Hayat Bilgisi Öğretimi Çerçevesinde İlkokul Öğrencilerinde Hijyen Kavramı

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 1375 - 1395, 30.09.2023

Ozcan Palavan

https://doi.org/10.15869/itobiad.1257595

Öz

Bu çalışmanın amacı KKTC’de öğrenim gören ilkokul öğrencilerinin Hayat Bilgisi (1.,2. Ve 3. Sınıf) dersi “Sağlığım” öğrenme alanı çerçevesinde öğrendikleri “Hijyen” konusunda düşüncelerinin ortaya konulmasıdır. Bu çerçevede Hayat Bilgisi programını tamamlamış ve 4. Sınıfa geçmiş öğrencilerle çalışma gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji deseni kullanılarak gerçekleşen bu çalışmada örneklemi Girne (n = 107), Lefkoşa (n = 47) ve Güzelyurt (n = 31) ilçelerinden seçilen ve dördüncü sınıfta öğrenim gören 185 öğrenci oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde uygun örnekleme kullanılmıştır. 185 öğrencinin verdiği cevaplar analiz edildiğinde “Hijyen” kavramına yönelik farklı frekanslara sahip toplam 58 geçerli metafor belirlenmiştir. Metaforlar özellikleri bakımından incelendiğinde sekiz temada toplanmıştır. Bu temalar Temizlik, Temizlik Malzemesi, Canlı Varlık, Aile, Sağlık, Cansız Varlık, Manevi Boyut, Mikrop olarak isimlendirilmiştir. Metaforlar frekans olarak sıralandığında Temizlik (f=65), süpürge (f=9), anne (f=8), beyaz (f=8), su (f=8) ilaç (f=6) en çok geliştirilen metaforlar olarak belirlenmiştir. Çalışma verileri neticesinde hijyen konusunda öğrenciler önemli bir oranının temizlik ile hijyeni bağdaştırmıştır olduğunu söyleyebiliriz. Burada belli ölçüde bir dil birlikteliği sağlanması birbirlerini anlamada daha faydalı olabilir. Hijyen türleri konusunda da detaylı bir bilgilerinin olduğuna yönelik sonuç elde edilememiştir. Temizlik noktasında çevrenin rol model alındığını ve onların hijyen oluşturmak için yaptıklarının zihinlerde yer ettiğini görmekteyiz. Temizliğin nasıl yapıldığı noktasında derinlemesine inceleme yapmaları hatta laboratuvar deneyimleri ile durumu tespit etmeleri yaralı olacaktır. Burada eksik kalan noktalardan birisi hijyenin sadece köpüren malzemelerle sağlanmadığı noktasının açıklığa kavuşması gerektiğidir. Öğrencilerin ortaya koyduğu ifadelerden hijyen konusunda belli orada bilgi sahibi oldukları belirlenmiştir. Fakat hijyen türleri konusunda detaylı bir bilgilendirme yapılması gerekmekte olup bu noktada bir eğitim faydalı olacaktır. Ayrıca doğru ve yeterli temizliğin nasıl yapılacağına yönelik uygulamalara ihtiyaçları olduğu söylenebilir. Bu çerçevede hijyen uygulamalarına yönelik uzun vadeli çalışmalar yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Hijyen, Metafor, Ilkokul, Öğrenci, Öğretmen, Aile

The Concept of Hygiene of Primary School Students in the Scope of Social Studies Teaching

