Öznel İyi Oluş ve Rekreasyonel Fayda Algısı: Akademisyenler Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 3, 1683 - 1706, 30.09.2025

Gönül Göker

https://doi.org/10.15869/itobiad.1654939

Öz

Rekreasyonel faaliyetler, bireylerin boş zamanlarını verimli bir şekilde değerlendirmelerine olanak tanırken, fiziksel, psikolojik ve sosyal açıdan olumlu katkılar sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, akademisyenlerin öznel iyi oluş düzeylerinin rekreasyonel fayda algıları üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmanın evrenini Türkiye’deki üniversitelerde görev yapan ve düzenli olarak rekreasyonel etkinliklere katılan akademisyenler oluşturmaktadır. Örneklem seçimi ise olasılıklı olmayan örnekleme yöntemlerinden “Kolayda Örnekleme” yöntemidir. Anket formu çevrimiçi ortamda oluşturulmuş ve e-posta yoluyla akademisyenlere ulaştırılmıştır. Araştırmaya toplam 519 akademisyen katılmış ve anket verileri SPSS programı ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçları, akademisyenlerin fiziksel, psikolojik ve sosyal rekreasyon fayda düzeyleri ile öznel iyi oluşları arasında güçlü ilişkiler olduğunu ortaya koymuştur. Özellikle sosyal fayda boyutunun önemli bir artış gösterdiği belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, demografik faktörlerin de öznel iyi oluş ve rekreasyon fayda düzeylerinde belirgin farklılıklar yarattığı görülmüştür. Akademisyenler, boş zamanlarının büyük bir kısmını ev etkinlikleri ile geçirirken, açık hava etkinliklerine katılım oranlarının düşük olduğu gözlemlenmiştir. Çalışma, özellikle 25-45 yaş arası akademisyenler için, üniversiteler ve yerel yönetimlerin rekreasyonel etkinlikleri teşvik edici biçimde artırması gerektiğini önermektedir. Ayrıca akademisyenlerin iyi oluş düzeylerinin artmasının, öğrencilerle olan iletişimlerini de olumlu yönde etkileyebileceği belirtilmiştir. Bu araştırma, yalnızca akademisyenler için değil, diğer profesyonel meslek grupları için de önemli çıkarımlar sunmaktadır. Öznel iyi oluşun artırılması ve rekreasyonel faydaların desteklenmesi, bireylerin iş verimliliğini artırırken genel yaşam kalitesine de olumlu katkılar sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Rekreasyonel Fayda , Öznel İyi Oluş , Etkinlik , Akademisyen , Mutluluk

Subjective Well-Being and Perception of Recreational Benefits: A Study on Academicians

Öz

Recreational activities allow individuals to make efficient use of their free time, while also providing positive contributions in terms of physical, psychological and social aspects. The aim of this study is to examine the effect of academicians’ subjective well-being levels on their perception of recreational benefits. The universe of the study consists of academicians working at universities in Turkey and regularly participating in recreational activities. The sample selection is the “Convenience Sampling” method, which is one of the non-probability sampling methods. The survey form was created online and sent to academicians via e-mail. A total of 519 academicians participated in the study and the survey data were analyzed with the SPSS program. The results of the study revealed that there are strong relationships between academicians’ physical, psychological and social recreation benefit levels and their subjective well-being. It was determined that the social benefit dimension in particular showed a significant increase. In addition, it was observed that demographic factors also created significant differences in subjective well-being and recreation benefit levels. While academicians spend most of their free time with home activities, it was observed that their participation rates in outdoor activities were low. The study suggests that universities and local governments should encourage recreational activities, especially for academics between the ages of 25-45. It was also stated that increasing the well-being levels of academics could positively affect their communication with students. This study offers important implications not only for academics but also for other professional groups. Increasing subjective well-being and supporting recreational benefits will increase individuals' work efficiency and contribute positively to their overall quality of life

Anahtar Kelimeler

Recreational Benefit , Subjective Well-being , Activity , Academician , Happiness

