Despotik Liderlerin Meşruiyet İnşası: Hitler, Stalin ve Kim Jong Un Örnekleri Üzerinden Kitlelerin İtaat Dinamikleri

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 3, 1707 - 1727, 30.09.2025

Adem Çaylak

https://doi.org/10.15869/itobiad.1649688

Öz

Siyasal iktidar, yalnızca hukuki ve kurumsal düzenlemelerle değil, aynı zamanda yönetilenlerin rızasıyla da pekişir. Ancak tarihsel deneyimler göstermektedir ki kitleler her zaman özgürlükçü ve çoğulcu yönetimleri tercih etmez; aksine, baskıcı rejimlere de gönüllü olarak itaat edebilirler. Peki, kitleler neden otoriter liderlere boyun eğer? Bu çalışma, despotik liderlerin halkın rızasını nasıl ürettiğini ve iktidarlarını nasıl sürdürülebilir hale getirdiğini incelemektedir. Makalede, Adolf Hitler, Joseph Stalin ve Kim Jong Un’un yönetimleri karşılaştırmalı olarak ele alınarak, otoriter liderlerin meşruiyet devşirme yöntemleri analiz edilmektedir. Bu üç liderin farklı ideolojik ve tarihsel bağlamlara sahip olmalarına rağmen benzer stratejilerle otoritelerini pekiştirdiği öne sürülmektedir. Çalışmada, liderlerin kitlelerden nasıl itaat devşirdiği; umut-korku dengesi, ideolojik manipülasyon, propaganda teknikleri ve lider kültü inşası gibi araçlar üzerinden incelenecektir. Hitler, Nazi ideolojisi aracılığıyla Alman toplumunu ırksal üstünlük ve ulusal yeniden doğuş fikriyle birleştirmiştir. Stalin, Sovyetler Birliği’nde işçi sınıfının iktidarı söylemiyle bir korku ve sadakat düzeni kurmuştur. Kim Jong Un ise totaliter bir mirası devralarak, milliyetçi juche ideolojisini mutlak bağlılık aracı haline getirmiştir. Bu analiz, despotizmin belirli bir ideolojiyle sınırlı olmadığını ve otoriter rejimlerin benzer rıza üretme ve tahakküm mekanizmaları geliştirdiğini göstermektedir. Aynı zamanda çalışma, halkın otoriter liderlere neden ve nasıl rıza gösterdiğini anlamak için psikososyal dinamikleri, ideolojik manipülasyonları ve lider karizmasının etkisini açıklamaktadır. Bu bağlamda, otoriter rejimlerin sadece baskı yoluyla değil, aynı zamanda duygu yönetimi, söylem inşası ve toplumsal psikoloji üzerinde kurduğu hâkimiyetle de ayakta kaldığı ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Despotizm , İktidar , Meşrumiyet , İtaat , Liderlik , Otoriterizm.

The Construction of Legitimacy by Despotic Leaders: Dynamics of Mass Obedience Through the Cases of Hitler, Stalin, and Kim Jong Un

Öz

Political power is consolidated not only through legal and institutional arrangements but also through the consent of the governed. Historical experience shows, however, that the masses do not always prefer liberal and pluralistic forms of governance; on the contrary, they may willingly submit to repressive regimes. Why, then, do people obey authoritarian leaders? This study examines how despotic leaders generate public consent and make their rule sustainable. By comparatively analysing the regimes of Adolf Hitler, Joseph Stalin, and Kim Jong Un, it explores the legitimacy-building strategies of authoritarian leaders. Despite their differing ideological and historical contexts, these three leaders are argued to have reinforced their authority through similar methods. The research investigates how such leaders secure obedience from the masses by focusing on tools such as the manipulation of hope and fear, ideological indoctrination, propaganda techniques, and the construction of a cult of personality. Hitler unified German society under Nazi ideology by promoting notions of racial superiority and national rebirth. Stalin established a system of fear and loyalty in the Soviet Union under the banner of working-class rule. Kim Jong Un, inheriting a totalitarian legacy, transformed the nationalist Juche ideology into a vehicle for absolute devotion. This analysis demonstrates that despotism is not confined to any single ideology, and that authoritarian regimes tend to develop similar mechanisms for generating consent and maintaining domination. It also explains the psychosocial dynamics, ideological manipulations, and the role of charismatic leadership in fostering popular acquiescence. In this context, the study reveals that authoritarian regimes endure not solely through coercion, but also by exercising control over emotions, shaping discourse, and exerting influence on collective psychology.

Anahtar Kelimeler

Despotism , Power , Legitimacy , Obedience , Leadership , Authoritarianism.

