Social Dynamics of Ottoman Society: Akhism Organization

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 2, 408 - 423, 19.04.2015

Hamdi Kızıler

https://doi.org/10.15869/itobiad.34353

Cited By: 10

Öz

The Akhi organization is an important association that influenced the public and cultural changes in Anatolia during the middle ages. Its roots depend on futuwwa traditions, mystic and moral values. The Akhi organization is a place which brings the persons with high ethical rudiments together. Ethic of the Akhi is originated from the Quran and the traditions of the Prophet. Since its very foundation Akhism, having an important place in the Ottoman cultural history, spent all its energy together the young people and craftsmen under an organization and tried to train and exalt them morally. The field of activity of the Akhi organization, which is the first vocational education institution as an organizational and community education institution, is not confined to vocational training but also included religious, moral, societal, cultural, and political functions. In this study, the role of Akhis in socio-cultural development of the Ottoman society is evaluated. 

Anahtar Kelimeler

Akhism, Ottoman Society, Social Life, Cultural Life, Ethic.

Osmanlı Toplumunun Sosyal Dinamiklerinden Ahilik Kurumu

Öz

Ahilik, ortaçağ Anadolu’sunun toplumsal ve kültürel dokusuna yön vermiş kurumlardan biridir. Kökeni daha çok fütüvvet anlayışına dayalı tasavvufi ve ahlakî geleneklerdir. Ahilik teşkilatı, yüksek ahlaka mensup kişilerin toplandığı bir yer olarak kabul edilmiştir. Ahi ahlakı, temelde Kur'an ve Hz. Peygamber’in hadislerine dayanmaktadır. Osmanlı kültür tarihinde son derece önemli bir yere sahip olan Ahilik, kuruluşundan itibaren bütün gücünü başta gençler olmak üzere özellikle sanat erbabını bir örgüt etrafında toplayarak onları manevî ve ahlakî yönden eğitmeye ve yükseltmeye yöneltmiştir. Meslek teşkilatı ve yaygın eğitim kurumu olarak ciddi anlamdaki ilk mesleki eğitim kurumu olma özelliğini gösteren Ahilik kurumunun faaliyet alanı, sadece mesleki saha ile ilgili olmayıp dinî, ahlakî, toplumsal, kültürel ve siyasi fonksiyonlar da bünyesinde barındırmıştır. Bu çalışmada ahilik teşkilatının Osmanlı toplumunun sosyo-kültürel gelişiminde oynadığı rol ortaya konulmaya çalışılmıştır.                