Öz

The aim of this study is to determine the perceptions of Turkish Cypriot students about "hygiene", which is an important subject in the learning field of My Health, within the scope of Life Studies (1st, 2nd and 3rd Grade) course in primary schools. It is to evaluate and offer suggestions according to the situation that will arise. In this context, the study group of the research consists of 4th grade students in the 2019-2020 academic year whose Life Studies program has been completed. This study has been carried out using the phenomenological research design, one of the qualitative research designs. The sample of this study was formed using the convenience sampling method. Accordingly, a total of 185 4th grade students enrolled in the elementary schools located in TRNC comprised the study sample. Of these students, 107, 47 and 31 students were enrolled in the elementary schools located in Kyrenia, Nicosia and Morfou districts of TRNC, respectively. Content analysis of the answers given by the 185 students revealed that students used a total of 58 valid metaphors for the concept of “Hygiene” in different frequencies. These 58 metaphors were categorized into 8 themes of Cleaning, Cleaning Materials, Living Things, Family, Health, Non-Living Things, Abstract Things and Germs. Students were found to have used cleaning (f=65) the most, followed by broom (f=9), mother (f=8), white (f=8), water (f=8) and medication (f=6), as the metaphors to explain their hygiene perceptions. A review of the frequencies of the metaphors put forward by the students regarding the theme of family within the scope of this study gave rise to the question of whether there are sufficient role models in terms of hygiene in students’ environments, within their families in particular. Further studies are needed to find an aswer to this question.

