Comparative Country Studies in the Context of the Ombudsman Institution: The Case of Bahrain, Bangladesh, Hungary and Jordan

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 3, 1402 - 1431, 30.09.2025

Kadir Caner Doğan

https://doi.org/10.15869/itobiad.1653174

Öz

The Ombudsman is a public complaint institution that receives and resolves applications from the public regarding public administration problems in a state. The Ombudsman first emerged in Sweden in the 18th century. Its main features include strengthening democracy, the rule of law and human rights. Today, it is practiced in almost all states around the world. Ombudsman is practiced at various levels in different continents and states of the world according to the culture and quality of democracy. In an era when liberal democracy is dominant in the global arena, the ombudsman is integrated with these values. One of the biggest symbols of democracy and political liberalism is the ombudsman. As a rights-seeking institution, the ombudsman is one of the mechanisms that also establishes justice in the state. In this study, the ombudsman organizations of Bahrain, Bangladesh, Hungary and Jordan from the European and Asian continents are examined. The reason for choosing these states is to draw some conclusions about the applicability of the ombudsman in regions and societies that have been far from or prevented from democracy for many centuries. In this way, the ombudsman experience in states with different geographical regions and diverse cultures was analyzed. The method of the study is literature review in the context of qualitative analysis. According to the results of the study, among the four state ombudsmen, Hungary, Bangladesh, Bahrain and Jordan can be ranked in terms of effectiveness and performance in the context of the development environment. Hungary, as a state at the heart of European democracy, has stronger traditions of justice and equity. Bangladesh has an advantage over the other two states in terms of autonomy due to the absence of a centralized kingdom in the Indian geography for many years. Bahrain and Jordan, as Middle Eastern Arab states, have been under British control and rule for many years. Jordan is larger in area and population and has more ethnic groups. Therefore, it may be easier to establish justice in Bahrain.

Anahtar Kelimeler

Bahrain , Bangladesh , Hungary , Jordan , Ombudsman , Country Reviews

Ombudsmanlık Kurumu Bağlamında Karşılaştırmalı Ülke İncelemeleri: Bahreyn, Bangladeş, Macaristan ve Ürdün Örnekleri

Öz

Ombudsman, kamusal şikayet kurumu olarak bir devlette halktan kamu yönetimi sorunlarına dair başvuru alan ve çözen yapıdır. Ombudsman, dünyada ilk defa 18. Yüzyılda İsveç’te ortaya çıkmıştır. Temel özellikleri arasında; demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını güçlendirmesi bulunmaktadır. Günümüzde neredeyse dünyadaki tüm devletlerde uygulanmaktadır. Ombudsman dünyanın farklı kıtalarında ve devletlerinde demokrasi kültürü ve kalitesine göre çeşitli düzeylerde icra edilmektedir. Liberal demokrasinin küresel arenada baskın olduğu bir çağda ombudsman da bu değerlerle bütünleşmektedir. Demokrasinin ve siyasal liberalizmin en büyük sembollerinden biri de ombudsman olarak görülmektedir. Hak arama kurumu olarak ombudsman, bulunduğu devlette adaleti de tesis eden mekanizmalardan biridir. Bu çalışmada, Avrupa ve Asya kıtalarından Bahreyn, Bangladeş, Macaristan ve Ürdün devletlerinin ombudsman teşkilatları incelenmiştir. Bu devletlerin seçilmesinin nedeni ise uzun yüzyıllar boyunca demokrasi tecrübesinden uzak ya da engellenmiş bölgelerde ve toplumlarda ombudsmanın uygulanabilirliğine dair bazı çıkarımlarda bulunmaktır. Bu şekilde değişik coğrafi bölge ve çeşitli kültürlere sahip devletlerde ombudsman tecrübesi analiz edilmiştir. Çalışmanın yöntemi nitel analiz bağlamında literatür taramadır. Çalışmanın sonuçlarına göre dört devlet ombudsmanı arasında Macaristan, Bangladeş, Bahreyn ve Ürdün, kalkınma ortamı bağlamında etkinlik ve performans açısından sıralanabilir. Macaristan, Avrupa demokrasisinin kalbinde yer alan bir devlet olarak daha güçlü adalet ve hakkaniyet geleneklerine sahiptir. Bangladeş, Hindistan coğrafyasında uzun yıllardır merkezi bir krallığın bulunmaması nedeniyle özerklik açısından diğer iki devlete göre daha avantajlıdır. Bahreyn ve Ürdün, Orta Doğu Arap devletleri olarak uzun yıllar İngiliz kontrolü ve yönetimi altında kalmışlardır. Ürdün yüzölçümü ve nüfus bakımından daha büyüktür ve daha fazla etnik gruba sahiptir. Bu nedenle Bahreyn'de adaleti tesis etmek daha kolay olabilir.

