Algılanan Çevre Bilgisinin Sürdürülebilir Tüketim Davranışı Üzerindeki Etkisinde Çevresel Kaygının Aracılık Rolü

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 3, 1392 - 1417, 30.09.2024

Gülçin Bilgin Turna

https://doi.org/10.15869/itobiad.1447187

Öz

Sürdürülebilir tüketim, mevcut ve gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kaynakların verimli bir şekilde kullanılmasını ifade etmekte olup, Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri 2030”un hedeflerinden biridir. Bireylerin sürdürülebilir bir gelecek sağlamak amacıyla tüketim alışkanlıklarını yeniden değerlendirmeleri gerekmektedir. Algılanan çevre bilgisi, bireylerin çevresel konular hakkındaki farkındalık ve bilgi düzeyini yansıtmaktadır. Çevresel kaygı, çevresel sorunların genel yaşam kalitesi üzerindeki olumsuz etkileri duyulan endişe düzeyidir. Algılanan çevre bilgisinin, bireylerin sürdürülebilir tüketim davranışlarını teşvik etme potansiyeli bulunmaktadır. Ayrıca, çevresel kaygı düzeyi yüksek olan bireylerin, çevre dostu seçimler yapma konusunda daha motive olmaları beklenmektedir. Bu doğrultuda, algılanan çevre bilgisinin bireylerin sürdürülebilir tüketim davranışlarını nasıl etkilediği ve bu etki üzerinde çevresel kaygının aracılık rolü olup olmadığı sorunsalından yola çıkarak oluşturulan anket formu, çevrimiçi ortamda katılımcılara uygulanmıştır. 343 adet geçerli anket verisi, Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) ile analize tabi tutulmuştur. Geçerlilik analizi Doğrulayıcı Faktör Analizleri (DFA), güvenirlilik düzeyleri ise Cronbach’s Alpha Güvenirlilik Analizleri ile sınanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, algılanan çevre bilgisi ve çevresel kaygı, sürdürülebilir tüketim davranışını pozitif yönde etkilemektedir. Dolayısıyla, çevre bilincinin ve çevresel kaygının artırılması, sürdürülebilir tüketim alışkanlıklarının teşvik edilmesi için önemli bir strateji olabilir. Algılanan çevre bilgisinin sürdürülebilir tüketim davranışına olan etkisinde, çevresel kaygının kısmi aracılık etkisinin bulunması, bireylerin çevre konusunda bilgi sahibi olmasının, sürdürülebilir tüketim davranışlarını doğrudan etkilediği kadar, bu etkinin çevresel kaygı üzerinden de dolaylı olarak şekillendiğini göstermektedir. Bu durum, çevresel bilgisi yüksek olan bireylerin, çevresel kaygıları da yüksekse, sürdürülebilir tüketim alışkanlıklarını daha güçlü bir şekilde benimseyebileceğini ifade etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Çevre Bilgisi, Sürdürülebilir Tüketim Davranışı, Çevresel Kaygı, Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Pazarlama

The Mediation Role of Environmental Concern in the Effect of Perceived Environmental Knowledge on Sustainable Consumption Behavior

Öz

Sustainable consumption refers to the efficient use of resources to meet the needs of current and future generations and is one of the goals of the “Sustainable Development Goals 2030” determined by the United Nations. Individuals need to re-evaluate their consumption habits to ensure a sustainable future. Perceived environmental knowledge reflects the level of awareness and knowledge of individuals about environmental issues. Environmental anxiety is the level of concern about the negative effects of environmental problems on the general quality of life. Perceived environmental knowledge has the potential to encourage sustainable consumption behaviors of individuals. In addition, individuals with high levels of environmental anxiety are expected to be more motivated to make environmentally friendly choices. In this context, a survey form was created based on the question of how perceived environmental knowledge affects individuals' sustainable consumption behaviors and whether environmental anxiety has a mediating role in this effect and was applied to participants in an online environment. 343 valid data were analyzed using Structural Equation Modeling (SEM). The validity analysis was tested using Confirmatory Factor Analyses (CFA), and reliability levels were assessed with Cronbach’s Alpha. According to the results, perceived environmental knowledge and environmental concern positively influence sustainable consumption behavior. Therefore, increasing environmental awareness and concern may be a crucial strategy to promote sustainable consumption habits. The partial mediation effect of environmental concern on the relationship between perceived environmental knowledge and sustainable consumption behavior suggests that having environmental knowledge directly influences sustainable consumption behaviors, along with indirectly through environmental concern. This indicates individuals with high environmental knowledge and concern are more likely to strongly adopt sustainable consumption habits.