Kaynakça

• Akgül, B. M., Ertüzün, E. ve Karaküçük, S. (2018). Rekreasyon fayda ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 23(1), 25-35
• Akın, A. (2015). Öznel İyi Olma. Akın, A. ve Akın, Ü. (Editörler)Psikolojide Güncel Kavramlar I: Pozitif Psikoloji.(1-4) Nobel yayıncılık.
• Akova, O., Şahin, G., ve Öğretmenoğlu, M. (2019). Rekreasyon deneyiminin psikolojik iyi oluş üzerine etkisi: Y kuşağı üzerinde bir araştırma. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 124-139.
• Alpar, R. (2003). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemlere giriş 1, (2. Baskı), Nobel Yayın Dağıtım.
• Ayhan, C., & Alanoglu, Ş. (2023). The effect of recreational flow experience on mental well-being in fitness participants. Journal of Social Sciences and Education, 6(2), 346-360.
• Ayyıldız Durhan, T., Kayhalak, F. ve Kurtipek, S. (2022). Rekreasyon farkındalığının rekreasyonel satın alma tarzları üzerine etkisi, Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 460-477.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. BEÜ SBE Derg.7(1), 231-274.
• Bayer, M. Z. (1992). Turizme Giriş, İstanbul: İşletme Fakültesi Yayınları, 205
• Bayraktar, C., ve Acuner, S., (2024). Rekreasyonel Spor ve İyi Oluş İlişkisi (Trabzon Örneği). ASAD 8. Uluslararası Spor Araştırmaları Kongresi. (pp.396-402). Trabzon, Turkey
• Bayram, A., Yalcin, İ., Sahin, E., Ekinci, N. E., Talaghir, L. G. ve Iconomescu, T. M. (2025). Rekreasyonel akış deneyiminin ve refahın yeniden katılım niyeti üzerindeki rolü: Rekreasyonel spor katılımcıları. Frontiers in Psychology, 16. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2025.1574337
• Bekman, M. (2022). Halkla ilişkiler uygulamalarında nicel araştırma yöntemi: ilişkisel tarama modeli. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6(16), 238-258.
• Biswas-Diener, R., Vitterso, J., ve Diener, E. (2010) The Danish efect: Beginning to explore high wellbeing in Denmark, Social Indicators Research 97(2), 229-246.
• Butler, C. G. (1959). The World of the Honeybee. London: Collins, 3
• Büyük, Ö. ve Kömürcü Sarıbaş, S. (2021). Açık alan rekreasyonu olarak geçmişten günümüze etkinlikler. Gaberli, Ü ve Yağmur, Y. (Editörler) Açık ve Kapalı Alan Rekreasyonu. (ss.213-237). Nobel yayınevi
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (7. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çınar, H. S. (2002). Rekreasyon kavramı ve tarihsel süreç içerisinde gelişimi. Popüler Bilim Dergisi, 99, 22-24.
• Demirel, M., Kaya, A., Budak, D., Bozoğllu, M. S. ve Er, Y. (2021). Effect of covid-19 pandemic on recreational awareness and quality of life. Türk Spor ve Egzersiz Dergisi, 23(2), 197-207.
• Diener, E. (1984). Subjective Well-Being. American Psychological Association, 95 (3), 542-575.
• Doğan T. ve Çötok, N. (2011). Oxford Mutluluk Ölçeği Kısa Formunun Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (36), 165-172.
• Doğancılı, S. (2019). Rekreasyon ve animasyona ilişkin temel kavramlar. Yayla, Ö. ve Karaçar, E. (Ed.) Rekreasyon Yönetimi (Güncel Animasyon Uygulamaları), (ss. 1-15). Detay yayıncılık,
• Durmaz, Y. (2020). Vakıf üniversitelerinde okuyan öğrencilerin kişilik özelliklerinin içgüdüsel satın alma davranışları üzerindeki etkisinin yapısal eşitlik modeli ile belirlenmesi (Tez no. 644854)[Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü].
• Ece, C., Çetin, S., Şen, M., Senger, K. ve Koç, M. (2022). The relationship between recreation awareness and happiness levels of children in Turkey, The Annals of Applied Sport Science, 10 (3), 1-8.
• Ekinci, N. E., ve Ozdilek, C. (2019). Investigation of University Students’ Awareness of Recreational Activities, International Online Journal of Educational Sciences, 11(2), 53-66.