Anahtar Kelimeler

Bahreyn , Bangladeş , Macaristan , Ürdün , Ombudsman , Ülke İncelemeleri

Kaynakça

• Ahmed, N. (2004). The Ombudsman in Bangladesh, Bangladesh Journal of Law, Vol. 8:1, No. 2: 1-14.
• Alabbas, N. (2024). The parliament in Bahrain and labour market policy preferences, Public Policy in the Arab World, Ed. Anis B. Brik, Edward Elgar, UK, 67-90.
• Aljazi, J. D., Alzubidi, K. L., & Al-Shibli, F. S. (2024). The role of the Anti-Corruption Commissions in controlling the administrative decisions [Special issue]. Journal of Governance and Regulation, Vol. 13, Iss. 1, 405-415.
• Alkhalaileh, R.I., Kamum, H.A. & Alshurafat, H. (2023). The Evolution of the National Strategy for Integrity and Anti-corruption in Jordan From 2008 to 2025, Digitalisation: Opportunities and Challenges for Business. ICBT 2022. Lecture Notes in Networks and Systems, Eds. Alareeni, B., Hamdan, A., Khamis, R., Khoury, R.E., Vol. 621. Springer, Cham, 532–535.
• Aloran, K. S. (2017). A Comparative Study of Jordanian Anti-Corruption Law & the UN Convention against Corruption, A thesis submitted to The University of Gloucestershire In accordance with the requirements of the degree of Doctor of Philosophy In the Faculty of Business, Education and Professional Studies, October, UK.
• Avar, Y. (2024). Macaristan’ın AB Üyelik Sürecinin Avrupa Birliği Komisyonu İle Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu Raporlarından İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 48, 66-95.
• Bayar, H. İ. (2012). Macaristan Parlamentosu’nda Yasama ve Denetim, Yasama Dergisi, No. 21, 85-118. Bayramoğlu Özuğurlu, S. (2024). Geçiş Sürecinde Kamu Yönetimi: Macaristan Örneği, Publicus, Sayı: 2, 1-31.
• Bhatia, L. G. G. (2023). Scalar properties of the transnational field of human rights: Field effects and human rights in Bahrain, The British Journal of Sociology, Vol. 74, Iss. 2, 259–274.
• Bilge, M. L. (1991). Bahreyn, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 4, İstanbul, 492-495.
• Bódi, S. (2024). The Ombudsman Institution in Hungary, The Lawyer Quarterly-TLQ, Vol. 14, No. 4, 525–538.
• Ceylan, A. (2022). Ürdün’de Anayasal Gelişim, AÜEHFD, CİLT: VI, Sayı: 1-4, 33-60.
• Coşkun, B. & H. Günaydın (2015). Ombudsmanlığın Kökeni Meselesi Bağlamında Türk-İslâm Devlet Geleneğinde Şikâyet Hakkının Kurumsal Tekâmülü, Ombudsman Akademik, Sayı: 3, Temmuz-Aralık, 9-60.
• Cuvillier, E. & Almaroof, S. (2015). A Jordan Ombudsman Bureau with Enhanced Capacity, World Bank MEMA Knowledge and Learning, Quick notes Series, January, Number 1371-5.
• Çetin, H. (2001). Liberalizmin Temel İlkeleri, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, 219-237.
• Doğan, K. C. (2023). Francis Fukuyama’da Tarihin Sonu, İdeoloji ve Güven Kavramları: Ombudsmanı Eksenine Oturtmak, New Era Internatıonal Journal Of Interdıscıplınary Socıal Researches, Vol. 8, Iss. 18, 1-18.
• Doğan, K. C. (2024). John Rawls’ta Toplum Sözleşmesi, Adalet ve Hakkaniyet Kavramları: Ombudsman Modeli Kurmak, Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, Vol. 10, No. 37, 157-174.
