Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

AYAZ İSHAKÎ’NİN “SÜNNETÇİ DEDE” ADLI ÖYKÜSÜNDE MEKÂNIN POETİĞİ

Yıl 2023, , 23 - 34, 01.07.2023
https://doi.org/10.47089/iuad.1297075

Öz

Tatar aydınlanmasının öncü isimlerinden Ayaz İshakî (1878-1954) eserlerinde millî konuları ve toplumsal meseleleri ele alır. İdil-Ural havzası Türk topluluklarının hakları ve millî bilinci idrak etmesine yönelik politik çalışmaları edebi eserlerine de yansır. Roman, Öykü, Piyes gibi birçok türde eser vermiş olan İshakî, sürgünler ve kovuşturmalarla geçen yaşamını geniş bir külliyatla zenginleştirerek Tatar edebiyatının yönünü belirleyen isimler arasındaki yerini alır. Anlatı türlerinde mekân, yalnızca fizikî özellikler içeren; üzerinde/içerisinde yaşanan bir uzam olarak yer almaz. Anlatı türlerindeki mekân, üzerinde yaşanan, içerisinde barınılan yapısal ve çevresel özellikler içeren nesnel yönünün yanısıra fenomenolojik boyuttaki dikey boyutlu okumalara açık bir unsur olarak anlatı içerisinde etkin bir hale bürünür. Ayaz İshakî öykülerinde toplumsal ve millî konulara değinirken canlı betimlemeler ile mekânı kahramanın serüveninde güçlü bir unsur haline getirir. Toplumsal meseleler etrafında şekillenen öykücülüğü, realist gözlemlerin yardımıyla canlı ve gerçekçi tasvirler oluşturmasına olanak tanır. Bu yönüyle öykülerindeki mekânlar kahramanların karakter özelliklerini içerme/yansılama haricinde psikolojik değişim ve dönüşümlerini de takip eden bir dönüşüm sergilerler.
Bu çalışmada öyküleri, tiyatroları vd. gibi birçok türde verdiği eserler aracılığıyla İdil-Ural sahası Türk edebiyatının öncü kalemlerinden birisi olan Ayaz İshakî’nin Türkiye Türkçe’sine aktarılmış olan “Sünnetçi Dede” başlıklı uzun öyküsü mekânın poetiği bağlamında incelenecektir. Öyküde geçen mekân unsuru, metin içerisinde kazandığı dikey boyut aracılığıyla oluşturduğu sembolik bütünlük incelenirken Başkişi odağındaki kahraman-mekân ilişkisi çözümlenmeye çalışılacaktır.

Kaynakça

  • Argunşah, H. (1996) Ayaz İshakî’nin Edebi Kişiliği ve Üyge Taba Romanı, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Kuruluş ve Gelişmesine Hizmeti Geçen Türk Dünyası Aydınları Sempozyumu Bildirileri, (23-26 Mayıs 1996), s. 53-65.
  • Azap, S. (2015). Ayaz İshaki'nin Üyge Taba (Eve Doğru) Romanında Millî ve Dinî Uyanış. Selçuık Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi(34), 303-312.
  • Botton, A. (2020) Mutluluğun Mimarisi, (Çev. Banu Tellioğlu) İstanbul: Sel Yayıncılık.
  • Bachelard, G. (1996). Mekânın Poetikası. (A. Derman, Çev.) İstanbul: Kesit Yayıncılık.
  • İshakî, A. (2009). Hikâyeler (Seçmeler). (Z. Ç. Çetin, & H. Yılmaz, Dü) Muğla: Muğla Üniversitesi Yayınları.
  • Kaçalin, Mustafa S. (2000). “İdilli, Muhammed Ayaz İshakî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 21. s. 474-476. İstanbul: İSAM/ TDV Yayınları.
  • Kamalieva, A. (2009). Romantik Milliyetçi Ayaz İshaki. Ankara: Grafiker.
  • Korkmaz, R. (2015). Romanda Mekânın Poetiği. R. Korkmaz içinde, Yazınsal Okumalar (s. 77-100). İstanbul: Kesit.
Toplam 8 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sanat ve Edebiyat
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Gürhan Çopur 0000-0002-6854-005X

Erken Görünüm Tarihi 1 Temmuz 2023
Yayımlanma Tarihi 1 Temmuz 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023

Kaynak Göster

APA Çopur, G. (2023). AYAZ İSHAKÎ’NİN “SÜNNETÇİ DEDE” ADLI ÖYKÜSÜNDE MEKÂNIN POETİĞİ. İdil Ural Araştırmaları Dergisi, 5(1), 23-34. https://doi.org/10.47089/iuad.1297075
AMA Çopur G. AYAZ İSHAKÎ’NİN “SÜNNETÇİ DEDE” ADLI ÖYKÜSÜNDE MEKÂNIN POETİĞİ. İdil Ural Araştırmaları Dergisi. Temmuz 2023;5(1):23-34. doi:10.47089/iuad.1297075
Chicago Çopur, Gürhan. “AYAZ İSHAKÎ’NİN ‘SÜNNETÇİ DEDE’ ADLI ÖYKÜSÜNDE MEKÂNIN POETİĞİ”. İdil Ural Araştırmaları Dergisi 5, sy. 1 (Temmuz 2023): 23-34. https://doi.org/10.47089/iuad.1297075.
EndNote Çopur G (01 Temmuz 2023) AYAZ İSHAKÎ’NİN “SÜNNETÇİ DEDE” ADLI ÖYKÜSÜNDE MEKÂNIN POETİĞİ. İdil Ural Araştırmaları Dergisi 5 1 23–34.
IEEE G. Çopur, “AYAZ İSHAKÎ’NİN ‘SÜNNETÇİ DEDE’ ADLI ÖYKÜSÜNDE MEKÂNIN POETİĞİ”, İdil Ural Araştırmaları Dergisi, c. 5, sy. 1, ss. 23–34, 2023, doi: 10.47089/iuad.1297075.
ISNAD Çopur, Gürhan. “AYAZ İSHAKÎ’NİN ‘SÜNNETÇİ DEDE’ ADLI ÖYKÜSÜNDE MEKÂNIN POETİĞİ”. İdil Ural Araştırmaları Dergisi 5/1 (Temmuz 2023), 23-34. https://doi.org/10.47089/iuad.1297075.
JAMA Çopur G. AYAZ İSHAKÎ’NİN “SÜNNETÇİ DEDE” ADLI ÖYKÜSÜNDE MEKÂNIN POETİĞİ. İdil Ural Araştırmaları Dergisi. 2023;5:23–34.
MLA Çopur, Gürhan. “AYAZ İSHAKÎ’NİN ‘SÜNNETÇİ DEDE’ ADLI ÖYKÜSÜNDE MEKÂNIN POETİĞİ”. İdil Ural Araştırmaları Dergisi, c. 5, sy. 1, 2023, ss. 23-34, doi:10.47089/iuad.1297075.
Vancouver Çopur G. AYAZ İSHAKÎ’NİN “SÜNNETÇİ DEDE” ADLI ÖYKÜSÜNDE MEKÂNIN POETİĞİ. İdil Ural Araştırmaları Dergisi. 2023;5(1):23-34.