Antik Kaynaklar Işığında Roma İmparatoru Caracalla’nın Batı Anadolu Seyahati

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 5, 1933 - 1947

Mustafa Türk

https://doi.org/10.15869/itobiad.1524112

Öz

Roma döneminde kara yollarının yaygınlaşması ve kara yolları ile deniz yollarının güvenliğinin sağlanması, Akdeniz dünyasındaki yolculukları kolay, hızlı ve güvenli hale getirmiştir. Roma orduları da imparatorluğun doğu sınırındaki Parthlara karşı sık sık çıktıkları seferlerde Anadolu’daki yolları kullanmıştır. Ayrıca bazı Roma imparatorları, savaşlar sırasında orduya bizzat komuta etmenin yanı sıra imparatorluk topraklarındaki sorunları yerinde görerek çözmek ve halkla bütünleşmek gibi amaçlarlar için de seyahatler gerçekleştirmiştir. Bu seyahatler, Anadolu’da huzur ve güven ortamının yaratılmasına önemli bir etkiye sahiptir. Ayrıca bu sayede imparatorlar yerel halkla bağ kurma fırsatı elde etmiş; Anadolu kentleri de ihtiyaçları konusunda imparatorlardan ciddi destek görmüş, karşılığında da adak yazıtları, sikkeler, heykeller ve kabartmalar vasıtasıyla imparatorlara şükranlarını sunmuşlardır. Sorunları yerinde ve hızlıca çözüme kavuşturmak amacıyla eyaletlerde yolculuk yapan Roma imparatorları arasında en dikkat çekeni Hadrianus’tur. 117-138 yılları arasında imparatorluk yapan Hadrianus’un, imparatorluğunun yarısından fazlası gezilerde geçmiştir. İmparator Caracalla ise Geta’yı öldürtmesinin ardından imparatorluğa tek başına hâkim olduğu dönemde gerçekleştirdiği Parth savaşının hazırlıkları sırasında Batı Anadolu’daki bazı merkezleri ziyaret etmiştir. Bu çalışmamızda antik yazarların eserleri ile imparatorun gezilerini işleyen sikkeler ve yazıtlar yardımıyla Caracalla’nın batı Anadolu seyahati incelenmektedir. Çalışmada seyahatin güzergâhı, amaçları, sonuçları ve kentlere etkileri gibi konular üzerinde durulacaktır. Kaynaklardan edinilen bilgiler, Caracalla’nın 214 yılında Troia ve Pergamon’u ziyaret ettiğini ve kış ayını da Nikomedeia’da geçirdiğini göstermektedir. İmparator, Batı Anadolu’da bulunduğu sırada aynı zamanda Parth savaşının hazırlıklarını tamamlamıştır. Dolayısıyla Caracalla’nın batı Anadolu seyahati hem savaş hazırlıklarını yürütme hem de batı Anadolu’nun önemli merkezlerinin ziyaret edilmesi amacını taşımaktadır. Seyahatle ilgili bir başka husus da özellikle Pergamon ziyaretinin sağlık tanrısı Asklepios’dan şifa arayışı amacıyla gerçekleştirilmiş olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Caracalla, Caracalla’nın Batı Anadolu Seyahati, Parth Seferi, Caracalla’nın Hastalığı, Roma Dönemi’nde Seyahatler

Roman Emperor Caracalla's Travels in Western Anatolia in the Light of Ancient Sources

Öz

The expansion of land routes and the security of land/sea routes during the Roman period made travelling in the Mediterranean world easier, faster and safer. Roman armies also used the roads in Anatolia during their frequent campaigns against the Parthians on the eastern border of the empire. In addition to personally commanding the army during the wars, some Roman emperors also travelled for the purpose of seeing and solving the problems in the imperial lands and integrating with the people. These travels had a significant impact on the creation of an atmosphere of peace and security in Anatolia. In addition, the emperors had the opportunity to establish ties with the local population, and the Anatolian cities received serious support from the emperor for their needs, and in return, they expressed their gratitude to the emperors through votive inscriptions, coins, statues and reliefs. Hadrian is the most famous of the Roman emperors who travelled to the provinces in order to solve problems on the spot and quickly. Hadrian, who was emperor between 117-138, spent more than half of his empire travelling. Emperor Caracalla, on the other hand, visited some centres in Western Anatolia during the preparations for the Parthian war, which he waged when he ruled the empire alone after having Geta killed. This study analyses Caracalla's journey to western Anatolia with the help of the works of ancient authors, coins and inscriptions depicting the emperor's travels. The study will focus on the itinerary, objectives, results and effects on the cities. The information obtained from the sources shows that Caracalla visited Troy and Pergamon in 214 and spent the winter in Nicomedeia. While in western Anatolia, the emperor also finalised the preparations for the Parthian war. Therefore, Caracalla's visit to western Anatolia had the purpose of both carrying out the war preparations and visiting the important centres of western Anatolia. Another point about the visit is that especially the visit to Pergamon was made to seek healing from Asclepius, the god of health.

