Moral Education and Instruction from Classical Ottoman to II. Mesrutiyet Period in Ottoman

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 4, 761 - 780, 07.11.2014

Muhammed Yazibasi

https://doi.org/10.15869/itobiad.20784

Cited By: 2

Öz

Human has to countinue his life as a member of his society from birth to death. Therefore one of human’s learning ways of his society’s traditions, rihgts and wrong is possible with moral education.

There was an important place moral education in the Classical Ottoman period. Moral has been placed on the aim of education. It was necessary in terms of Islam, the religion of the nation. Ottoman Empire’s official religion Islam has demanded this. Therefore, moral education was processed in all subjects in this period. There wasn’t a special place in the curriculum. Likewise, Islam was the source of moral education in the Tanzimat period. But moral education was a special place in the curriculum in this period.

Moral education given in the II. Mesrutiyet period was different both in content and the source from previous periods. There was the moral education of western influence as with all matters. In the moral education of this period, Western ethics and secular mind were predominant.

Anahtar Kelimeler

Morality, Moral Education, II. Mesrutiyet, Ottoman, II. Abdülhamit.

Klasik Osmanlı Döneminden Cumhuriyet’e Osmanlı’da Ahlâk Eğitim ve Öğretimi

Öz

Ahlak eğitiminin insanlık tarihi ile başladığını söylemek mümkündür. Çünkü ahlak eğitimi bireye evde, okulda ve toplumun her kademesinde uyulması gereken davranış biçimlerini öğreten bir davranış bilimidir. İnsan doğumundan ölümüne kadar yaşamını toplumun bir üyesi olarak devam ettirmek durumundadır. Dolayısıyla bireyin içerisinde yaşadığı toplumun gelenek ve göreneklerini, doğru ve yanlışlarını öğrenme yollarından birisi de ahlak eğitimi ile mümkündür. Bu makalede de Klasik Osmanlı, Tanzimat ve II. Meşrutiyet döneminde vatandaşlara verilen ahlak eğitimi irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahlak Eğitimi; Osmanlı; II. Abdülhamit; II. Meşrutiyet