• Eroğlu, İ. (2011). Demokrasiye Geçiş Sonrası Macaristan’ın Hükümet Sistemi, TAAD, Cilt: 1, Sayı: 6 (20 Temmuz), https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423934937.pdf (Erişim Tarihi: 11.01.2025).
• Fendoğlu, H. T. (2011). Kamu Denetçiliği, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Gültekin-Várkonyi, G. (2016). The Ombudsman Institution: A Comparative Analysis of Turkish and Hungarian Ombudsman Institutions, A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the Master degree in International Relations of the Faculty of Law at University of Szeged, Szeged.
• Güven, A., H. Rahman & N. I. Zihan (2023). Relationship Between Central and Local Government: Experiences from Turkey and Bangladesh, Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Vol: 7, Iss: 2: 139-151.
• Hannan, M. A. (2023). The Importance and Reality of having an Ombudsman in Bangladesh, Athens Journal of Law, Vol. 9, Issue 1, January, 89-102.
• Hossain, M. (2012a). Movements of Rights and Freedoms in the 21st Century and the Role of the Constitutional courts: Bangladesh perspective, Anayasa Yargısı, Sayı: 29, 53-72.
• Hossain, M. I. (2012b). Towards an Evaluation of Ombudsman in Bangladesh, Bangladesh Research Foundation Journal, Vol.1, No.1, February, 175-180.
• Hossen, S. & A. Rahman (2019). Legal and Institutional Mechanism of Transparency: Bangladesh Perspective, North American Academic Research, Vol: 2, Iss: 9; September, 92-112.
• Hyder, Md. N. A. (2015). Existing Provisions Regarding Ombudsman in Bangladesh: Scope and Challenges (February 23). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2568759 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2568759.
• Islam, Md. S. & R. Mahmud (2015). Trust in Governance in Bangladesh: Ideas, Issues and Solutions, Millennial Asia, Vol. 6, Iss. 2, 128–146.
• İspir, N., Y. Yurdigül & Y. Küçükalkan (2015). Liberal Demokrasinin Ontolojik ve Ahlaki Temellerine Yönelik Eleştirel Bir Yaklaşım, Atatürk İletişim Dergisi Sayı: 9, Temmuz, 107-112.
• Janig, P. (2016a). Bahrain, Asian Ombudsman Institutions: A comparative legal analysis, Eds. Kriebaum, Ursula & Kucsko-Stadlmayer, Gabriele, Verlag Österreich, Austira, 63-75.
• Janig, P. (2016b). Jordan. Asian Ombudsman Institutions: A comparative legal analysis, Eds. Kriebaum, Ursula & Kucsko-Stadlmayer, Gabriele, Verlag Österreich, Austria, 169-176.
• Jávor, B. (2006). Institutional protection of succeeding generations–Ombudsman for Future Generations in Hungary, Handbook of Intergenerational Justice, Ed. Joerg Chet Tremmel, Edward Elgar, UK, 282-298.
• Jordan's Ombudsman Bureau, Annual Report (2010). Hashemite Kingdom of Jordan.
• Jordan's Ombudsman Bureau, Annual Report (2011). Hashemite Kingdom of Jordan.
• Kalimullah, N. A., A.K.M. R. Hassan & M. G. K. Sarkar (2013a). Administrative Reforms in Bangladesh, Public Administration in South Asia: India, Bangladesh, and Pakistan, Eds. Meghna Sabharwal & Evan M. Berman, CRC Press, USA, 279-296.
• Kalimullah, N. A., B. M. Mannan & M. M. A. Nour (2013b). Parliamentary Ombudsman in Bangladesh: Overview and Recommendations, Jati Journal, Vol. XII, January, 29-53.
• Kaya, İ. S. & H. Karabay (2019). Ombudsmanlığın Uluslararası Hukuk Sistemlerindeki Yeri, Ombudsman Akademik, Temmuz-Aralık, Sayı: 11, 213-232.