• Ersöz, Y., Yildirim, İ., and Zeytun, R. (2023). Investigation of university students' recreation benefit awareness and physical activity levels. Eurasian Journal of Sport Sciences and Education, 5(2), 158-169.
• Eskiler, E., Yıldız, Y. ve Ayhan, C. (2019). The effect of leisure benefits on leisure satisfaction: Extreme sports. Turkish Journal of Sport and Exercise, 21(1), 16–20. https://doi.org/10.15314/tsed.522984
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS (2.baskı). Sage Publications.
• Fowler, J., Jarvis, P. ve Chevannes, M. (2021). Practical Statistics for Nursing and Health Care. John Wiley & Sons.
• Fancourt, D., Aughterson, H., Finn, S., & Walker, E. (2021). How leisure activities affect health: A narrative review and multi-level theoretical framework of mechanisms of action. The Lancet Psychiatry, 8(4), 329–339. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30384-9
• Geng, W., Wan, Q., Wang, H., Dai, Y., Weng, L., Zhao, M., Lei, Y. ve Duan, Y. (2023). Leisure involvement, leisure benefits, and subjective well-being of bicycle riders in an urban forest park: The moderation of age. Forests, 14(8), https://doi.org/10.3390/f14081676
• Gencer, N., (Çeviren) (2018). Öznel iyi oluş: genel bir bakış. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2621-2638. https://doi: 10.17218/hititsosbil.457382
• Göker, G. (2018). Açık alanda yapılan doğa temelli rekreatif etkinlikler ve destinasyon markalaşması: Ilgaz Dağı Milli Parkı örneği. (Tez no.502489) [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gray, D., Pelegrino, D. (1973). Reflections on the Park and Recreation Movement. Dubuque: McGraw-Hill Higher Education, 7.
• Grellier, J., White, M. P., Bell, S., Brousse, O., Elliott, L. R., Fleming, L. E.,… Lovell, R. (2024). Valuing the health benefits of nature-based recreational physical activity in England. Environment International, 187, https://doi.org/10.1016/j.envint.2024.108667 .
• Gül, T. (2014). Rekreasyona Giriş. Yaylı, A., (Editör) Boş zaman ve Rekreasyon, Ankara: Detay Yayıncılık, 2-62.
• Gülez, S. (1990). Orman içi rekreasyon potansiyelinin saptanması için geliştirilen bir değerlendirme yöntemi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 40(2), 132-147.
• Güzel Gürbüz, P., Işıkgöz, M. E., Esentaş Deveci, M., & Yavaş Tez, Ö. (2022). The mediating role of recreation awareness in the relationship between facebook attachment strategies and academic progress behaviors of university students., Research in Sports Science, 12(2), 24-33
• Hacıoğlu, N., Gökdeniz, A., Dinç, Y. (2009). Boş Zaman ve Rekreasyon Yönetimi “Örnek Animasyon Uygulamaları”. (2. Baskı). Detay Yayıncılık.
• Hazar, A. (2003). Rekreasyon ve Animasyon. Detay Yayıncılık
• Hazar, A. (2009). Rekreasyon ve Animasyon. Detay Yayıncılık.
• Hills, P. ve Argyle, M. (2002). The Oxford Happiness Questionnaire: A compact scale for the measurement of psychological well-being, Personality and Individual Diferences, 33 (7), 1073-1082.
• Ho,T. K. (2008). A study of leisure attitudes and benefits for senior high school students at Ping-Tung City and country in Taiwan (Unpublished doctoral dissertation). United States Sports Academy, Daphne, AL
• Holland, W. H., Powell, R. B., Thomsen, J. M., & Monz, C. A. (2018). A systematic review of the psychological, social, and educational outcomes associated with participation in wildland recreational activities. Journal of Outdoor Recreation, Education, and Leadership, 10(3), 197–211. https://doi.org/10.18666/JOREL-2018-V10-I3-8382
• Hung, H. J. (2012). A study on leisure benefits breaking through leisure activities. Journal of National Taiwan Normal University, 3(4), 77-92, https://doi.org/10.3390/ijerph182010790