Anahtar Kelimeler

Perceived Environmental Knowledge, Sustainable Consumption Behavior, Environmental Concern, Sustainability, Sustainable Marketing

Kaynakça

• Ajzen, I. (1985). From Intentions to Actions: A Theory of Planned Behavior. In: Kuhl, J., Beckmann, J. (eds) Action Control. SSSP Springer Series in Social Psychology. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-69746-3_2.
• Akdoğan, L., Durmaz, Y., & Değirmenci, B. (2020). Algılanan Tüketici Etkililiğinin Ekolojik Bilinçli Tüketici Davranışı üzerine Etkisi: Çevresel Kaygının Aracılık Rolü. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(20), 95-117.
• Anbukarasi, M.; Dheivanai, N. (2017). An Analytical Study on Consumers’ Awareness towards Green Fast Moving Consumer Goods in Coimbatore District. International Journal of Management Studies, 4, 44-55.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic and Statistical Consideration. Journal of Personality and Social Psychology, 1173-1182.
• Biswas, A. ve Roy, M. (2015). Green Products: An Exploratory Study On The Consumer Behaviour İn Emerging Economies of the East. Journal of Cleaner Production, 87, 463-468.
• Chi, T.; Ganak, J.; Summers, L.; Adesanya, O.; McCoy, L.; Liu, H.; Tai, Y. (2021). Understanding perceived value and purchase intention toward eco-friendly athleisure apparel: Insights from US millennials. Sustainability, 13, 7946.
• Çıngı, H. (1994). Örnekleme Kuramı. Ankara: H.Ü. Fen Fakültesi Basımevi.
• DiCiccio, T. J. ve Efron, B. (1996). Bootstrap Confidence Intervals. Statistical Science, 11(3), 189-228.
• Doğan, O., Bulut, Z.A., ve Çımrın, F.K. (2015). Bireylerin Sürdürülebilir Tüketim Davranışlarının Ölçülmesine Yönelik bir Ölçek Geliştirme Çalışması. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(4), 659-678.
• Dunlap, R. E., ve Van Liere, K. D. (1978). The “New Environmental Paradigm”. The Journal of Environmental Education, 9(4), 10-19.
• Esmaeilpour, M., & Bahmiary, E. (2017). Investigating the Impact of Environmental Attitude on The Decision to Purchase a Green Product with the Mediating Role of Environmental Concern and Care for Green Products. Management & Marketing, 12(2), 297-315.
• Gupta, K. ve Singh, N. (2020). Consumer Attitude Towards Sustainable Living in India, Social Responsibility Journal, doi: 10.1108/SRJ-03-2018-0081.
• Gürbüz, S. (2021). Amos ile Yapısal Eşitlik Modellemesi. Ankara: Seçkin.
• Hair, F. (2013). Multivariate Data Analysis. Pearson Education Limited.
• Hayes, A. (2018). Introduction To Mediation, Moderation And Conditional Process Analysis: A Regression- Based Approach. New York: The Guildford Press.
• Hines, J. M., Hungerford, H. R., & Tomera, A. N. (1987). Analysis and Synthesis of Research on Responsible Environmental Behavior: A Meta-Analysis. The Journal of Environmental Education, 18(2), 1-8. https://doi.org/10.1080/00958964.1987.9943482
• Jaiswal, D. ve Kant, R. (2018). Green Purchasing Behaviour: A Conceptual Framework and Empirical İnvestigation of Indian Consumers. Journal of Retailing and Consumer Services, 41, 60-69.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS Uygulamalı İstatistiksel Analizler. Ankara: Nobel.
• Khan, S.N. ve Mohsin, M. (2017). The Power Of Emotional Value: Exploring The Effects of Values on Green Product Consumer Choice Behavior. Journal of Cleaner Production, 150, 65–74.
• Kline, R. (2010). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. New York: The Guilford Press.
• Koçer, L.L. ve Delice, T. (2016). Yeşil Reklamlara Yönelik Tutumların Çevresel Duyarlılığa Etkisi: Çevresel Kaygının Aracılık Rolü. Humanities Sciences, 11(2), 112-139.
• Kostadinova, E. (2016). Sustainable Consumer Behavior: Literature Overview. Economic Alternatives, 2, 224- 234.
• Lavuri, R. ve Susandy, G. (2020). Green Products: Factors Exploring The Green Purchasing Behavior of South Indian Shoppers. Indonesian Journal of Sustainability Accounting and Management, 4(2), 174-191.
• Leary, R.B., Vann, R.J., Mittelstaedt, J.D., Murphy, P.E. ve Sherry, J.F. Jr (2014). Changing The Marketplace One Behavior At A Time: Perceived Marketplace İnfluence And Sustainable Consumption. Journal of Business Research, 67(9), 1953-1958.
