Knowledge and Thinking Producing in The Holy Qur’an

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 3, 53 - 86, 01.09.2012

Musa Bilgiz

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Kur’an’da Bilgi ve Düşünce Üretimi

Öz

Kur‟an, bilgi gerçeğine zihnimizi veya gönlümüzü geçici olarak doyuran bir tatmin aracı olarak bakmaz. Aksine o, bilgiyi, insanın Allah ve evrenle ilişkisini düzenleyen bir vasıta olarak değerlendirir. Kur‟an açısından ilmin ve medeniyetin esas gayesi, evrende bulunan varlıkları ve onlarla ilgili gerçekleri “okumak”; buradan hareketle Allah‟ın varlığını, birliğini ve yüceliğini O‟nun istediği şekilde tanıma gayreti içine girmektir. Kur‟ân, “gerçeğin bilgisine” ulaşmak için yapılan tüm zihnî, kalbî ve bedenî faaliyetleri, hiç şüphesiz “bilgi üretme” ve “düşünme” eylemi olarak değerlendirir. Bunun yanı sıra “hakikate ulaşma çabalarını da ibadet olarak görür. Kur‟an, insanın Allah tarafından bilgilendirildiği ayetlere yer verdiği kadar, onun bu ayetleri anlama, yorumlama ve bunlardan hareket ederek yeni bakış açıları geliştirmesine de yer verir. Bu makalede, insan tarafından üretilebilecek bilgilere, bunların kullanımına ve bu eylemleri gerçekleştirirken sergileyebileceği düşünme ile ilgili kavramlara yer verilecektir

