Morality in Arabs of Jahiliyyah with Samples from Jahiliyyah Poetry

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 3, 300 - 328, 01.09.2012

Feriha Özmen

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Dönemin Şiirlerinden Örneklerle Câhiliye Araplarında Ahlak

Öz

Bu makale, İslam öncesi dönemde Arapların ahlakî özelliklerini konu etmekte, Câhiliye şiiri ve atasözlerinden örneklerle onların iyi ve kötü davranış özelliklerinden kesitler sunmaktadır. İslam öncesindeki hayatlarına dair anlatılanlarda genellikle putlara tapmaları, kız çocuklarını diri diri toprağa gömmeleri, içki içip fuhuş yapmaları yoğun olarak vurgulanmış olsa da şüphesiz Câhiliye Arapları İbrâhimî geleneğe büyük saygı duyuyorlar ve hayatın her alanında bu gelenekten bazı izler taşıyorlardı. Bu makalede söz konusu dönemde Araplar arasında “mürûe” (mürüvvet) kavramıyla ifade edilen ahde vefa, cömertlik, misafirperverlik, yoksullara yardım, cesaret, yiğitlik gibi bazı erdemlerin yaygın olduğundan sözedilmekte, ancak bunların altında yatan sâikin keskin bir “şeref” duygusu olduğu ve özellikle kişi ve kabile şerefinin, dönemin ahlâk zihniyetini belirleyen en önemli etkenler olduğu vurgulanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Şiir, Cahiliyye, Ahlak, Arap

