Factors that Effect the Emergence of Islamic Theological Madhhaps

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1, 160 - 177, 01.03.2012

Mehmet Haberli

Öz

Anahtar Kelimeler

-

İtikadi İslam Mezheplerinin Ortaya Çıkışına Etki Eden Faktörler

Öz

Hz. Peygamber döneminde ister itikâdi ister fıkhî hiçbir mezhep ortaya çıkmamıştır. Çünkü sahabe karşılaştığı problemleri Hz. Peygamber‟e arz etmiş; o da sahabelerin ihtilaf ve tereddüt ettiği konuları çözüme kavuşturmuştur. Ancak Hz. Peygamberin vefatının ardından ortaya çıkan bir kısım ihtilaflar, müslümanlar arasında bölünmelere sebep olmuş, İtikadî bakımdan çeşitli mezhep ve fırkaların doğmasına zemin hazırlamıştır. Ayrıca farklı sosyo-kültürel çevrelerde yetişen insanların düşünceleri de ihtilafların ortaya çıkmasında önemli rol oynamıştır. Özetle çalışmamız İslam‟daki anlayış farklılaşmasına sebep olan temel etkenler üzerinde durmayı amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler

İslam, Mezhep, İtikadi Fırkalar

Kaynakça

• Algül, Hüseyin, “Fedek”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara, 1995, c. XII, ss. 294–295.
• Apak, Adem, Asabiyet ve Erken Dönem İslam Siyasi Tarihindeki Etkileri, İstanbul, 2004.
• Bağdadi, Ebû Mansur Abdülkahir b. Tahir b. Muhammed Temimi Abdülkahir, Mezhepler Arasındaki Farklar: El-Fark Beyne‟l-Fırak., (Trc. Ethem Ruhi Fığlalı) Ankara Türkiye Diyanet Vakfı, 1991.
• Buharî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahih-i Buharî ve Tercemesi (trc. Mehmed Sofuoğlu), İstanbul, 1988.
• El-Hamevî, Ebu Abdullah Şihabüddin Yakut b. Abdullah, Mu‟cemü‟l-Büldan, Beyrut, ts.
• Eş‟ari, Ebü‟l-Hasan Ebü‟l-Hasan İbn Ebu Bişr Ali b. İsmail b. İshak, Makalatü‟l-İslâmiyyin ve‟htilafü‟l-Musallin, (thk. Hellmut Ritter), Wiesbaden 1963.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, “Mezheplerin Doğuşuna Tesir Eden Sebepler”, İslami İlimler Dergisi, Sy. 4, Ankara, 1980, ss. 115-131.
• ……………..,Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri, İstanbul 2001.
• Hizmetli, Sabri, “İtikadi İslam Mezheplerinin Doğuşuna İctimai Hadiselerin Tesirleri Üzerine Bir Deneme”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XXVI, Ankara, 1983, ss. 653-680.
• ………………………, “İtikadî İslam Mezheplerinin Ortaya Çıkış Sebepleri ve Bâbîlik-Bahâîlik”, İslam‟da İnsan Modeli ve Hz. Peygamber Örneği (Kutlu Doğum Haftası), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ankara, 1993, ss. 215-221.
• İbn Kesir, Ebü‟l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer, el-Bidaye Ve‟n- Nihaye, Beyrut, 1981.
• İbn Manzur, Ebü‟l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensari, Lisanü‟l „Arab, Beyrut, ts.
• İbnü‟l-Esîr, Ebü‟l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim, el-Kamil Fi‟t-Tarih (thk. Halil Me‟mun Şiha) Beyrut, 2002.
• İsferayini, Ebü‟l-Muzaffer İmadüddin Şahfur b. Tahir, et-Tebsir Fi‟d-Din Ve Temyizü‟l-Fırkati‟n-Naciye Ani‟l-Fırak‟ıl Halikin (yay. Muhammed Kevseri), (y.y.) 1940.
• Kutlu, Sönmez, “İslam Düşüncesinde Tarihsel Din Söylemleri Olgusu”, İslamiyat, sy. 4, Ankara, 2001, ss. 15–36
• Müslim b. el-Haccac, Ebü‟l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisaburi, Tercümet-ü Sahihi Müslim ve Şerhuhu, (Thk. Ahmet Davudoğlu), İstanbul, 1974.
• Nesai, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb, Sünenü‟n-Nesâi, (Çev. A. Muhtar Büyükçınar), İstanbul, 1981.
• Öz, Mustafa, “Mezhep Kavramı Üzerine”, İslami Araştırmalar Dergisi, Ankara, 2002, c. XV, sy. 1-2, ss. 304-308.
• Sarıkaya, Mehmet Saffet, İslam Düşünce Tarihinde Mezhepler, Isparta, 2003.
• Şehristânî, Ebü‟l-Feth Taceddin Muhammed b. Abdülkerim, el- Milel ve‟n-Nihal, Beyrut, 2002.
• Taberi, Ebu Cafer İbn Cerîr Muhammed b. Cerir b. Yezid, Tarihü‟l- Ümem ve‟l-Müluk, Beyrut 1987.
• Thomson, William, (Çev. Adil Özdemir) “İslam ve Mezhepleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, c. I,1983, ss. 313-332.
• Topaloğlu, Bekir, Kelam İlmi: Giriş, İstanbul 1996.
• Ya‟kubi, İbn Vazıh Ahmed b. İshak b. Ca‟fer, Tarihü‟l-Yakubi, Beyrut, ts. Künye:
• Haberli, Mehmet, “İtikâdi İslam Mezheplerinin Ortaya Çıkışına Etki Eden Faktörler”,
• İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 1, (2012): 160-177.