• Karaçar, E. ve Göker, G. (2019). Boş zaman ve rekreasyonun tarihsel gelişimi. Yayla, Ö. ve Karaçar, E. (Ed.) Rekreasyon Yönetimi (Güncel Animasyon Uygulamaları). Detay yayıncılık, 19-26.
• Karademir, D. C. (2022). Rekreatif amaçlı tenis oynayan bireylerin algıladıkları rekreasyonel fayda serbest zaman doyumu ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Tez no.713427)[Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Karaküçük S. (2005). Rekreasyon. Gazi Kitapevi, 59-229.
• Karaküçük, S. (2008). Rekreasyon: Boş zamanları değerlendirme. Gazi Kitabevi.
• Kavlak, T., H., Düzgün, E., Karaçar, E. ve Zararsız, F., H. (2021). Tiyatro Oyuncularının Boş Zaman Tatminleri ve Yaşam Doyumları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Recreation and Tourism Research, 8(1), 73-93.
• Kesebir, P., ve Diener, E. (2008). In pursuit of happiness: Empirical answers to philosophical questions, Perspectives on Psychological Science, 3, 117-125
• Korobeinikova L, Yermakova T, Korobeynikov G, Vitenko D. (2024). Recreational and rehabilitation aspects of psychological health and well-being of students: a systematic review. Physical Culture, Recreation and Rehabilitation, 3(2):70–85. https://doi.org/10.15561/physcult.2024.0204
• Kürkçü-Akgönül, E., Musa, M.,Bozkurt, Ç.ve Bayansalduz, M. (2023). Rekreatif etkinliklere katılan yetişkin bireylerde rekreasyon fayda düzeylerinin incelenmesi, Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 113-124.
• Li, C.-L., ve Wang, C.-Y. (2012). The factors affecting life satisfaction: Recreation benefits and quality of life perspectives. Sports & Exercise Research, 14(4), 407–418. https://doi.org/10.5297/ser.1404.001
• Lyubomirsky, S., King, L., ve Diener, E. (2005). The benefts of frequent positive afect: Does happiness lead to success?, Psychological Bulletin, 131, 803-855.
• Mackenzie, S. H. ve Hodge, K. (2019): Adventure recreation and subjective well-being: a conceptual framework, Leisure Studies, https://doi.org/ 10.1080/02614367.2019.157747
• McCabe S, Johnson S (2013) The happiness factor in tourism: subjective well-being and social tourism, Annals of Tourism Research, 41:42–65. https://doi.org/10.1016/j. annals.2012.12.001
• Meyer, H. D., Brightbill, C. K., Sessoms, H. D. (1969). Community Recreation. Prenctice- Hall Publisher, 29-34.
• Munusturlar, S. (2016). Boş zaman ve rekreasyon kavramı. Akyıldız Munusturlar, M. (Editör) Rekreasyon Yönetimi, Anadolu University Yayınları, 2-26.
• Ogapor, J. O., Irem, N., E., Apie, M., A., Bepeh, M., I., Aduma, P. O. ve Aminu, S. S. (2024). ınfluence of recreational activities on stress, subjective wellbeing and job satisfaction among lecturers ın university of Calabar, Global Journal of Educational Research, 23(1), 31- 41, https://dx.doi.org/10.4314/gjedr.v23i1.4
• Özdemir, O., & Kılınç, Z. (2024). Antalya ilinde rekreasyon amaçlı spor yapan bireylerin yaşam tatmini ve rekreasyon fayda düzeylerinin incelenmesi. Ulusal Kinesyoloji Dergisi, 5(1), 1–10.
• Öztürk, Y. (2022) Rekreasyon fayda farkındalığı ve yaşam doyum düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(36), 1237-1250.
• Parlak, T. (2023). Eğitim fakültesi öğrencilerinin rekreasyon fayda algıları ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Tez no.801432) [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Parsons, H., Mackenzie, S. H., Filep, S. ve. Brymer, E. (2019). Subjective well-being and leisure. Filho, W. L., Wall, T., Azul, A. M., Brandli, L. ve Özuyar, P. G. (Eds.) Encyclopedia of the UN Sustainable Development Goals: Good Health and Well-being. (pp.1-10) Springer
• Pressman, S. D., Matthews, K. A., Cohen, S., Martire, L. M., Scheier, M., Baum, A., & Schulz, R. (2009). Association of enjoyable leisure activities with psychological and physical well-being. Psychosomatic Medicine, 71(7), 725–732. https://doi.org/10.1097/PSY.0b013e3181ad7978