Kaynakça

• Adıvar, A. Adnan, Tarih Boyunca İlim ve Din, İstanbul: Remzi Kitapevi, 1967.
• Akyüz, Yahya, “İlköğretimin Yenileşme Tarihinde Bir Adım: Nisan 1847 Tâlimatı”, A.Ü.Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 5, (1994): 1-47.
• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi M.Ö.1000-M.S. 2009, Ankara: Pegem Akademi, 2009.
• Aytaç, Kemal, Avrupa Eğitim Tarihi, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2009.
• Bayraktar, Mehmet, “İbn Miskeveyh”, DİA, İstanbul: TDV Yayınları, 1998, c. 20.
• Bilgin, Beyza – Selçuk, Mualla, Din Öğretimi Özel Öğretim Yöntemleri, 4. bs., Ankara: Gün Yayıncılık, 1999.
• BOA, İ..DH... Dosya No 1019,Gömlek 80409, 4 Cemaziyelevvel 1304 (29 Ocak 1887)
• BOA, ŞD. Dosya No 209, Gömlek 54, 10 Cemaziyelahir 1303 (16 Mart 1886)
• BOA,Y.. MTV... Dosya No 8, Gömlek 58, 16 Rebiülahir 1299.
• BOA,Y.. MTV... Dosya No25, Gömlek 52, 6 Cemaziyelahir 1304 (2 Mart 1887)
• BOA. Y.A. Res. Dosya No: 105, Gömlek 13, 13 Ramazan 1317.(15 Ocak 1900)
• BOA. Y.EE. Dosya No: 10, Gömlek 34, 11 Cemaziyelevvel 1324 (3 Temmuz 1906).
• BOA...Y. MTV... Dosya No 109, Gömlek 17, 1312.
• Cevizci, Ahmet, “Ahlak”, Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
• Cevizci, Ahmet, Etiğe Giriş, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2002.
• Çağlayan, Ahmet, Ahlak Pusulası Ahlak ve Değerler Eğitimi, İstanbul: dem yay., 2005.
• Çağrıcı, Mustafa, “Gazâlî”, DİA, İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Çubukçu, İbrahim Ağah, Ahlâk Tarihinde Görüşler, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1994.
• Demirel, Özcan, Genel Öğretim Yöntemleri, Ankara: Usem Yayınları, 1995.
• Doğan, Atila, “Sosyal Darwinizm ve Osmanlı Aydınları Üzerindeki Etkileri (1860-1916)”, Doktora Tezi, M. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.
• Doğan, Nuri, Ders Kitapları ve Sosyalleşme (1876-1918), İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 1994.
• Doğan, Recai, “II. Meşrutiyet dönemi Eğitim Hareketlerinde Din Eğitim-Öğretimi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28, (1998): 361-445.
• Doğan, Recai, “Osmanlı Eğitim Kurumları ve Eğitimde İlk Yenileşme Hareketlerinin Batılılaşma Açısından Tahlili”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37, (1997): 407-442.
• Düstûr, 1. Tertib, C. 8, s. 434.
• Erdem, Hüsameddin, Sondevir Osmanlı Düşüncesinde Ahlâk, Konya: Sebat Ofset Matbaacılık, 1996.
• Erişirgil, Emin, “Meşrutiyet Devrinde Ahlâk Terbiyesi Etrafında Münakaşalar”, Ülkü, III, No. 36, 16 Mart 1943.
• Fortna, Benjamin C., Mekteb-i Hümayûn, çev. Pelin Siral, İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.
• Gazâlî, Kimya-i Saadet, çev. Ali Arslan, İstanbul 2004.
• Gündüz, Mustafa, “II. Abdülhamit Dönemi Eğitimi ve İdeolojisi Üzerine Araştırmalar”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6/12, (2008): 243-286.
• Gündüz, Mustafa, Osmanlı Eğitim Mirası, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2013.
• İbn Miskeveyh, Ahlâkı Olgunlaştırma, çev. Abdulkadir Şener, İsmet Kayaoğlu, Cihad Tunç, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1983.
• İbni Haldûn, Mukaddime, Kahire: ts.
• İmam Gazâlî, Ahlâk Ölçüleri, çev. H. Ahmed Arslantürkoğlu, İstanbul: Doyuran Matbaası, 1974.
• İmam Gazâlî, İhyâu ‘Ulûmi’d-Dîn Tercümesi 1, çev. Ahmed Serdaroğlu, İstanbul: Bedir Yayınevi, İstanbul 1973.
• İrfan (Eğriboz), Ali, Rehber-i Ahlâk, İstanbul: A. Asaduryan Matbaası, 1317-1899-1900.
• Kansu, Nafi Atuf, Türkiye Eğitim Tarihi Hakkında Bir Deneme, İstanbul: Milliyet Matbaası, Muallim Halit Kütüphanesi, 1930-1932.
• Kaya, Umut, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Osmanlı’da Ahlâk Eğitimi, İstanbul: dem yay, 2013.
• Koçer, Hasan Ali, Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1970.
• Kodaman, Bayram, Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi, Ankara: TTK, 1999.
• Korlaelçi, Murtaza, Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi, Ankara: Hece Yayınları, 2002.
• Kutluer, İlhan, “İslam Felsefesi Tarihinde Ahlâk İlminin Teşekkülü”, Doktora Tezi, M. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
• Leylî ve Neharî Umûm Mekâtib-i İdadiyye-i Mülkiyeye Mahsûs Olarak Maârif-i Umûmiye Nezaret-i Celilesince Mukaddema Tanzim ve Bu Def’a Tâdil ve Tahsis Ders Programlarıyla Tâlimattır, 1314.
• Mehmedoğlu, Yurdagül, Tanzimat Sonrasında Okullarda Din Eğitimi (1838-1920), İstanbul: İFAV Yayınları, 2001.
• Milli Eğitimle İlgili Mevzuat: 1857-1923, der. Reşat Özalp, Ankara: MEB, 1982.
• Nâfi, Mahmud Cevad İbnü’ş-Şeyh, Maârif-i Umûmiye Nezâreti Târihçe-i Teşkîlât ve İcraât XIX. Asır Osmanlı Maârif Tarihi, Hzrl. Taceddin Kayaoğlu, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2001.
• Peker, Hüseyin, Din ve Ahlâk Eğitimi Psikolojik ve Metodik Esaslar, Samsun: Aksi Seda Matbaası, 1998.
• Rıza, Ali, İlm-i Ahlâk, İstanbul: Karabet Matbaası, 1318/1900-1901.
• Somel, Selçuk Akşin, Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908), çev. Osman Yener, İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
• Şapolyo, Enver Behnan, Ahlâk Tarihi, Ankara: Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu Yayınları, 1960.
• Takvim-i Vekayi, Sene: 25 Muharrem 1287, No: 1217.
• Teber, Serol, “Lüdwing Büchner ve Osmanlı Düşünürleri Üstündeki Etkileri”, Felsefe Dergisi, (1986).
• Tûsî, Nasîruddîn, Ahlâk-ı Nâsırî, çev. Anar Gafarov, Zaur Şükürov, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2007.
• Tüccarzade İbrahim Hilmi (Çığıraçan), Avrupalılaşmak, haz. Osman Kafadar- Faruk Öztürk, Ankara: Gündoğan Yay., 1997.
• Unat, Faik Reşit, Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihî Bir Bakış, Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1964.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilâtı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1988.
• Ünal, Uğur, II. Meşrutiyet Öncesi Osmanlı Rüştiyeleri (1897-1907), Ankara: Gazi Kitapevi, 2008.
• Yalçın, Cahit Bilim, Türkiye’de Çağdaş Eğitim Tarihi (1734-1876), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1988.
• Zengin, Zeki Salih, II. Abdülhamit Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Din Eğitimi ve Öğretimi 1876-1908, Adana: Baki Kitapevi, 2003.
• Zengin, Zeki Salih, II. Meşrutiyet’te Medreseler ve Din Eğitimi, Ankara: Akçağ Yay., 2002.