. Journal of Education for Business, 95(3), ss.169-179.
• Salas-Vallina, A.,ve Alegre, J. (2021), “Happiness at work: Developing a shorter measure”, Journal of Management & Organization, 27(3), s.93
• Seyidoğlu, H. (1993), Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı (Genişletilmiş 5. Baskı), Gutem Yayınları, İstanbul, s.25
• Skudiene, V., and Auruskeviciene, V. (2012). The contribution of corporate social responsibility to internal employee motivation. Baltic journal of management, 7(1), s. 53
• Şahin, N. H., Güler, M. ve Basım, H. N. (2009). A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(3), ss. 243-254.
• Tarhan, N. (2002). Stresi mutluluğa dönüştürmek (2. Baskı). İstanbul: Timaş, s.28
• Taş, M. A., ve Tortumlu, M. (2021). Esnek çalışma ortamındaki çalışanlarda öz kontrol ve öz yönetim, içsel motivasyon ve mutluluk ilişkisine dair bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(31), ss.940-954.
• Uchida, Y. ve Oishi, S. (2016). The happiness of individuals and the collective. Japanese Psychological Research, 58(1), ss. 125-141.
• Uğurlu, E. (2023). Ekonometri Uygulamaları Kılavuzu. Lap Lambert Academic Publishing, s.8
• Varias ve Seniati (2018),The role of work-life balance as a mediator between psychological climate and organizational commitment of lecturers in higher education institutions, Perspectives from Psychology and Behavioral Sciences, 7(9), s.376
• Vivek, S. ve Sonam, J. (2018), “Happiness at the Workplace: A Conceptual Recapitulation”,Asian Journal of Management, 9(3), s.1090
• Wesarat, P. O. (2014), “A conceptual framework of happiness at theworkplace”, Asian Social Science, 11(2), s.78
• Yazıcıoğlu, Y., ve Erdoğan, S. (2014). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri (4. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık. s.45
• Yılmaz, V. ve Dalbudak, Z. İ. (2018). Aracı Değişken Etkisinin İncelenmesi: Yüksek Hızlı Tren İşletmeciliği Üzerine Bir Uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(2), ss. 517-534.
• Yoder L. (1987) “Modifying theType A Behavior Pattern”, Journal of Religion and Health, 26(1), s.58
• Yüksekbilgili, Z. ve Akduman, G.(2016), Bireysel mutluluk ve işkoliklik ilişkisi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), s.98