Körfez Ülkelerinin Kıskacınca Mısır İhvanı ve 3 Temmuz Darbesinin Analizi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 3, 1418 - 1438, 30.09.2024

Cemal Kazak

https://doi.org/10.15869/itobiad.1447987

Öz

Bu çalışma 2012 yılında Mısır’da yapılan ilk bağımsız seçimlerde iktidar olmayı başaran modern Mısır’ın en tartışmalı siyasal aktörlerinden birisi olan İhvan’ı başarısızlığa götüren iç ve dış politik sebepleri ve iktidar sürecini ele almaktadır. Bu ana temanın kapsamı içerisinde bölgede önemli değişikliklere yol açması muhtemel İhvan iktidarına karşı küresel ve bölgesel güçlerin politikalarına odaklanılmıştır. Körfezin önemli aktörleri Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn gibi ülkeler İhvan’ın bölgede başarılı bir siyasi aktör olmasını engelleyerek politik sürecin dışına itilmesi yönünde hareket ederken Katar yönetimi ise Mursi’ye desteğini artırmıştır. Körfez ülkelerinin bu şekilde farklı politikalar izlemesinin nedeni neydi? Bu bağlamda seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin, 2013 yılı Temmuz ayında körfez destekli askeri darbe ile indirilmesinin nedenleri üzerinde durulmuştur. Bu konunun seçilmesinde en önemli etken İhvan’ın Arap dünyasının en eski, en etkili en ve büyük İslami hareketi olmasıdır. 2011 yılında Arap Baharı ile başlayan süreci kendileri için bir fırsat olarak gören Cemiyet kurduğu Hürriyet ve Adalet Partisi ile 2012 yılında yapılan ilk bağımsız seçimlerde Meclisteki çoğunluğu ve Cumhurbaşkanlığını kazanmasına rağmen 1 yıl gibi kısa bir süre içinde iktidardan indirilmiştir. Uzun yıllar mevcut rejimlere karşı alternatif siyaset projesi ortaya koyan Cemiyetin bu süreci sağlıklı yürütemediği ve tarihi bir fırsatı kaçırdığını ifade etmek gerekir. Hiç şüphesiz ki küresel ve bölgesel güçlerin Cemiyete uyguladığı baskı ve çevreleme politikalarının sürecin bu şekilde sonuçlanmasında etkili olduğunu söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Ortadoğu, Körfez Ülkeleri, Mısır, İhvan-ı Müslimin, Hürriyet ve Adalet Partisi

Teşekkür

İlgi ve alakanız için teşekkür ederim.

The Egyptian Brotherhood in the Grip of the Gulf Countries and Analysis of the July 3 Coup

Öz

This study analyses the internal and external political reasons that led to the failure of the Ikhwan, one of the most controversial political actors of modern Egypt, which succeeded in coming to power in the first independent elections held in Egypt in 2012. Within the scope of this main theme, it focuses on the policies of global and regional powers against the Ikhwan's rule, which is likely to lead to significant changes in the region. While countries such as Saudi Arabia, the UAE and Bahrain, important actors of the Gulf, acted to prevent the Ikhwan from becoming a successful political actor in the region and to push it out of the political process, the Qatari administration increased its support for Morsi. What was the reason for the Gulf countries to pursue such different policies? In this context, the reasons for the overthrow of the elected President Mohamed Morsi by a Gulf-backed military coup in July 2013 are emphasised. The most important factor in choosing this topic is that the Ikhwan is the oldest, most influential and largest Islamic movement in the Arab world. In 2011, the League saw the Arab Spring as an opportunity for itself and, although it won the majority in the Parliament and the Presidency of the Republic in the first independent elections held in 2012 with the Hurriyet and Justice Party it founded, it was ousted from power within a short period of one year. It must be stated that the Society, which had for many years put forward an alternative political project against the existing regimes, failed to carry out this process properly and missed a historical opportunity. Undoubtedly, we can say that the pressure and containment policies applied by global and regional powers on the League were effective in this process.

Anahtar Kelimeler

Middle East, Gulf Countries, Egypt, Muslim Brotherhood, Freedom and Justice Party