• Lux, A. (2022). Analysis of The Performance of The Hungarian Ombudsman Related to Children’s Rights Through The Lens of The Un Crc’s Four Guiding Principles, The Roles of Independent Children's Rights Institutions in Advancing Human Rights of Children, Emerald Group Publishing Ltd., UK, 75-93.
• Mahdi, T. (2024). Ombudsman: A Key to Accountability and Prosperity for Bangladesh (September 22). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=5070344 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.5070344.
• Malik, M. S. (2007). A Comprehensive Analysis of the Law of the Ombudsman, Aberdeen University Press, The United State of America.
• Mikail, M & M. S. Chowdhury (2017). Examining Parliamentary Accountability System in Bangladesh: Theory and Practice, Bangladesh Journal of Public Administration, Vol. XXIV, No. I, 76-84.
• Mohammad, A. H. (2019). Ombudsman/Human Rights Institution in The Middle East Countries, Администрација И Јавне Политике, Vol., 6, Iss. 3, 71-87.
• MTO (2018). Bahreyn Ülke Bülteni, Marmaris Ticaret Odası, https://www.mto.org.tr/uploads/mto/contentFile_702_265875beebf93a1ba4.pdf (Erişim Tarihi: 12.01.2025).
• Nawafah, S. & Al-Amyan, M. (2013). Administrative Corruption as an Obstacle of Jordan Development from Academic Staff of Al Balaqa’ Applied University Perspective, European Journal of Social Sciences, Vol. 38, No. 3 May, 438 – 446.
• Özden, K. (2010). Kamu Denetçisi, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Parlak, B. & K. C. Doğan, (2015). Kamu Yönetiminde Denetim: Karşılaştırmalı Ülke İncelemeleri Bağlamında Türkiye’de Kamu Denetçiliği Kurumu’nun (Ombudsmanın) Uygulanabilirliği, Ekin Basım Yayım, Bursa.
• Parlak, B. & K.C. Doğan (2021). A Methodological Analysis on The Restructuring of Social Sciences in The Context of Ombudsman Paradigm, Liberal Democracy and The Annales School, International Social Sciences Studies Journal, Vol: 7, Issue: 76, 40-58.
• Rub, A. M. A. (2022). The Role of Ombudsman in the Protection of Human Rights in the Kingdom of Bahrain, Law and Humanities Quarterly Reviews, Vol. 1, No. 3, 1-13.
• Simbar, R., M. Sobhani & P. Mahjoobi (2014). Supervisory Role Human Rights Institutions and Its Impacts on The States Human Rights Obligations: The Case Of Bahrain, Journal of Research and Development Vol. 2, No. 2, 21-25.
• Somody, B. (2007). Specialised Ombudspersons in Hungary, https://epa.oszk.hu/04600/04604/00005/pdf/EPA04604_annales_2007_369-382.pdf (Erişim Tarihi: 12.01.2025).
• Szabó, M. (2012). Changes in the Institutional Context of the Ombudsman System in the Republic of Hungary in 2012, Beijing Law Review, No. 3, 112-120.
• Szabó, M. (2013). The Elements of Citizen Participation and the Defence of their Rights in the Activity of the Hungarian Ombudsman, Iustum Aequum Salutare, Vol. IX, Iss. 4, 65–76.
• Şahin, C. (2012). Ürdün, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, https://islamansiklopedisi.org.tr/urdun (Erişim Tarihi: 12.02.2025).