Anahtar Kelimeler

Kur‟an, Tefsir, Bilgi, Düşünme, Bilgi üretimi

Kaynakça

• el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu'l-Hafâ, Dâru't-Turâs, Kahire, tsz. ،Aliyyu‟l-Kâri, el-Esraru'l-Mer’fûâ f'l-Ahbâri'l-Mevdûâ, el-Kutubi'l-İslâmî, Beyrut, 1986. el-Askerî, Ebû Hilâl, el-Furûku fi’l-luğa, Dâru'l-Afaki'l-Cedide, Beyrut,
• Atay, Hüseyin, Kur'ân'da Bilgi Teorisi, Furkan Yay., İst.,1982.
• Begoviç, Ali İzzet, Doğu-Batı Arasında İslâm, Çev., Salih Şaban, Nehir Yay., İst., 1987. el-Beyhakî, Ebu Bekr Ahmed b. Hüseyn, Şuâbu'l-İmân, Daru'l-Kutubi'l- İlmiyye, Beyrut, 1990. el-Cürcânî, Seyyid Şerif, et-Ta'rîfat, Esad Efendi Mat., İst., 1318. ed-Dameğanî, Ebu Abdillah el-Hüseyin, el-Vucûh ve’n-Nezaîr li Elfazi’l
• Kitabi’llahi’l-Azîz, Vezaretu‟l-Evkaf, Kahire, 1412. ed-Darimî, Abdullah b. Abdirrahman es-Semerkandî, Sünenu’d
• Darimî, Daru'l-Kütübi'l-İlmiye, Beyrut, tsz, Mukaddime. Doğan, Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, Birlik Yay., Ank, 1981.
• Duman, M. Zeki, Beyanu’l-Hak, Fecr, Yay., Ankara, 2006.
• Ebu‟s-Suûd, İrşâdu Akli's-Selîm, Daru'l-Mushaf, Beyrut, tsz. Elmalılı, Yazır Hamdi, Hak Dini Kur'ân Dili, Eser Kitabevi, İst, 1971.
• Görmez, Mehmet, Sünnet ve Hadisin Anlaşılmasında Metodoloji Sorunu, TDV. Yay., Ankara, 1997.
• Hakîm et-Tirmizî, Nevâdirü'l-Usûl, Dârus- Sadır, Beyrut, tsz. Halil b. Ahmed, Kitabul Ayn, Mektebetu‟l-Hilal, Beyrut, tsz. İbn Abdilberr, en-Nemrî, et-Temhid Limâ fi’l-Muvattai mine’l-Meâni ve’l- Esânid, Vezâretu Umuûmi‟l-Evkâf, Fas, 1387.
• İbn Hanbel, Ahmed, Müsned, Dâru'l-Fikr, Beyrut, tsz. İbn Kuteybe, Te'viîlu Müşkili’l-Kur’ân, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut, İbn Manzur, Ebu‟l-Fadl, Lisânu'l-Arab, Daru Sadır, Beyrut, 1410.
• Kadir, C.A., "İslami Bilgi Teorisi", İslâm'da Bilgi ve Felsefe, Haz: Mustafa Armağan, İz Yay., İst.,1997.
• Karakoç, Sezai, Sütun, Diriliş Yay., İst., 1975.
• Karaman, Hayrettin ve arkadaşları, Kur’an Yolu, DİB. Yay, Ankara, el-Kâsımî, Muhammed Cemâluddin, Mehâsînu't-Te'vîl, Daâru İhyaâi‟l Kutubi‟l-Arabi, Beyrut, 1957.
• Keklik, Nihat, Felsefenin İlkeleri, İÜEF. Yay., İst., 1989.
• Kıllıoğlu, İsmail, "Bilim", Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, Risale Yay., İst., Konyalı, Mehmed Vehbi, Büyük Kur’an Tefsiri, Üçdal Neşriyat, İst., Kutub, Muhammed, Kur’ân Araştırmaları, Çev. Akif Nuri, Fikir Yay., İst., 1981.
• Maturidi, Ebu Mansur, Te’vilatu Ehli’s-Sünne, Daru‟l-Kutubi‟l-İlmiyye, Beyrut, 2005
• Mevdudî, Ebu‟l-Ala, Tarih Boyunca Tevhid Mücadelesi ve Hz. Peygamber, Pınar Yay., Ank., 1983.
• Mevdudî, Ebu'l-Alâ, Tefhîmu'l-Kur'an, Çev.: Muhammed Han Kayani ve Arkadaşları, İnsan Yay., İst., 1986.
• Mukatil, b. Süleyman, el-Vucûh ve'n-Nezâir, İlmi Neşriyat, İst., 1993. el-Muttakî el-Hindî, Kenzu'l-Ummâl, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut, 1989. en-Nesefî, Ebu'l Berekât, Medariku’t-Tenzi’l ve Hakaiku’t-Te’vil, Kahraman Yay., İst., 1984.
• Rabbanî, Ahmed Ömer el-Faruk es-Serhendî, Mektubat-ı Rabbâni, Çev., Abdülkadir Akçiçek, Merve Yay, İst., 1995. er-Razî, Muhammed Fahruddîn, et-Tefsirü'l-Kebîr (Mefatihu'l-Ğayb),
• Daru'l-Fikr, Beyrut, tsz. Rıza, Muhammed Reşid, Muhammedî Vahiy, Çev.: Salih Özer, Fecr Yay. Ank. 1991. es-Sabunî, Muhammed Ali, Safvetü't-Tefasîr, Daru'l-Kalem, Beyrut,
• Sarıoğlu, Hüseyin, “Kur‟an‟da Akli Tefekkürün Boyutları”, Kur’an ve Tefsir Araştırmaları II, Ensar Neşriyat, İst., 2001 es-Suyûtî, Celaluddîn, el-İklil fi İstinbati't-Tenzîl, Daru„l-Kutubi„l-İlmiyye, Beyrut, 1405. es-Suyûtî, Celâluddin, ed-Dureru'l-Mensure fi'l-Ahadisi'l-Müştehire,
• Daru'l-İ'tisam, Kahire, tsz. Şahin, Naim, “Kur‟an‟ı Kerîm‟de Akıl ve Aklın Değeri Meselesi”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1998, sayı: 8
• Tunç, Cihad, "İslam Dininde Kalb ve Aklın Önemi", EÜİF. Dergisi, Sayı , Kayseri, 1990
• Ülken, Hilmi Ziya, Felsefeye Giriş, AÜİF. Yay., Ank., 1963.
• Ünal, Ali, Kur'ân'da Temel Kavramlar, Beyan Yay., İst., 1986. ez-Zemahşerî, Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki ve Ğavâmidi't
• Tenzil, Neşru'l-Belâğa, Kum, 1413. ez-Zemahşerî, Mahmud b. Ömer, Esasü'l-Belağa, Daru Sadır, Beyrut, ez-Zuhaylî, Vehbe, et-Tefsîru'l-Münîr, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1991.
• Musa, Bilgiz, “Kur‟an‟da Bilgi ve Düşünce Üretimi” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi III, (2012): 53-86.