Anahtar Kelimeler

Caracalla, Caracalla, Parthian Expedition, Caracalla, Travels in Roman Period

Kaynakça

• Antik Kaynaklar
• Cass. Dio. (Cassius Dio, Rhomaika). Kullanılan Çeviri: Dio Cassius. Roman History, Volume IX: Books 71-80. (1927). (Earnest Cary, Çev.), Loeb Classical Library, Cambridge: Harvard University Press.
• Herodian. (Herodianus, Herodian's Roman History). Kullanılan Çeviri: https://www.ostia- antica.org/caracalla/historians/herodianus.htm (Erişim Tarihi: 20.07.2024).
• HA. Carac. (Historia Augusta, Antoninus Caracalla). Kullanılan Çeviri: Historia Augusta 2. Cilt, Antoninus Caracalla’dan Calvinus Balbinus’a Roma İmparatorları. (2021). (Samet Özgüler, Çev.), İstanbul: Kronik Kitap.
• HA. Sept. (Historia Augusta, Septimius Severus). Kullanılan Çeviri: Historia Augusta 1. Cilt, Hadrianus’tan Clodius Albinus’a Roma İmparatorları. (2019). (Samet Özgüler, Çev.), İstanbul: Kronik Kitap.
• HA. Get. (Histroria Augusta, Antoninus Geta). Kullanılan Çeviri: Historia Augusta 2. Cilt, Antoninus Caracalla’dan Calvinus Balbinus’a Roma İmparatorları. (2021). (Samet Özgüler, Çev.), İstanbul: Kronik Kitap.
• Modern Kaynaklar
• Akşar, A. (2019). İmparator Hadrianus’un Anadolu Gezileri. Samsun: Selamet Kitap.
• Akşit, O. (1985). Roma İmparatorluk tarihi (M.S. 193-395) II. Kitap. İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Aytüre, S. (2022). Antik Roma Siyasi Kültüründe Damnatio Memoriae. Archivum Anatolicum, 16 (1), 19-34.
• Boyana, H. ve Türkan, A. (2019). Cassıus Dıo Cocceıanus’un Hayatı ve Tarihçiliği. Tarih Araştırmaları Dergisi, 38 (65), 1-20.
• Caracalla- Asia Minor: the non-literary evidence, (t.y.). Erişim adresi: https://www.ostia- antica.org/caracalla/travels/asia-evidence.htm (Erişim Tarihi: 03.10.2024)
• Doğancı, K. (2022). Roma Dönemi'nde Balıkesir (Hadrianoutherai) ve Çevresinde Ulaşım. Prof. Dr. Mehmet Bayyiğit vd. (Ed.). Geçmişten Günümüze Balıkesir’in Kültürel Mirası-5, (s. 219-230) içinde. Konya: Palet Yayınları
• Ergin, G. (2013). Anadolu’da Roma Hakimiyeti, Direniş ve Düzen. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Gibbon, E. (t.y.). Roma İmparatorluğu’nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi, Cilt I. (Asım Baltacıgil, Çev.). İstanbul: Tuba Matbaacılık.
• Halfmann, H. (1986). Itinera principum: Geschichte und Typologie der Kaiserreisen im Römischen Reich, Stuttgart: Franz Steiner Verlag Wiesbaden GmbH.
• Howatson, M.C. (2013). Oxford Antikçağ Sözlüğü. (Faruk Ersöz, Çev.). İstanbul: Kitapyayınevi.
• Howgego, C. (1998). Sikkelerin Işığında Eskiçağ Tarihi. (Oğuz Tekin, Çev.). İstanbul: Homer Kitabevi.
• Kovács, P. (2012). Der Besuch von Caracalla in Pannonien, Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae, 63, 381–394.
• Lindholmer, M.O. (2022). Re-Evaluating the Chronology of Caracalla’s Reign: When was Caracalla In Nicomedia?. Classica et Mediaevalia, 71, 75-103.
• MacKenzie, D. C. (1949). The Reign of Caracalla, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Princeton University, Princeton.
• Meijer, F. (2023). İmparatorlar yataklarında Ölmez, Caesar’dan Romulus Augustulus’a (MÖ 44-MS 476). (Gürkan Ergin, Çev.). İstanbul: Kronik Yayınları.
• Nollé, J. (1996). Die Krankheit des Kaisers Caracalla. MünzenRevue, 28 (5), 26-33.
• Nollé, J.(2003). Caracallas Kur in Pergamon – Krankheit und Heilung eines römischen Kaisers im Spiegel der Münzen, Antike Welt, 34 (4), 409-419.
• Speidel, M.A. (2022). Caracalla in Thrace And The Beginning of his Parthian War. Antiquitas, 77, 161-172.
• Speidel, M.A. (2023). Caracalla’s journeys through the Balkans in 213 and 214. Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 40, 87-96.
• Tahtalı, H. (2000). İmparator Caracalla’nın Yaşamı ve İcraatı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı, İstanbul.
• Tulay, A. S. (2001). Genel Nümizmatik Sözlüğü. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Türk, M. (2019). Balıkesir Çevresinde Hadrianoutherai Örneğinde Eskiçağ Kentleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Türk, M. (2022). Hadrianoutherai Sikkeleri. Hüseyin Murat Özgen ve diğerleri (Ed.), Balıkesir Arkeoloji Buluşmaları Mysia ve Çevre Kültürleri 2021 Bildiriler Kitabı. (s. 615-631) içinde. İstanbul: Ege Yayınları.