• Rosa, C. D., Larson, L. R., Collado, S. ve Menuchi, M. R. T. P. (2024). Associations between well-being and nature-based recreation: A cross-sectional study among adults in the United States, Brazil, and Spain. Journal of Environmental Psychology, 99. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2024.102438
• Rossman R.J. ve Schlatter E.B. (2000). Recreation programming design leisure experiences, (Third Edition). United States: Sagamore Publishing
• Santini, Z. I., Koushede, V. J., Hinrichsen, C., Nelausen, M. K., Madsen, K. R., Meilstrup, C., Koyanagi, A. ve Nielsen, L. (2021). Challenging leisure activities and mental health: Are they more beneficial for some people than for others? Mental Health and Social Inclusion. https://doi.org/10.1108/MHSI-06-2021-0033
• Sarol, H., Polat, S. Ç. ve Ekinci, E. (2024). Perceived health outcomes of recreation and happiness: Exploring the mediating role of resilience. Frontiers in Public Health, 12, https://doi.org/10.3389/fpubh.2024.1383367
• Satılmış, S. E, Ekinci, N. E., & Güler, Y. (2022). Pandemi sürecinde bireylerin rekreasyon farkındalık düzeyleri ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(4), 769-784, https://doi.org/10.38021asbid.1161540
• Shah, A. J., Khan, A., Rehman, H. U., Roman, S., Khan, M. J., Waqas, M., ve Ahmad, K. (2017). Impact of recreational activities upon psychological wellbeing. International Journal of Physical Education and Sports, 2(6), 19–23.
• Twilley, D., Holland, W. H., & Morris, L. (2022). Investigating recreation activity type on college students’ subjective well-being and leisure satisfaction. Journal of Education and Recreation Patterns (JERP), 3(2), 175-192. https://doi.org/10.53016/jerp.v3i2.73
• Ulu, E. K. (2022). Aşçılarda akış deneyimi, iş tatmini ve öznel iyi oluş ilişkisi (Tez no. 734506) [Doktora Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ulukan, H., & Ulukan, M. (2024). Engelli sporcularda rekreasyonel faaliyetlerin önemi. İ. Kara & E. Çinibulak (Eds.), Spor bilimlerinde güncel araştırmalar ve uygulamalar (ss. 61–68). Duvar Desing Yayıncılık.
• Ural, A., & Kılıç, İ. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi (4. baskı). Detay Yayıncılık.
• Wheatley, D. ve Bickerton, C. (2017). Subjective well-being and engagement in arts, culture and sport. Journal of Cultural Economics, 41, 23–45
• Yaşar, Y. ve Direkçi, V. (2025). Rekreasyon yönetimi: Türkiye ve dünya perspektifi. M. Gönen, M. A. Ceyhan, ve Z. Çakır (Eds.), Sporda güncel araştırmalar: Fiziksel, psikolojik ve sosyal perspektifler (ss. 24–36). Duvar Yayıncılık.
• Yıldız, A. (2025). Rekreasyonel spor yapan bireylerin iyi oluş ve etkinlik doyum düzeylerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]
• Yurdakul, E. M., Karaçar, E., Çilesiz, E., Atak, O. & Ünal, A. (2025). The Impact of Therapeutic Recreation Practices on the Quality of Life, Mental Well-Being and Self-Esteem of Young Adults. Researches on Multidisciplinary Approaches (Romaya Journal), 5(1), 52-66.
• Zhang, C., Qing, N. ve Zhang, S. (2021). The impact of leisure activities on the mental health of older adults: The mediating effect of social support and perceived stress. Journal of Healthcare Engineering, 2021, https://doi.org/10.1155/2021/6264447
• Zorba, E. ve Yermakhanov, B. (2022). Rekreasyonda yaşam kalitesi ve fiziksel aktivitenin yeri ve önemi. International Journal of Contemporary Educational Studies, 8 (1), 182-197.
• Zwart, R., ve Ewert, A. (2022). Human health and outdoor adventure recreation: Perceived health outcomes. Forests, 13, 869. https://doi.org/10.3390/f13060869