Anahtar Kelimeler

Hygiene, Metaphor, Elementary School, Student, Teacher, Family

Kaynakça

• Arat, A., Şimşek, I., & Koç Erdamar, G. (2014). Yatılı ilköğretim okulu ikinci kademe öğrencilerinin kişisel hijyen uygulamaları [Personal hygiene practices of boarding primary school second grade students.]. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 58-72.
• Aslan, D., Mermerkaya, M. U., Kaya, F. E., Kaya, H., Esen E., Koban Y. & Pekcan H. (2006). Ankara'da bir ilköğretim okulunda el yıkama konusunda yapılmış olan bir müdahale çalışması [An intervention study on hand washing in a primary school in Ankara.]. Turkiye Klinikleri J Med Sci, 26, 157-62.
• Borekci, G. & Uzel, A. (2009). Mersin İli Sosyal Hizmetler Çocuk Yuvası ve Yetiştirme Yurdundaki Çocuklarda Bağırsak Parazitleri, Fiziksel Büyüme ve Hijyen Alışkanlıklarının Belirlenmesi [Determination of Intestinal Parasites, Physical Growth and Hygiene Habits in Children in Mersin Social Services Nursery and Orphanage]. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 33 (1), 63 – 72.
• Buyukozturk, S. (2012). Manual of data analysis for social sciences. Ankara, TR: Pegem Academi Publishing.
• Can, G., Topbas, M. & Kapucu, M. (2004). Trabzon'da iki farklı yerleşim yerindeki ilköğretim öğrencilerinin kişisel hijyen alışkanlıkları [Personal hygiene habits of primary school students in two different settlements in Trabzon]. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 3(8), 170-7.
• Cetinkaya, S., Arslan, S., Nur, N., Demir, O.F., Ozdemir, L. & Sumer, H. (2005). Sivas İl Merkezi'nde sosyoekonomik düzeyi farklı üç ilköğretim okulu öğrencilerinde kişisel hijyen alışkanlıkları [Personal hygiene habits of three primary school students from different socioeconomic levels in Sivas City Center]. Sted 14(10), 229-36.
• Daldal, N., Karaman, U., Aycan, O.M., Colak, C., Miman, O., Celik, T. & Atambay, M., (2007). Çocuk yuvası ve yetiştirme yurdundaki çocuklarda bağırsak parazitleri yaygınlığının incelenmesi [Investigation of the prevalence of intestinal parasites in children in kindergarten and orphanage]. İnönü Üniv Tıp Fakultesi Dergisi, 14 (4), 231-235.
• Dennehy, P.H. (2000). Effect of handwashing with soap on diarrhea risk in community. Pediatr Infect Dis Journal, 19, 103, 5. 13.
• Güler, C. (2004). Kişisel Hijyen [Personal Hygiene]. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 3(6), 119-132.
• Grene VW. (2001). Personal hygiene and life expectancy improvements since 1850: Historic and epidemiologic associations. Am J Infect Control, 29, 203-6.
• Handwashing Liaison Group. (1999) Handwashinga modest measure with a big effect. BMJ, 318, 686.
• Ince, N. & Ince, H., (2002). İlkokul çocuklarında bağırsak parazit infeksiyonları prevalansı, etkileyen faktörler ve büyümeye etkisi [Prevalence of intestinal parasitic infections in primary school children, influencing factors and effect on growth]. Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi, 32(1-2), 106-111.
• Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2012). İlköğretim Okulu 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin temizlik ve hijyen algıları [Cleaning and hygiene perceptions of 6th, 7th and 8th grade primary school students]. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi,2(2), 51-61.
• Kanatli, F. & Schreglmann, S. (2017). Metaphoric Perceptions of Primary and Secondary School Students to wards the Concepts of War and Peace. Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute, 14 (37), 127-146.
• Kandemir, B., Durduran, Y., Pekcan, S. & Duman, Ç.S. (2016). Çocuk polikliniğine başvuran ilköğretim öğrencilerinde el yıkama uygulamalarının gözlemlenmesi [Observation of handwashing practices in primary school students who applied to the pediatric outpatient clinic.]. KSU Tıp Fakültesi Dergisi, 11(1), 32-36.
• Kaya, M., Buyukserbetçi, M., Meriç, M.B., Celebi, A.E., Boybeyi, Ö., Isık, A., Bozkurt, İ.H., Vaizoglu, S.A. & Guler, Ç. (2006). Ankara'da bir lisenin 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin kişisel hijyen konusunda davranışlarının belirlenmesi [Determination of personal hygiene behaviors of 9th and 10th grade students of a high school in Ankara.]. Sted ,15(10), 179-83.
• Kirim, C. & Hirca, N. (2015). Lise öğrencilerinin kişisel hijyen ve temizlik alışkanlıklarının fen okur-yazarlığına göre değerlendirilmesi [Evaluation of high school students' personal hygiene and cleaning habits according to science literacy]. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 790–802. doi: 10.14686/buefad.v4i2.5000138700
• Kitis, Y. & Bilgili, N. (2011). İlköğretim öğrencilerinde el hijyeni ve el hijyeni eğitiminin etkinliğinin değerlendirilmesi [Evaluation of the effectiveness of hand hygiene and hand hygiene education in primary school students]. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanat Dergisi, 4(1), 93-102.
• Mbakaya, B.C., Lee, P.H. & Lee, R.L.T. (2019). Effect of a school-based hand hygiene program for Malawian children: A cluster randomized controlled trial. American Journal of Infection Control, 47(12), 1460-1464. doi: 10.1016/j.ajic.2019.06.009
