The Semantic Structure of The Kdy Root In The Holy Qur’an and Its Translation Into Turkish

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 4, 67 - 97, 01.12.2012

M. Sami Çöllüoğlu

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Kur’an'-ı Kerim’de KDY Kökünün Semantik Yapısı ve Türkçe’ye Aktarımı

Öz

Bu çalışmada KDY kökünün semantik yapısı ve Kuran‟daki kullanımları incelenmektedir. Kur‟an'-ı Kerim‟de altmış üç yerde farklı formlarda geçen KDY kökü, çok anlamlı bir yapıya sahiptir.Etimolojik olarak kesmek, ayırmak, bir şeyi bitirmek/tamamlamak anlamına gelen kök, kontekst ve birlikte kullanıldığı kelimelere bağlı olarak farklı anlamları bünyesinde taşımaktadır.Dolayısıyla KDY köklü kelimeler Türkçeye aktarılırken bu durumun göz önünde bulundurulması ve kökün bağlamıyla örtüşen karşılıkların tercih edilmesi önem arzetmektedir

Anahtar Kelimeler

Kur‟an, Semantik, Kök, Çeviri, Kontekst

Kaynakça

• „Abdulbâkî, Muhammed Fuâd, el-Mu‘cemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Kur’ani’l-Kerîm, İstanbul: Çağrı Yayınları, ts.
• „Abdullah b. Abbâs,Tenvîru’l Mikbâs min Tefsîri İbn-i Abbâs(Li Ebî Tâhir b. Ya„kûb el-Fîrûzâbâdî), Beyrut: Dâr‟ul-Fikr, 2001
• Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Ankara: Savaş Yanları, 1984.
• Akdemir, Salih, Son Çağrı Kur’an, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2004.
• Aksan, Doğan, Her Yönüyle Dil, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1995.
• Albayrak, Halis, Tefsir Usulü, (Yöntem-Ana Konular- İlkeler- Teklifler), İstanbul: Şule Yayınları, 1998.
• Âlûsî, Ebû‟l- Fadl Şihâbu‟d-Dîn es-Seyyid Mahmûd, Rûhu’l-Meâni fî Tefsîri’l- Kur’ani’l-Âzîm, Beyrut: Dâru İhyâi‟t-Türâsi‟l-A‟rabî, ts.
• Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an-ı Kerim ve Meali, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts.
• Baljon, J.M.S., Kur’an Yorumunda Çağdaş Yönelimler, çev. Şaban Ali Düzgün, Ankara: Fecr Yayınları, 2000.
• Berke, Vardar, Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: ABC Kitabevi, 1998,
• Bulaç, Ali, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Anlamı, İstanbul: Bakış Yayınları, ts.
• el-Bağavî, Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes„ûd, Meâlimu’t-Tenzîl, Beyrut: Dâr-u İbn-i Hazm, 2002.
• Condon, John C., (Kelimelerin Büyülü Dünyası Anlambilim ve İletişim), çev. Murat Çiftkaya, İnsan Yayınları, İstanbul 1995
• Cündioğlu, Dücâne, Anlamın Tarihi, İstanbul: Kitabevi Yayınları, ts.
• Çöllüoğlu, M.Sami, “Kur‟an-ı Kerim‟de KDY Kökünün Semantik İncelemesi”, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• Döndüren, Hamdi, İnsanlığa Son Çağrı, İstanbul: 2003.
• Ebu‟s-Suûd, İbn Muhammed el-„İmâdî el-Hanefî, İrşâdu’l-‘Akli’s-Selîm ilâ Mezâye’l- Kitâbi’l-Kerîm, tah. „Abdu‟l-Kâdir Ahmed „A‟ta, Riyâd: Mektebetu‟r-Riyâd el-Hadîse, ts.
• el-Cevheri, İsmail b. Hammad, es-Sıhah (Tâcu’l-Luğa ve Sıhâhu’l-‘Arabiyye), tah. Ahmed „Abdulğafûr „Attâr, Beyrut: 1990.
• Esed, Muhammed, Kurân Mesajı, çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
• el-Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed, Tehzîbu’l-Luğa, ed-Dâru‟l- Mısriyye, Mısır 1964.
• el-Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed b. El-Mikrâ, el-Misbâhu’l-Münîr, Mısır: el- Matba„atu‟l-Mîniyye, ts.
• Fîrûzâbâdi, Elkâmûs’ul-Muhît, Mecdu‟d-Dîn Muhammed b. Ya„kûb, Mısır: el- Hey‟etu‟l-Mısriyyetu‟l- „Âmme lil-Küttâb, 1978.
• el-Hûlî, Emîn, Kur’an Tefsirinde Yeni Bir Metod, çev. Mevlüt Güngör, İstanbul: Bayrak Matbaası, 1995.
• Gadamer, Hans George, Philosphical Hermeneutics, Semantics and Hermeneutics, trans. and ed. by David E. Linge, Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, 1997.
• Gölpınarlı, Abdulbaki, Kur’an Meali, erişim tarihi: 20 Ocak 2009, http://www.kuranmeali.org/kuran_meali.aspx?suresi=yunus&ayet=71