Anahtar Kelimeler

Ahilik; Osmanlı Toplumu; Sosyal Hayat; Ahlak

Kaynakça

• Abdurrahman Camî, Nefahâtü’l-üns, İstanbul: Marifet Yayınları, 1977.
• Ahmed Eflakî, Menâkibu’l-ârifîn, çev. Tahsin Yazıcı, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1989.
• Aşıkî Derviş Ahmed, Aşık Paşaoğlu Tarihi, haz. H. Nihal Atsız, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1985.
• Azamat, Nihat, “Evhadüddin-i Kirmanî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1995, c.XI, s.518-520.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I, İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler,” Vakıflar Dergisi. Sayı:11, (1942), s.279-304.
• Bayram, Mikail, Ahi Evran ve Ahi Teşkilatı’nın Kuruluşu, Konya: Damla Matbaacılık, 1991.
• Burgazî, Yahya b. Halil b. Çoban, Fütüvvetnâme, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Kitaplığı, nr. 48458.
• Çağatay, Neşet, Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi, 1981.
• Demir, Galip, Osmanlı Devletinin Kuruluşu ve Ahilik, Ankara: Ahi Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı Yayınları, 2000.
• Demirpolat, Anzavur, Gürsoy Akça, “Ahilik ve Türk Sosyo-Kültürel Hayatına Katkıları”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırma Dergisi, sayı:15, Konya: (2004), s.355-376.
• Durak, İbrahim, Atilla Yücel, “Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Günümüze Yansımaları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c.15, sayı:2, (2010), s.151-168.
• Ekinci, Yusuf, “Ahilik ve Esnaf Ahlakı”, Standart Dergisi, sayı:351, (1991).
• Ekinci, Yusuf, Ahilik ve Meslek Eğitimi, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Gölpınarlı, Abdülbaki, “Burgazî Fütüvvetnâmesi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, c.XV, (1953).
• Gölpınarlı, Abdülbaki, Mevlana’dan Sonra Mevlevîlik, İstanbul: İnkılap Yayınları, 1983.
• Ibn Battuta, Seyahatnâme, haz: İsmet Parmaksızoğlu, İstanbul: 1971.
• İbn Battuta, Tuhfetu’n-nuzzar fî garâibi’l-esmâr ve’l-acaibi’l-esfâr (Seyahatnâme), çev: M. Şerif Paşa, İstanbul: Yeni Şafak Kültür Armağanı, 1993.
• İnalcık, Halil, “Ahilik, Toplum, Devlet” II. Uluslararası Ahilik Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1999.
• Kazıcı, Ziya, “Ahilik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1988, c.I, s.540-542.
• Kazıcı, Ziya, “Esnaf Teşkilatı Ahilik”, Diyanet Dergisi, c.XVII, sayı:3, (Mayıs-Haziran 1978), s.250-254.
• Köprülü, Fuad, Osmanlı Devletinin Kuruluşu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1991.
• Köprülü, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1981.
• Kuşeyrî, Abdülkerim b. Hevâzin b. Abdülmelik en-Nişâbûrî, er-Risâletü’l-kuşeyriyye, Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1990.
• Muallim Cevdet (İnançalp), Ahiyyatü'l-fityân, İstanbul: 1932.
• Ocak, Ahmet Yaşar, “Fütüvvet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1996, c.XIII, s.261-263.
• Ortaylı, İlber, Türkiye İdare Tarihi, Ankara: TOAİE Yayınları, 1979.
• Önge, M. Yılmaz, “Ahi Evran Zaviyesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1988, c.I, s.530-531.
• Özköse, Kadir, “Ahilikte Ahlak ve Meslek Eğitimi,” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.XV, sayı:2, (Sivas 2011).
• Sancaklı, Saffet, “Ahilik Ahlakının Oluşumunda Hadislerin Etkisi”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (Bahar 2010/1), s.1-28.
• Sühreverdî, Şihâbüddin Ebû Hafs Ömer b. Muhammed, Avârifü’l-meârif, Ayasofya Kütüphanesi, nr. 1714.
• Sühreverdî, Şihâbüddin Ebû Hafs Ömer b. Muhammed, Avârifü’l-meârif, çev. H. Kamil Yılmaz – İrfan Gündüz, İstanbul: Erkam Yayınları, 1993.
• Sülemî, Ebû Abdurrahman, Kitabu’l-fütüvve, Ayasofya Kütüphanesi, nr. 2049.
• Sülemî, Ebû Abdurrahman, Tis’atü kütüb fî usûli’t-tasavvuf ve’z-zühd, Beyrut: en-Nâşir li’t-tıbâ‘ati ve’n-neşr, 1993.
• Sülemî, Ebû Abdurrahman, Tasavvufta Fütüvvet, çev. Süleyman Ateş, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1977.
• Şanal, Mustafa, Mustafa Güçlü, “Bir Toplumsallaştırma Aracı Olarak Ahilik,” Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı:23, (Kayseri 2007), s.379-390.
• Tekin, Mustafa, “Bir Sosyal Kontrol Aracı Olarak Ahilik ve Toplumsal Dinamikleri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı:21, (Bahar 2006), s.219-235.
• Tezcan, Mahmut, Sosyal Değişme Sürecinde Çankırı Yârân Sohbetleri, Kültürel Antropolojik Yaklaşım, Ankara: 1989.
• Turan, Namık Sinan, “Selçuklu ve Osmanlı Anadolu’sunda Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Gelişim Süreci”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, sayı:52, (2007), s.151-186.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1988.
• Yücel, Yaşar, Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1991.