Kaynakça

• Abukhalil, A. (2004). The Battle for Saudi Arabia: Royalty, Fundamentalism, and Global Power. Seven Story Press.
• Abu el- Feth, A. (1965). Mısır İhtilalinin İçyüzü ve Nasır. (çev. Nusret Kuruoğlu). İstanbul: Rek-tur Kitap Servisi.
• Allam. M.Ş. (2012, 20 Haziran). el-İntihabat Riasiyye Kıraatun fi İtticâhât ve’d-Delalat et-Tasvît. almasryalyoum. http://www.almasryalyoum.com
• al-Arabiyya, (2012, 24 Haziran ). evvelu Hitâb lir-Reisi’l-Masri’l-Müntehab Muhammed Mursi [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=pzs7R3lUeUQ
• al-Arabiyya, Emir-u Katar Yed’umu Misr bi-Milyari Dolar, 11.08.2012, http://www.alarabiya.net E.T. (03.12.2023)
• al-Mısriyyun, el-İmârât verâu adem-i muhâkemeti Mübarak, 20.12.2015, https://almesryoon.com/ , E.T. (05.07.2016)
• al-Jazeera, İktisad-i Masr fi ahdi Mursi, 27.06.2013, http://www.aljazeera.net, E.T.(17.04.2022)
• al-‘Utaybiyi, A.B.B. (2011). “Ikhwan al-Muslimeen fi al-Khaleej” Dubai: Markaz al-Mesbar .
• al-Rasheed, M. (2013, 4 Temmuz). Saudi Arabia Pleased With Morsi’s Fall. al-monitor. https://www.al- monitor.com/
• Bruce. R. (2013, 7 Temmuz). Saudi Arabia Cheers the Coup in Egypt. Brookings, https://www.brookings.edu/articles/saudi-arabia-cheers-the-coup-in-egypt/
• BBC Arabic, Reis Misri Mübahasat fi’s-Suudiyye fi Evveli Ziyaretihi’l-Hariciyye, 11 07.2012, http://www.bbc.com/arabic/middleeast, E.T.( 16.03.2023)
• BBC Arabic, el-Lecnetü’l-‘Ulya lil-İntihabat Tu’linu Fevzî Muhammed Mursi bi-Riaseti Misr, 24.06.2012, https://www.bbc.com/arabic/middleeast, E.T.( 01.02.2024 )
• Bölme. S. vd. (2011). “25 Ocak’tan Yeni Anayasaya: Mısır’da Dönüşümün Anatomisi”, SETA, Rapor No: 2, 22.
• Copeland, M. (1995). Devletler Oyunu Bir CIA Ajanının Anıları. İstanbul: Nehir.
• Chomsky. N. (2017, 10 Ocak). li hâzihi’l-esbâb Tu’adî’l-İmârât lir-Reis Mursi. al-Asr. http://alasr.me/articles/view/13926
• CNN Arabic, Âhil es-Suudi Yed’umu Mübarek, 07.02.2013. http://archive.arabic.cnn.com/ , (12.04.2020)
• Danahar, P. (2013). The New Middle East: The World After the Arap Spring, New York: Bloomsbury.
• Dihstelhoff, J., ve Lohse, A. (2020). Bir Düzen Faktörü Olarak Siyasal İslam? “Arap Baharından Bu Yana Orta Doğu’da Bölgesel Düzenin Yeniden Yapılandırılması. P.O. Amour Macmillan (Ed.), The Regional Order in the Gulf Region and the Middle East içinde. Cham: Palgrave Macmillian. 29-59.
• el-Benna, H. (2023, 12 Haziran). et-Terbiyyetü’s-siyâsiyye ʿinde’l-İmâm Hasan el-Bennâ. İkhwanwiki. https://www.ikhwanwiki.com
• el-Gamal. R. – Maclean. W. (2013, 17 Şubat). Analysis: Rise Of Islamists Frays Strategic UAE-Egyptian Relations. Reuters. http://www.reuters.com
• el-Bennâ. H. (2012). Müzekkirâtü’d-da‘vâ ve’d-dâ‘iye, Kahire: Mektebetü’l-Afâk.
• Erboğa, A. (2016). Arap Baharı Sonrası Körfez Güvenliği ve Savunmacı Aktivizm, SETA, 154/7.
• Farouk, Y.(2014). ’More than Money:Post-Mubarak Egypt, Saudi Arabia, and the Gulf, Gulf Research Center, 12- 13.
• Fandy, M. (2007). (Un) civil War of Words: Media and Politics in the Arab World. London: Praeger.
• Field. N. ve Hamam. A. (2009). Salafi satellite TV in Egypt”, Arab Media and Society, arabmediasociety. www.arabmediasociety.com
• Ganim, İ. B. (2012). Hasan el-Bennâ’nın Siyasi Düşüncesi, İstanbul: Ekin Yayınları.
• Gannuşi, R. (1987). İslami Yöneliş, İstanbul: Bir Yayıncılık.
• Gause, G. F. (2011). Saudi Arabia in The New Middle East. Council of Foreign Relations. Special Report 63. New York.
• Goodarzi, J. M. (2009). Syriaand Iran: Diplomatic Alliance and Power Politics in the Middle East. London: I.B. Tauris.
• Hakala, P. (2012, 15 Kasım). Opposition in the United Arab Emirates, europarl.europa. https://www.europarl.europa.eu