• Guiraud, Pierre, Anlam Bilim, çev. Berke Vardar, İstanbul: Multilingual Yayınları, 1999.
• Halîl b. Ahmed, Ebû „Abdurrahman el-Ferâhidî, Kitâbu’l-‘Ayn, tah. Mehdî Mahzûmî, İbrahim Sâmerrâî, Beyrut: ts.
• Hamidullah, Muhammed, Aziz Kur’an, çev. Abülaziz Hatip, Mahmut Kanık, İstanbul: Beyan Yayınları, 2003.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir, Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tunus: ed-Dâr‟ut- Tûnisiyye lin-Neşr, 1984.
• İbn Fâris, Ebû‟l-Huseyn Ahmed, Mu‘cemu Mekâyisi’l-Luğa, tah. „Abdu‟s-Selâm Muhammed Hârûn, Kahire: Dâr-u İhyâi‟l-Kütubi‟l „Arabiyye, 1369.
• İbn Manzûr (h.630-711), Lisânu’l-‘Arab, Kahire: Dâru‟l-Maârif, ts.
• İbn Sîde, „Ali b. İsmail, el-Muhkem ve'l-Muhîtu'l-‘Azam fi'l-luğa, tah. „Abdu‟s- Settâr Ahmed Ferrâc, Kahire: Ma„hedu‟l-Mahtûtâti‟l-„Arabiyye, 1958
• İslamoğlu, Mustafa, Hayat Kitabı Kur’an, İstanbul: Düşün Yayınları, 2008.
• İzutsu, Toshihiko, Kur’an’da Dini ve Ahlaki Kavramlar, çev: Selahattin Ayaz, İstanbul:Pınar Yayınları, 1991.
• Haz. Halil Altuntaş, Muzaffer Şahin, Kur’an-ı Kerîm Meali, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Haz. Ziya Kazıcı, Necip Taylan, Kur’an-ı Kerîm Meâli, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1993.
• Haz. Ali Özek v.dğr., Kur’an-ı Kerim Meâli, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
• Kurtubî, Ebû „Abdillah b. Ahmed, el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur’an, tah. „Abdullah b. „Abdu‟l-Muhsin et-Turkî), Beyrut: Müessesetü‟r-Risâle, 2006.
• Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’an-ı Kerim Meâli, İstanbul: Yeni Boyut Yayınları, 2008.
• Palmer, F.R., Semantik, çev. Ramazan Ertürk, Ankara: Kitâbiyat, 2001.
• er-Râğıb İsfahânî, Ebû‟l-Kâsım el-Huseyn b. Muhammed, el-Mufredât fî Garîbi’l-Kur’an, Beyrut: Dâru‟l-Ma‟rife, ts.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer, Mefatihu’l-Ğayb, Beyrut: Dâru‟l- Fikr, 1981.
• Sav, Bahattin, “Anlam Değişmeleri Üzerine Artzamanlı Bir İnceleme”, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, (2003), c. XXIII, sayı I,
• Soysaldı, H. Mehmet, "Günümüzde Kur‟an‟ın Anlaşılması", İslami Araştırmalar, Ankara: (2001), c. XIV, sayı. IV.
• ____________________,"Toshihiko Izutsu ve Semantik Anlayışı", İslami Araştırmalar, Ankara: (2005), c. XVIII, sayı I.
• Taberî, Ebû Ca„fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu‘l- Beyân an Te’vîli ‘Âyi’l’-Kur’an, tah. „Abdullah b. „Abdu‟l- Muhsin et-Turkî, Dâru Hicr, 2001.
• Türk Dil Kurumu, “Semantik” Büyük Türkçe Sözlük, erişim tarihi: 24 Şubat 2009, http://www.tdkterim.gov.tr/bts/?kategori =verilst&kelime=semantik&ayn=tam
• Vardar, Berke, Dilbilim ve Dilbilgisi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, Sevinç Basımevi, 1980.
• ,Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: ABC Kitabevi, 1998. Yazır, Elmalılılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili/Meâl, s. İsmail Karaçam v.dğr., İstanbul Azim Dağıtım, ts. , Kur’an Meali, erişim tarihi: 6 Nisan 2009, http://www.kuranmeali.org/ kuran_meali.aspx?suresi = enfal&ayet = 42
• Yılmaz, Hasan, “Kur‟an Kelime ve İfadelerini Anlamada Kavram Tefsiri ve Semantik Analiz Yöntemi”, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.
• Zebîdî, Muhammed Murtezâ el-Huseynî, Tâcu’l-‘Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, Kuveyt: Matba‟atu Hukûmeti‟l-Kuveyt, 1975.
• Zemahşeri, Ebul-Kâsım Cârullah Muhammed b. „Umer b. Ahmed, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, tah. „Ådil Ahmed „Abdu‟l, Mevcûd, „Ali Muhammed Mu„avvad, Riyad: Mektebetu‟l- „İlmiyye, 1998.
• __________, Esâsu’l-Belâğa, tah. Muhammed Bâsil „U‟yûnu‟s-Sûd, Beyrut: Dâru‟l- Kutubi‟l „İlmiyye, 1998. Künye:
• Çöllüoğlu, M. Sami, “Kur‟an'-ı Kerim‟de KDY Kökünün Semantik Yapısı
• ve Türkçe‟ye Aktarımı”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi IV, (2012):67-97.