• Mermer, G., Durusoy, R., Turk M. & Coyle, SB. (2016). Hijyen eğitiminin öğrencilerin bilgi düzeyine ve okul devamsızlığına etkisi[The effect of hygiene education on students' knowledge level and school absenteeism]. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 16-22.
• MEB, (2012). Okul-Aile Birligi Yonetmeligi [School-Parent Association Regulation]. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1532.pdf (20/11/2012-28473) Date of Access: 16.04.2021
• Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded source book qualitative data analysis. London, UK: Sage.
• Nurudeen, A., & Toyin, A. (2020). Knowledge of Personal Hygiene among Undergraduates. JHE (Journal of Health Education), 5(2), 66-71.
• Onsuz, M. F. & Hidiroglu, S. (2008). İstanbul'da farklı iki ilköğretim okulundaki öğrencilerin kişisel hijyen alışkanlıklarının belirlenmesi [Determination of personal hygiene habits of students in two different primary schools in Istanbul.]. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 9 (1), 9-17.
• Ozkal, N. (2020). Okulöncesinden Liseye Öğretim Programlarında Temizlik ve Hijyen: Türkiye Örneği [Cleaning and Hygiene in Curriculums from Pre-school to High School: The Case of Turkey] . Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (50), 191-206. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/deubefd/issue/58469/797808
• Parlak, T. (2020). Gıda ürünleri üretiminde hijyen kavramına farklı bir bakış [a dıfferent vıew on the concept of hygıene ın the productıon of food products] . Ohs Academy , 3 (2) , 73-101 . doı: 10.38213/ohsacademy.740235
• Stevenson, R.J., Case, T.I., Hodgson, D., Porzig-Drummond, R., Barouei, J. & Oaten, M.J. (2009). A scale for measuring hygiene behaviour: Development, reliability and validity. American Journal Infection Control, 37(7), 557-564. doi:10.1016/j.ajic.2009.01.003
• Sasmaz, T., Karaomerlioglu, O., Demirhindi, H., Aytac, N. & Akbaba, M. (2000). Doğankent Celilçavuşoğlu ilköğretim okulunda öğrenim gören öğrencilerde bağırsak parazitlerinin araştırılması [Investigation of intestinal parasites in students studying at Doğankent Celilcavuşoglu primary school.]. Türkiye Parazitol Dergisi, 24(4): 391-394.
• Taskiran, N., Khorshid, L. & Sarı, D. (2019) Üniversite öğrencilerinin hijyen davranışlarının karşılaştırılması [Comparison of hygiene behaviors of university students]. Sağlık ve Toplum, 29(2), 65-78.
• Ugurlu, Y. K., Durgun, H., Nemutlu, E. & Kurd, O. (2020). COVID-19 salgını sırasında bireylerin sosyal el yıkama bilgi ve tutumunun değerlendirilmesi: Türkiye örneği [Evaluation of social handwashing knowledge and attitude of individuals during the COVID-19 epidemic: The case of Turkey]. Journal Of Contemporary Medicine,10, 1-8. doi: 10.16899/jcm.745349
• Ulukanligil M, Seyrek A. (2003). Demographic and parasitic infection status of schoolchildren and sanitary conditions of schools in Sanliurfa, Turkey. BMC Public Health, 3: 29.
• Ural, D. (2007). Konaklama işletmelerinde çalışan personelin kişisel hijyen bilgileri ve uygulamaları üzerine bir araştırma [A research on personal hygiene knowledge and practices of personnel working in accommodation establishments] (Unpublished Mastes Thesis). Ankara, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Uzunçakmak, T. (2012). Ergenlerde öz bakım eğitiminin öz bakım gücüne etkisi [The effect of self-care education on self-care power in adolescents]. (Unpublished Master Thesis), Kayseri, Erciyes Üniversitesi.
• Wenzel, R.P. (1995). The economic of nasocomial infections. J Hosp Infect; 31: 79-87.
• WHO. (2002). Control of Chagas disease: second report of the WHO expert committee World Health Organization.
• WHO. (2009). Diarrhoea: why children are still dying and what can be done. Geneva:UNICEF/WHO.https://www.who.int/maternal_child_adolescent/documents/9789241598 415/en/ [Date of Access: 16.04.2021]
• Wong, T.W. & Wai-San Tam, W. (2005). Handwashing practice and the use of personal protective equipment among medical students after the SARS epidemic in Hong Kong. Am J Infect Control; 33: 580-6. doi: 10.1016/j.ajic.2005.05.025.
• Vivas, A., Gelaye, B., Aboset, N., Kumie, A., Berhane, Y. & Williams, M.A. (2010). Knowledge, attitudes, and practices (KAP) of hygiene among school children in angolela, ethiopia. Journal of Preventive Medicine and Hygiene, 51(2), 73-90.
• Yaramis, N., Karatas, N. & Ekti, F. (2005). Nevşehir il merkezinde bulunan ilköğretim çağındaki çocukların ağız sağlığı durumu ve alışkanlıklarının belirlenmesi [Determination of oral health status and habits of primary school children in Nevşehir city center]. Sted 14(12): 256- 259.
• Yavuz, S., (2000). Özel ve Devlet Okullarında Kişisel Hijyen Alışkanlıkları [Personal Hygiene Habits in Private and Public Schools]. Sağlık Eğitim Fakültesi [Bitirme Tezi]. İstanbul, Marmara Üniversitesi
• Yildirim, A. & Simsek, H. (2016). Qualitative research methods in social sciences. Ankara, TR: Seçkin Publishing.
• For info: http://www.tk.org.tr/APA/apa_2.pdf