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2022). Makyavelizm, herestetik ve politik manipülasyon sanatı. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 14(2), 122-145.
• Althusser, L. (2014). On the Reproduction of Capitalislll Ideology and Ideological State Apparatuses. (Çev. Goshgarian, G. M.). Verso Books.
• Anderson, Perry (1974). Lineages of the Absolutist State. London: New Left Books.
• Apor, B., Behrends, C. Jan, Jones, P., ve Rees, E. A. (2016). Leader Cult in Communist Dictatorships. New York: Palgrave Macmillan.
• Arendt, H. (2012). Geçmişle Gelecek Arasında (Çev. Şener, B. S.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arendt, H. (1962). The Origins of Totalitarianism. New York: The World Publishing Company. https://cheirif.wordpress.com/wp-content/uploads/2014/08/hannah-arendt-the-origins-of-totalitarianism-meridian-1962.pdf
• Arendt, H. (2018). İnsanlık Durumu (Çev. Şener, B. S.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Armstrong, C. K. (2013). Tyranny of the Weak: North Korea and the World, 1950–1992. Ithaca, NY: Cornell University Press.
• BBC (2021). Kim Jong-un'dan Kuzey Kore'nin nükleer cephaneliğini büyütme sözü. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55601341?utm_
• Benhür, Ç. (2021). Josef Stalin. Atatürk Ansiklopedisi. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/detay/442/Josef-Stalin-(1879-1953)-
• Berkes, N. (1978). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Doğu-Batı Yayınları.
• Bernays, E. (1928). Propaganda. New York. Horace Liveright.
• Braiker, H. B. (2004). Who's Pulling Your Strings: How To Break The Cycle of Manipulation and Regain Control of Your Life. NewYork: McGraw-Hill.
• Byman, D. L. ve Lind, J. (2010). Keeping Kim: How North Korea’s Regime Stays in Power. Quarterly Journal: International Security, https://www.belfercenter.org/sites/default/files/pantheon_files/files/publication/byman-lind-policybrief-final.pdf
• Canşen, E. (1997) Hitler'den Torunlarına, Almanya'da Eski ve Yeni Sağ. İstanbul: Göçebe Yayınları.
• Casiano, L. (27 Nisan 2020). North Korea Kim Jong Un and North Korea's cult of personality explained. https://www.foxnews.com/world/kim-jong-un-north-korea-cult-of-personality-explained
• Crowe, A. (2014) Heil Hitler. (3.Baskı). Ankara: Tutku Yayınevi.
• Curtis, M. (2009). Orientalism and Islam. Cambridge: Cambridge University Press.
• Çakı, C. (2018). Komünizm ideolojisinde kült lider olgusu: ‘Berlin’in Düşüşü’ propaganda filminin alımlama analizi. Yeni Düşünceler, Sayı 9, 94-113.
• Çaylak, A. ve Kaymal C. (2024). Siyasi liderlikte meşruiyeti güçlendirmenin aracı olarak manipülasyon yöntemleri. Efes International Scientefic Research and Innovation Congress, 15-16 Eylül, İzmir, Turkey. 569-583.
• Çaylak, A. (2018). Osmanlı’da Yöneten ve Yönetilen. (4. Baskı). Ankara: Savaş Yayınevi.
• Dilek, İ. (2020). Kült kavramı ve söz kültü. Bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 47-77. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/751070
• Ennker, B. (2004). The Stalin cult, Bolshevik rule and Kremlin interaction in the 1930s. The Leader Cult in Communist Dictatorship. London: Palgrave Macmillan, 83-101, doi: 10.1057/9780230518216_5
• Foucault, M. (1995). Discipline and Punish: The Birth of the Prison. (Çev. Sheridan, A.). New York: Vintage Books.
• Gökcan, M. (2016, 12 13). Havf ve reca (Korku ve ümit dengesi). Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(2), 171-192.
• Gökçe, A. F. (2019). Alexis de Tocqueville’in despotizm ve milliyetçilik yaklaşımı. 1. Uluslararası İletişim ve Yönetim Bilimleri Kongresi, 26-28 Eylül, Malatya, Türkiye, https://www.academia.edu/42880787/ALEX%C4%B0S_DE_TOCQUEV%C4%B0LLE_%C4%B0N_DESPOT%C4%B0ZM_VE_M%C4%B0LL%C4%B0YET%C3%87%C4%B0L%C4%B0K_YAKLA%C5%9EIMI
• Gramsci, A. (1971). Selections From the Prison Notebooks. (Çev. Hoare, Q. Ve Nowell, G.). Quintin. New York: International Publishers.
• Hitler, A. (2018). Kavgam. (Çev. Götuğ,K.). Ankara: Panama Yayıncılık.
• Hoffman, Eric (2017). Kesin İnançlılar: Kitle Hareketlerinin Anatomisi. (Çev. Günur, E.). Tur Yayınları.