Kaynakça

• Aksu, Zahid, İslam’ın Doğuşunda Toplumsal Realite : Hukûkî Ayetler Ve İçtihadi Kaynaklar, Ankara: İlahiyat, 2005.
• Algül, Hüseyin, “Ficar”, (Dia), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1996, Xııı, 52.
• Aydın, Hayati, Kur’ân’da İnsan Psiklojisi, İstanbul: Timaş Yayınları Bursevî, İsmail Hakkı (1137/1725), Rûhu’l-Beyân Fî Tefsiri’l-Kur‟ân,
• İstanbul: Mektebetu Eser [Eser Kitabevi], 1969/1389.
• Cevad Ali (1408/1987), El-Mufassal Fî Târihi’l-Arab Kable’l-İslâm, Bağdat 1993.
• Çağrıcı, Mustafa, “Cömertlik”, (Dia), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, Fazlurrahman, Ana Konularyla Kur’ân (çev. Alparslan Açıkgenç, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1998), s. 67. el-Hicr 15/49-50. , Vııı, 72-74.
• ______ , “Hilim”, (Dia), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998, Xvııı, 33
• ______ , İslâm Düşüncesinde Ahlak, İstanbul: Birleşik Yayınları, 2000.
• Çelebi, Ahmet, İslâm Öncesi Mekke Ve Tarih Anlayışımız, Çev. Hasan Fehmi Ulus, İstanbul: Seriyye Kitapları, 1997.
• Seyithanoğlu, Kenan (Edit.), Doğuştan Günümüze İslâm Tarihi, İstanbul: Çağ Yayınları, 1986.
• Es‟ad, Mahmud, İslâm Tarihi, İstanbul: Marifet Yayınları, 1983.
• El-Ezrâkî, Ebû Abdullah Muhammed B. İshak B. El-Abbas Fakihi (250/864 [?]), Ahbâru Mekke, Kâhire 1965.
• Fayda, Mustafa, “Câhiliye”, (Dia), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1993, Vıı, 17-19.
• Fazlurrahman, Ana Konularıyla Kur’ân, Çev. Alparslan Açıkgenç, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1998.
• Fehmi, Muhammed, Tarih-İ Edebiyat-I Arabiyye, İstanbul: Matbaa-İ Âmire, 1919.
• Goldzıher, Ignace, Klasik Arap Literatürü, Haz. Akif Kireççi, Çev. Azmi Yüksel-Rahmi Er), Ankara: İmaj Yayıncılık, 1993.
• ______ , El-Akîde Ve'ş-Şerîa Fi'l-İslâm, Arp. Terc. Muhammed Yusuf Musa, Abdülazîz Abdülhak, Ali Hasan Abdülkadir, Beyrut: Dârü'r- Raidi'l-Arabi, [Ts.] Gölcük, Şerafettin, Kur’ân Ve Mekke, İstanbul: İz Yayıncılık, 2007.
• Hamidullah, Muhammed, “Hilfu‟l-Fudûl”, (Dia), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998, Xvııı, 31.
• El-Havfî, Ahmed Muhammed, El-Hayâtü’l-Arabiyye Mine’ş-Şi’ri’l-Câhilî, Beyrut [Ts.] Hitti, Philip K., Siyâsî Ve Kültürel İslâm Tarihi, Çev. Salih Tuğ, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1980.
• Izutsu, Toshihiko, Kur’ân’da Dinî Ve Ahlakî Kavramlar, Çev. Selahaddin Ayaz, İstanbul: Pınar Yayınları, 1997.
• ______ , Kur’ân’da Allah Ve İnsan, Çev. Süleyman Ateş, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, [Ts.] İbn Asâkir, Ebü'l-Kâsım Sikatüddin Ali B. Hasan B. Hibetullah (571/1176), Târîhu Medîneti Dımaşk, Tahk.: Muhibüddin Ebû Saîd
• Amrevi, Beyrut: Dârü'l-Fikr, 1995/1415.
• İbn Düreyd, Muhammed B. Ebi‟l-Hasen (321/933), El-İştikâk, Bağdat İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdulmelik (213/828), Es-Siretü’n- Nebeviyye, Mısır 1936.
• İbn Kesîr, Ebû‟l-Fidâ İsmail B. Ömer (774/1373), Es-Sîretü’n-Nebeviye, Beyrut 1971.
• ______ , El-Bidâye Ve’n-Nihâye, Tahk.: Abdullah B. Abdülmuhsin Et- Türkî, Cize: Hicr Li't-Tıbaa Ve'n-Neşr, 1997/1417.
• İbn Manzûr, Ebu‟l-Fazl Cemâlüddin Muhammed B. Mükerrem (711/1311), Lisânü’l-Arab, Beyrut: Dâru Sadır, [Ts.]
• İbnü‟l-Cevzî, Ebû‟l-Ferec Abdullah B. Ali (597/1201), El-Muntazam Fî
• Târihi’l Mülûki Ve’l-Umem, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1992.
• İmriü‟l-Kays, Ebu Vehb Hunduc B. Hucr…, Muallakât : Yedi Askı, Çev. Şerafeddin Yaltkaya, İstanbul: Meb Yayınları, 1989.
• Kattan, İbrâhim, Teysirü’t-Tefsir, Amman : Matabiü‟l-Cem‟iyyetü‟l- İlmiyye El-Melikiyye, 1983/1404.
• Kazancı, Ahmet Lütfi, “Câhiliye Döneminde Müsbet Davranışlar”, Uüifd, I (1986): 103-110.
• ______ , Peygamberimize Neden İnanmadılar?, İstanbul: İlim Ve Kültür Yayınları, 1983.
• El-Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed B. Ahmed B. Ebî Bekr (671/1273), El-Câmi' Li-Ahkâmi'l-Kur'ân, Tsh. Ahmed Abdülalim
• Berduni), Kahire: Dârü'l-Kitâbi'l-Arabi, 1967.
• El-Meydânî, Ebû‟l-Fazl Ahmed B. Muhammed (518/1124), Mecmeu’l- Emsâl, Kahire [Ts.]
• El-Muhâsibî, Ebû Abdillah El-Hâris B. Esed (243/857), Er-Riâye Li Hukukillah, Tahk.: Margaret Smith, London: E. J. W. Gibb Memorial, Özaydın, Abdülkerim, “Arap”, (Dia), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, , Iıı, 321. Sarıçam, İbrahim, “Hakîm B. Hizâm”, (Dia), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1997, Xv, 187.
• ______ , Hz. Muhammed Ve Evrensel Mesajı, Ankara: Dib Yayınları, Schimmel, Annemarie, Dinler Tarihine Giriş, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1995.
• Watt, W. Montgomery, Hz. Muhammed’in Mekke’si, Çev. Mehmet Akif Ersin, Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları 1995.
• ______ , Peygamber Ve Devlet Adamı Olarak Hz. Muhammed, Çev. Ünal Çağlar, İstanbul: Yöneliş Yayınları, 2001.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul: Feza Gazetecilik, 1992.
• Ez-Zemahşerî, Ebü'l-Kâsım Cârullah Mahmûd B. Ömer B. Muhammed (538/1144), El-Keşşâf, Beyrut Ts.
• Zeydan, Corci (1332/1914), İslâm Medeniyeti Tarihi, Çev. Zeki Megâmiz,
• İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1974. Künye:
• Özmen, Feriha, “Dönemin Şiirlerinden Örneklerle Câhiliye Araplarında Ahlak”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi III, (2012):300-328.