• Şimşek, H. F. & S. Kaya (2020). Basra Körfezi’nde Devlet İnşası Süreçlerinde İngiltere’nin Rolü: Bahreyn Örneği, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, Cilt 8, No 1, 82-104.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2025a). Bahreyn'in Siyasi Görünümü, https://www.mfa.gov.tr/bahreyn-siyasi-gorunumu.tr.mfa (Erişim Tarihi: 10.12.2024).
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2025b). Bangladeş'in Siyasi Görünümü, https://www.mfa.gov.tr/banglades-siyasi-gorunumu.tr.mfa (Erişim Tarihi: 12.12.2024).
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2025c). Macaristan'ın Siyasi Görünümü, https://www.mfa.gov.tr/macaristan-siyasi-gorunumu.tr.mfa (Erişim Tarihi: 18.12.2024).
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2025d). Ürdün'ün Siyasi Görünümü, https://www.mfa.gov.tr/urdun-siyasi-gorunumu.tr.mfa (Erişim Tarihi: 05.02.2024).
• T.C. Ticaret Bakanlığı (2024a). Bangladeş Ülke Profili, Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, Ankara.
• T.C. Ticaret Bakanlığı (2024b). Ürdün Ülke Profili, T.C. Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, Ankara.
• T.C. Ticaret Bakanlığı (2025a). Bahreyn Ülke Profili, Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, Ankara.
• T.C. Ticaret Bakanlığı (2025b). Macaristan Ülke Profili, Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Tabassum, N. (2024). Investigating the Necessity of an Ombudsman in Bangladesh, Jurnal Administrasi Publik (Public Administration Journal), Vol. 14, No. 2, 133-140.
• TEPAV (2009). Macaristan'da Bölgesel Kalkınma ve Kalkınma Meclisleri, https://tepav.s3.euwest1.amazonaws.com/upload/files/1271248654r6905.Macaristan___da_Bolgesel_Kalkinma_ve_Kalkinma_Meclisleri.pdf (Erişim Tarihi: 15.12.2024).
• Trellová, L. (2017). Conceptual and Functional Diversity of The Ombudsman Institution in Asia (Comparative Constitutional Law Analysis), Bratislava Law Review, Vol. 2, 74-83.
• Tuncer, A. & M. F. B. Alodalı (2011). Merkeziyetçilikten Yeni Merkeziyetçiliğe: Macaristan’da Yerel ve Bölgesel Politikalar, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt: VI, Sayı: II, 38-47.
• Vittori, J. (2019). Bahrain’s Fragility and Security Sector Procurement, Carnegie Endowment for International Peace, February, Washington, DC.
• Wazani, R. A. (2010). Ürdün’de Yargı Bağımsızlığı, Yargının Tarafsızlığı ve Sorumluluğu, Anayasa Yargısı, Sayı: 27, 107-110.
• White, M. J. V. (2017). National Human Rights Institutions: From idea to implementation, 2nd Internatıonal Conference National Human Rights Institution in Southeast Asia, Conference Proceedings, 13-14 July 2017, Bangkok/Thailand.
• Yom, S. L. (2013). Jordan: The Ruse of Reform, Journal of Democracy, Vol: 24, No: 3 July, 127-139.
• http://bdlaws.minlaw.gov.bd/act-367/section-24632.html (Erişim Tarihi: 02.01.2025).
• http://bdlaws.minlaw.gov.bd/act-details-599.html (Erişim Tarihi: 03.01.2025).
• https://history.state.gov/countries/hungary (Erişim Tarihi: 15.01.2025).
• https://www.ajbh.hu/en/web/ajbh-en/about-the-office (Erişim Tarihi: 15.01.2025).
• https://www.ombudsman.bh/en/about-us/about-ombudsman/ (19.01.2025).
• https://www.insamer.com/tr/ulke-profili-bahreyn/ (21.01.2025).
• https://www.britannica.com/place/Jordan (Erişim Tarihi: 04.01.2025).