• İpşirli, Mehmet (2019). Dünden bugüne sosyal hizmetlerin altın kurumu vakıflar. Dosya: Sosyal Hizmet, Güz, 44-47, https://www.medipol.edu.tr/sites/default/files/document/SD_52_44-47.sayfalar_Mehmet_Ipsirli.pdf.
• Kakışım, C. (2017). Kuzey Kore’nin resmî ideolojisi olarak cuçe öğretisi ve Kuzey Kore dış politikasına etkileri. Uluslararası İlişkiler, 14(56), 73-88.
• Kapani, M. (2007). Politika Bilimine Giriş. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Katılmış, C., & Güven, M. E. (2022). Taliban’ın toplumsal gerçekliğinin kurucu zemini: ‘Biz’ ve ‘öteki’ oluşumu. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 107-120.
• Keane, J. (2020). The New Despotism. London: Harward University Press.
• Khairmukhanmedov, N. (2007). Stalin dönemindeki siyasi muhalifleri tasfiye uygulamaları ve çalıştırma kampları. Bilig, 41, 155-174.
• Kim, J. U. (2017). 2017 New Year's address. Pyongyang: Democratic People's Republic of Korea. https://www.ncnk.org/sites/default/files/KJU_2017_New_Years_Address.pdf
• Kim, J. U. (2022). Aforizmalar I (Çev. İnanç, C. U.). KFA Türkiye. https://www.rudaw.net/Library/Files/Uploaded%20Files/0/necmi/Kim%20Jong%20Un%20-%20Aforizmalar.pdf
• Machiavelli, N. (2020). Il Principe. Bolzano. https://www.mori.bz.it/Machiavelli%20-%20Il%20Principe.pdf
• Mardin, Ş. (1992). Türk toplumunu inceleme aracı olarak sivil toplum. Türkiye’de Toplum ve Siyaset Makaleler I. 3. Baskı. İstanbul: İletişim, 20-33.
• Marx, K., & Engels, F. (1970). The German Ideology. NewYork: International Publishers.
• Montesquieu, C. S. (2001). The Spirit Of Laws (Çev. Nugent, T.). Batoche Books. https://historyofeconomicthought.mcmaster.ca/montesquieu/spiritoflaws.pdf
• Muaddi, N. (19 Aralık 2011). Kim Jong-il: man of implausible talents. https://www.aljazeera.com/features/2011/12/19/kim-jong-il-man-of-implausible-talents
• Noggle, R. (2021, September 29). Manipulation in politics. Oxford Research Encyclopedia of Politics, https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190228637.013.2012
• Ortaylı, İ. (1979). Türkiye İdare Tarihi. Ankara: TODAİE.
• Örs, B. (2009). 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özdemir, B. (2019). Soveyler Birliği’nde din karşıtı mücadele ve konsomol. Tarih İnceleme Dergisi, 34(1), 179-196, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/769201.
• Pisch, A. (2016). The Personality Cult of Stalin In The Soviet Postersi 1929-1953. Acton Act: Anu Press.
• Said, E. (1982). Oryantalizm. Sömürgeciliğin Keşif Kolu. https://sosyolojiden.wordpress.com/wp-content/uploads/2015/09/edward-said-oryantalizm-ebook-pdf.pdf.
• Schmitt, C. (2012). Siyasal Kavramı. (Çev. Göktepe, E.). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Spinoza, B. (1941). Short Treatise. (Çev. Wolf, A). Adam & Charles Black.
• Spinoza, B. (2007). Theological Political Treatise. (Çev. Israel, J.). Cambridge University Press.
• Stalin, J. (2015). Report on the work of the central committee to the seventeenth congress of the CPSU(b). (26 January 1934). https://soviethistory.msu.edu/1934-2/seventeenth-party-congress/seventeenth-party- congress-texts/stalins-report-to-the-seventeenth-congress/?utm_source=chatgpt.com
• Stalin, J. (2022). Stalin’in II. Dünya Savaşı sonrası ilk seçim konuşması. Gelenek, 160, https://gelenek.org/stalinin-ii-dunya-savasi-sonrasi-ilk-secim-konusmasi/
• Sretenovic, S. &Puto, A. (2004). Leader cults in the Western Balkans (1945–90): Josip Broz Tito and Enver Hoxha. (Ed. Apor, B., Behrends, J. C., Jones P, ve Rees, E. A.) The Leader Cult in Communist Dictatorships. London: Palgrave Macmillan, 208-223.
• Strong, C. &Killingsworth, M. (2011). Stalin the charismatic leader?: Explaining the ‘cult of personality’as a legitimation technique. Politics, Religion & Ideology. 12(4). 391-411.
• Tocqueville, A. (2012). Democracy in America (Çev. Schleifer, J. T.). Indianapolis: Liberty Fund. Weber, M. (2005). Burokrasi ve Siyaset. (Çev. Akın, B.) Ankara: Adres Yayınları.
• Wittfogel, K. A. (1963). Oriental Despotism. New Haven. Yale University Press.
• Wolin, S. S. (2008). Democracy Incorporated: Managed Democracy and the Specter of Inverted Totalitarianism. Princeton, NJ: Princeton University Press.