Öz
Nefs is one of the main concepts underlying Shahrazuri’s way of thinking, and forms the foundation for his perspectives on metaphysics, ethics and epistemology. Although he mainly relied on Ishraki terminology to prove the existence of nefs and examine its dimensions, he was occasionally affected by Ibn Sina as well. Shahrazuri, who attributes the reason why the existence of Nefs cannot be comprehended by many to their inability to go beyond the boundaries of their body, stresses that human beings can fully know and understand themselves, and describe themselves when the compe tency of Nefs is developed. In doing so, Shahrazuri proposes two methods: “keşf”, or the purification of mind, and “asceticism”, that is, breaking one’s boundaries. Hence, the nefs becomes “wise” and reaches the true, concrete competency. The true competency is reinforced with Burhani knowledge and taming the instinct of enjoyment, and is attained by breaking one’s self-boundaries.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aclûnî, Keşfü’l-hafâ, I-II, Beyrut 1351.
- Altıparmak, Ömer Faruk, Şehrezûrî’de Tasavvuf-Felsefe İlişkisi, Basılmamış Doktora Tezi, Şanlıurfa 1999.
- Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber Yay., 1997.
- İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, yay. haz. Emin Muhammed Abdülvehhab-Muhammed es-Sadık el-Ubeydî, Beyrut: Dârü’l-ihyâi’t-Türasi’l-Arabi, 1997.
- İbn Sînâ, el-İşârât ve't-tenbîhât ma‘a şerhi Nasîrüddin et-Tûsî, nşr. Süleyman Dünya, Beyrut: Müessesetü’n-numan, 1993, c. IV.
- İzmirli İsmail Hakkı, ‘İbn Sînâ Felsefesi’, Büyük Türk Filozof ve Tıp Üstadı İbn Sînâ Şahsiyeti ve Eserleri Hakkında Tetkikler içinde, İstanbul: T.T.K. Yay., 1937
- Şehrezûrî, Şemseddin Muhammed, eş-Şeceretü’l-İlâhiyye fî ‘Ulûmi’l-hakâiki’r-Rabbâniyye, thk. Necip Görgün, İstanbul: Elif Yay., 2004, c. I, s. 23-39.
- Şehrezûrî, Kitâbü’r-Rumûz ve’l-emsâli’l-lâhûtiyye fi’l-envâri’l-mücerredeti’l-melekiyye, Müstensih Abdurrahman b. Ahmed, Hicri 687, Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa Koleksiyonu, 1205.
- Şehrezûrî, Şerhu Hikmeti’l-İşrâk, thk. Hüseyin Ziyâî, Tahran: Müessese-i Mutalaât ve Tahkikat-ı Ferhengi, 1993.
- Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yay., 2002.
- Uludağ, Süleyman, ‘Keşf’, DİA, c. XXV, s. 315-317.
- Yenen, Halide, Sühreverdî Felsefesinde Epistemoloji, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2007.
Öz
Şehrezûrî düşüncesinin ana kavramlarından biri nefs olup filozofun metafizik, epistemoloji ve ahlâk anlayışları bu kavram üzerine şekillenmiştir. Filozof, nefsin ispatı ve kısımlarının değerlendirilmesi konusunda İşrâkî terminolojiyi kullanmakla birlikte zaman zaman İbn Sînâ’dan etkilenmiştir. Nefsin varlığının kavranamamasının nedenini kişinin bedenî bağlar ve engellerden kurtulamaması olarak gören Şehrezûrî, insanın kendini tanıma/tanımlayabilmesinin yolunun nefsin yetkinliği kazanmasından geçtiğini vurgular. Bu yaklaşımda nefsin yetkinliği “kendini bilen Rabbini bilir” esası üzerine kurgulanmış olup nefsin özünü ve Rabbini bilmesinin yolunun ahlâkî esaslara riayet edilmesiyle mümkün olacağına dikkat çeker. Bu süreçte filozofumuz zihnî arınma faaliyeti olarak da nitelendireceğimiz “keşf-müşahede”, bedenî bağlardan kurtulma şeklinde nitelendireceğimiz “riyazet” metodunu önerir. Bu şekilde “ârif” derecesine ulaşan nefs, cisme bürünmüş hakikî yetkinliği elde eder. Hakikî yetkinlik ise burhanî bilgiyle birlikte zevkî hikmette yetkinleşerek bedenî bağların esaretinden kurtulmakla kazanılır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aclûnî, Keşfü’l-hafâ, I-II, Beyrut 1351.
- Altıparmak, Ömer Faruk, Şehrezûrî’de Tasavvuf-Felsefe İlişkisi, Basılmamış Doktora Tezi, Şanlıurfa 1999.
- Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber Yay., 1997.
- İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, yay. haz. Emin Muhammed Abdülvehhab-Muhammed es-Sadık el-Ubeydî, Beyrut: Dârü’l-ihyâi’t-Türasi’l-Arabi, 1997.
- İbn Sînâ, el-İşârât ve't-tenbîhât ma‘a şerhi Nasîrüddin et-Tûsî, nşr. Süleyman Dünya, Beyrut: Müessesetü’n-numan, 1993, c. IV.
- İzmirli İsmail Hakkı, ‘İbn Sînâ Felsefesi’, Büyük Türk Filozof ve Tıp Üstadı İbn Sînâ Şahsiyeti ve Eserleri Hakkında Tetkikler içinde, İstanbul: T.T.K. Yay., 1937
- Şehrezûrî, Şemseddin Muhammed, eş-Şeceretü’l-İlâhiyye fî ‘Ulûmi’l-hakâiki’r-Rabbâniyye, thk. Necip Görgün, İstanbul: Elif Yay., 2004, c. I, s. 23-39.
- Şehrezûrî, Kitâbü’r-Rumûz ve’l-emsâli’l-lâhûtiyye fi’l-envâri’l-mücerredeti’l-melekiyye, Müstensih Abdurrahman b. Ahmed, Hicri 687, Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa Koleksiyonu, 1205.
- Şehrezûrî, Şerhu Hikmeti’l-İşrâk, thk. Hüseyin Ziyâî, Tahran: Müessese-i Mutalaât ve Tahkikat-ı Ferhengi, 1993.
- Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yay., 2002.
- Uludağ, Süleyman, ‘Keşf’, DİA, c. XXV, s. 315-317.
- Yenen, Halide, Sühreverdî Felsefesinde Epistemoloji, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2007.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Aralık 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 3 Sayı: 4 |
Cited By
Şehrezûrî Düşüncesinde Nefsin Kuvvelerinin Ahlâkî Tekâmüle Tesiri
Cumhuriyet İlahiyat Dergisi
https://doi.org/10.18505/cuid.1156721