• Haykel, B. (2011). Al-Qa’ida and Shiism. Assaf Moghadam ve Brian Fishman (ed.), Fault Lines in Global Jihad: Organizational, New York: Routledge.
• Hearst David, “The Emirati Plan for Ruling Egypt”, Middle East Eye, http://www.middleeasteye.net/fr/news/exclusive-emiratiplan-ruling-egypt 2084590756
• Lia, B.(2012). Müslüman Kardeşlerin Doğuşu, İstanbul: Ekin Yayınları.
• Lefevre, R. (2013). Ashes of Hama, New York: Oxford University of Press.
• Merzuki. M. (2016, 22 Ocak). el-İmârât ‘avdeti’s-Severât ve Teemmulâtu’l-İnkılâbât. Franse 24.
• Mitchell, R. (1977). el-İhvân el-Muslimûn, Kahire: Medbuli Yayınevi.
• Katzman, K.(2018). ’The United Arab Emirates (UAE): Issues for U.S. Policy, Congressional Research Service
• Koçak. K.A. (2013). Mısır Demokratikleşme Yolunda İki Adım İleri Bir Adım Geri. Yasama Dergisi, (23), 12.
• Kirkpatrick, D. D. (2014, 7 March). Saudis Put Terrorist Label on Muslim Brotherhood. New York Times. www.nytimes.com
• Maannews, Mâzâ Kâle Melik Ürdün an Mursi, 13.07.2013, http://www.maannews.net, (13.06.2019)
• Mesut, M. (2013, 6 Ocak). Siyasat el-İktisadiyye fi Misr: Şuubiyye em İslahat?, Nama lil-Buhus ved-Dirasat, http://nama-center.com/ActivitieDatials.aspx?id=180
• Murphy, C. (2014, 21 April). The Saudi-Brotherhood divide. Pulitzer Center. www.pulitzercenter.org
• Nakiydan, M. (2011). el-İhvanu’l Muslimun fi’l İmarât, el-İhvanu’l Muslimun ves’Selefiyyun fi’l Halic , Merkezü’l- Misbar li’d-dirâsâti ve’l-Buhûs, https://www.almesbar.net
• Nonpost, İşkâli’d-De’am el-İmârâti li-Misr, 25.06.2015, https://www.noonpost.com/ E.T. ( 03.05.2016)
• Quist, B. W. ve Drake, D. F. (2005). Winning the War on Terror: A Truimph of American Values. New York: Universe Press.
• Rantisi, M. ve Kekilli, E. (2017). Birleşik Arap Emirliklerinin Dış Politikası, SETA, 208/13
• Sâlih. E. (2012, 18 Şubat). el-İhsâî: İrtifau Muaddeli’l-Batâle. almasryalyoum, http://www.almasryalyoum.com
• Samir Salama, “Shaikh Abdullah slams Muslim Brotherhood”, Gulf News, 8 Ekim 2012.
• Selâme. A. ( 2011, 10 Nisan). Asru’s-Severât Arabiyye, el-Esbâb ve’t-Tedâğiyyât. ahewar. http://www.ahewar.org
• Semin. A. (2012, 27 Aralık). Mısır’daki Olayların Işığında Anayasa Referandumu. BİLGESAM. http://www.bilgesam.org
• Simons, G. (1998). Saudi Arabia: The Shape of a Client Feudalism. London: Palgrave Maccillan.
• Sunuyama, S. (2007). Syrian and Saudi Arabia: Collaboration and Conflicts in the Oil Era. London: I.B.Tauris.
• Springborg, R. (1989). Mubarak’s Egypt: Fragmentation of the Political Order, Boulder: Westview Press.
• Steinberg, G. (2014, 14 March). The Gulf States and Muslim Brotherhood. Pomeps. www.pomeps.org
• Şernubi. N. ( 2011, 5 Ocak). 2748 dolar Seneviyyen Mutevassit Dahli’l-Ferdi fi Misr. Ahram. http://www.ahram.org
• Telci, N.İ. ve Rakipoğu, M. (2018). Suudi Arabistan’ın Müslüman Kardeşler Politikası:1932-2016, Akademik İncelemeler Dergisi, 13/1, 137-168.
• Trager. E. (2017, 8 Mart). Sisi’s Domesticated Foreign Policy, The Washington Institute, https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/sisis-domesticated-foreign-policy
• Toumi, H.( 2013, 13 Nisan). Muslim Brotherhood in the Gulf. Zawya. https://www.zawya.com/
• Torabi, G. (2012). Arab Revolutions and Iran’s Security. Discourse: An Iranian Quartely, 10(1-2), 97-117.
• Türkmen. V. (2013, 11 Şubat). Devrim Sonrası Mısır. ORSAM. http://www.orsam.org.tr
• Yorulmaz, S. (2014, 7 Nisan). Mısır İran İlişkilerinin Mısır Açısından Değerlendirilmesi, ORSAM, Ankara, http://www.orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=4382
• Wikipedia, Mısır Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, http://ar.wikipedia.org/wiki