URARTU KRALI MİNUA’YA AİT AZNAVURTEPE KALESİ YAZITI VE BU YAZITTA GEÇEN É YAPISI ÜZERİNE BAZI TESPİTLER

Yıl 2017, Sayı: 20, 91 - 104, 12.11.2017

Kenan Işık

Öz

Urartu kralları İşpuini (MÖ 830-820) ve sonrasında oğlu Minua (MÖ 810-785/80) dönemlerinde inşa edilen Patnos/Aznavurtepe Kalesi’nden çıkan yazıtlarda burada Tanrı Haldi kapıları ve bir kale inşa edildiği belirtilmiştir. Buradaki kare planlı tapınak duvarlarında yer alan yazıtlarda başka da bir yapı inşasından söz edilmemesi ilginç bir durumdur. Bu noktada Van Müzesi’nde bulunan ve Patnos (Aznavurtepe) menşeili olduğu bilinen kral Minua dönemine ait bir yazıt üzerinde yaptığım yeniden okuma ile daha önceki transkripsiyonların aksine bu kalede bir É yapısı da inşa edildiği anlaşılmıştır. Urartu Krallığı’na ait özellikle erken dönem yazıtları üzerinde geçen É (yapı) sümerogramı ile tam olarak hangi mimari yatırımın tarif edildiği konusu tartışmalıdır. Bu yazıtların önemli bir kısmı yuvarlak formlu sütun kaidesi bir kısmı ise dikdörtgen şeklindeki yapı taşlarına işlenmiştir. Van Müzesi’nde É yapısının inşasını konu edinen Aznavurtepe kökenli yazılı sütun kaideleri ve yeniden transkripsiyonunu yaptığım yazıtla beraber söz konusu kalede bir É yapısının olduğu netlik kazanmıştır. Bu yapı (É) Arinberd Kalesi Haldi tapınağı ve avlusu örneğinde olduğu gibi Aznavurtepe Kalesi kare planlı tapınak odası ve önünde uzanan tapınak avlusuydu. 

Anahtar Kelimeler

É yapısı, Aznavurtepe Kalesi, Susi Tapınağı Avlusu, Yazıtlı Sütun Kaideleri

Kaynakça

• Hchl: König F.W, Handbuch der chaldischen Inschriften, AfO Beiheft 8, Teil I-II, Graz, 1955-1957.
• CTU I: M. Salvini, Corpus dei testi urartei, vol. I: Le iscrizioni su pietra e roccia, I Testi, Documenta Asiana VIII, Roma: CNR Istituto di Studi sulle Civiltá dell’Egeo e del Vicino Oriente, 2008.
• CTU II: M. Salvini, Corpus dei testi urartei, vol. II: Le iscrizioni su pietra e roccia thesaures: Documenta Asiana VIII/I, Roma: CNR Istituto di Studi sulle Civiltá dell’Egeo e del Vicino Oriente, 2008.
• KUKN: N.V. Harutyunyan, Korpus urartskix klinoobraznyx nadpisej, Yerevan, 2001.
• UKN II = G. A. Melikişvili, Urartaskie Klioobrazny Nadpisi II, Moskva, 1971. Balkan, K. 1960
• “Patnos Yakınında Anzavurtepe’de Bulunan Urartu Tapınağı ve Kitabeleri”, Anatolia 5: 131-158.
• Balkan, K. 1964 “Patnosta Keşfedilen Urartu Tapınağı ve Urartu Sarayı”, Atatürk Konferansları I: 235-243.
• Belli, O. 2009 “2007 Yılı Yukarı Anzaf Urartu Kalesi Kazıları”, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı I , (26 – 30 Mayıs 2008 Ankara ) , Ankara:449-470.
• Güterbock, H.G. 1963 “Urartian Inscriptions in the Museum of Van”, Journal of Near Eastern Studies, Vol. 22, No. 4:268-272.
• Hovhannisyan, K.L. 1961 Arin-Berd I. Arxitektura Erebuni, Yerevan.
• Hulin, P. 1958 “Urartian Stones in the Van Museum”, Anatolian Studies, Vol. 8, Ankara: 235-244
• Salvini, M. 2006 Urartu Tarihi ve Kültürü, İstanbul.
• Stronach, D - Thrane H.- Goff C.- Farahani A.-Grekyan Y. 2010 “Erebuni 2008-2010”, AJNES V/2:99-133.
• Werner, R. 1954 “Zwei urartäische Inschriften-Fragmente”, Journal of Cuneiform Studies, Vol. 8, No. 3:96-97.