• Martinez, C.P., Castaneda, M.G., Marte, R.B. ve Roxas, B. (2015). Effects Of İnstitutions On Ecological Attitudes And Behaviour Of Consumers İn A Developing Asian Country: The Case Of The Philippines. International Journal of Consumer Studies, 39(6), 575-585.
• Oliver Wyman, 2021. How Gen Z Shops and Pays, A Guide for Mechants by Beth Costa and Neeko Gardner. https://www.oliverwyman.com/our-expertise/insights/2021/sep/how-gen-z-shops-and-pays.html
• Osman, A., Othman, Y.H., Salahudin, S.N., Abdullah, M.S. (2016). The Awareness and Implementation of Green Concepts in Marketing Mix: A Case of Malaysia. Procedia Economics and Finance, 35, 428–433.
• Öğüt, M.H. (2021). Sürdürülebilir Tüketim Kapsamında Yeşil Satın Alma Davranışı ve Tüketici Kaynaklı Faktörlerin Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• Özdamar, K. (2016). Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi, IBM SPSS, IBM AMOS ve MINITAB Uygulamalı. Eskişehir: Nisan Yayın Evi.
• Paul, J., Modi, A. ve Patel, J. (2016). Predicting Green Product Consumption Using Theory of Planned Behavior and Reasoned Action. Journal of Retailing and Consumer Services, 29, 123-134.
• Prakash, G. ve Pathak, P. (2017). Intention To Buy Eco-Friendly Packaged Products among Young Consumers of India: A Study on Developing Nation. Journal of Cleaner Production, 141, 385-393.
• Rodriguez G. M. de la Luz and Saucedo S., Juana M. and Hernández B. A. and Gutiérrez O. C. (2016). Purchase Behavior Analysis to Identify Compulsive Shoppers in Saltillo, Coahuila Mexico. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3009386.
• Saritaş, A. (2018). Yeşil Satın Alma Davranışının Algılanan Tüketici Etkinliğine Etkisinde Çevresel Kaygının Aracılık Rolü. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri, 5, 47-71.
• Schwartz, S. H. (1977). Normative Influences on Altruism. In L. Berkowitz (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology, 10, 221-279, Academic Press.
• Stern, P. C., Dietz, T., Abel, T., Guagnano, G. A., & Kalof, L. (1999). A value-belief-norm theory of support for social movements: The case of environmentalism. Human Ecology Review, 6(2), 81-97.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics: Pearson New International Edition. Northridge: Pearson.
• Taufique, K. M. R., Siwar, C., Chamhuri, N. ve Sarah, F. H. (2016). Integrating General Environmental Knowledge and Eco-Label Knowledge in Understanding Ecologically Conscious Consumer Behavior. Procedia Economics and Finance, 37, 39-45.
• Teo, C.J.H.; Burns, S.F.; Kawabata, M. (2022). Developing Nutrition Knowledge and Attitude Measures for Athletes with the Knowledge– Attitude–Behavior Model. Research Quarterly for Exercise and Sport, 1-8.
• Testa, R.; Migliore, G.; Schifani, G.; Tinebra, I.; Farina, V. (2020). Chemical–Physical, Sensory Analyses and Consumers’ Quality Perception of Local vs. Imported Loquat Fruits: A Sustainable Development Perspective. Agronomy, 10, 870.
• Wang, Z., Zhao, C., Yin, J. ve Zhang, B. (2017). Purchasing Intentions of Chinese Citizens on New Energy Vehicles: How Should One Respond to Current Preferential Policy? Journal of Cleaner Production, 161, 1000- 1010.
• Wheeler, B.E., Brooks, C. (2023). Financial Concerns, Relationship Happiness, and Financial Management Behaviors: A Moderating Relationship Among Married and Cohabiting Respondents. Journal of Family and Economic Issues, 44, 325–341 (2023). https://doi.org/10.1007/s10834-022-09824-5
• World Population Review (2024). https://worldpopulationreview.com/countries/turkey-population Erişim Tarihi: 25 Mayıs 2024.
• Yadav, R. ve Pathak, G. S. (2016). Young Consumers’ Intention Towards Buying Green Products in a Developing Nation: Extending the Theory of Planned Behavior. Journal of Cleaner Production, 135, 732-739.
• Yıldız, O., Kelleci, A. ve Başakcı, T. (2024). Sürdürülebilir Havayollarının Tüketici Tarafından Kabulünü Etkileyen Teşvik Edici Faktörler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 13 (1), 174-202.
• Yue, B., Sheng, G., She, S. ve Xu, J. (2020). Impact of Consumer Environmental Responsibility on Green Consumption Behavior in China: The Role of Environmental Concern and Price Sensitivity. Sustainability, 12(5), 2074.